เตาก้อนเส้า

เตาก้อนเส้า

นายอานนท์ ภาคมาลี (คนหาปลา ข้าราชการบำนาญ)

เตาก้อนเส้า เริ่มจากการนำก้อนหินที่มีขนาดใกล้เคียงกัน 3 หรือ 4 ก้อนมาวางเรียงกันเป็นวงแล้วก่อไฟตรงกลางหินจะช่วยให้วางหม้อหรือภาชนะสำหรับหุงต้มได้สะดวก ทำได้ง่าย แม้เตาก้อนเส้าจะทำงานง่ายแต่ก็มีข้อจำกัด ในการใช้สอยหลายอย่าง เช่นไม่มีที่บังลมหากก่อไฟในที่แจ้งหรือมีลมพัดแรงก็จะไม่สามารถก่อไฟได้ นอกจากนี้เตาก้อเส้า ต้องก่อไฟบนพื้นดินเพราะไม่มีสิ่งรองรับ ไม่สามารถนำไปใช้ในอาคารได้ ต่อมาจึงมีผู้ทำแม่สีไฟหรือแม่เตาไฟ เพื่อเป็นพื้นที่รองรับเตาไฟ ต่อมาเตาแบบใช้ไม้ฟืนไม่คอยได้รับความนิยม เพราะสังคมบ้านเราเปลี่ยนไปค่อยพัฒนาเป็นสังคมเมืองที่เจริญทางวัตถุและสังคม และเตาแบบใช้ฟืนให้ความร้อนช้ากว่าเตาแบบใหม่

            เตาก้อนเส้า ลาวเงี้ยว บ้านตาลเสี้ยน ตำบลหนองแก อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี

                         ปัจจุบันยังมีใช้อยู่ บ้านคุณมุกดา วงษ์ท้าว 27 ธันวาคม 2560

เตาในสมัยโบราณไทยเราใช้หม้อดิน เตาไฟที่ใช้กับหม้อดินก็มีหลายแบบมีตั้งแต่ธรรมดาง่ายๆ ไม่ต้องซื้อ ไปจนถึงของดีมีราคา ถ้าเป็นแบบโบราณอยู่ชนบท หรือเดินทางเคลื่อนย้ายไปเรื่อยๆ อย่างพวกกองเกวียน ก็ใช้เตาทำด้วยก้อนเส้าหรือก้อนหินที่มีขนาดใกล้เคียงกันวางเป็นสามเส้า หรือมีอิฐจะใช้ก้อนอิฐแทนก็ได้ เตาแบบก้อนเส้าเป็นของมีมาตั้งแต่โบราณ เพราะเป็นแบบธรรมชาติวางบนพื้นดินที่ไหนก็ได้ แต่ถ้าไปใช้บนครัวยกพื้นหรือ…ไฟ ก็ต้องมีแม่เตาไฟรอง เพื่อกันไฟไหม้ขึ้น

แม่เตาไฟเป็นกรอบไม้สี่เหลี่ยมสูงประมาณ 6 – 7 นิ้ว ภายในมีกรอบอัดดินเพื่อกันความร้อนไม่ให้ถึงพื้น แม่เตาไฟนี้จะใช้วางก้อนเส้าหรือเตาวง ก็ได้เพราะเป็นเตาที่ใช้ฟืนเหมือนเตาวง เป็นเตาดินเผาทำเป็นรูปวงโค้ง มีช่องสำหรับใส่ฟืน ที่ขอบด้านบนมีปุ่มยื่นออกมา 3 ปุ่ม สำหรับรองรับหม้อหรือภาชนะ

ผีเตาไฟ เชื่อกันว่าแม่เตาไฟ เป็นผีผู้หญิงที่สถิตอยู่ในเตาไฟของทุกบ้าน แต่เตาไฟจะคอยดูแลการประกอบกิจกรรมเกี่ยวกับเรื่องการทำครัวให้ปกติสุขไม่เกิดเหตุการณ์ไฟไหม้(จากอัคคีไฟ)นอกจากนี้ยังเชื่อกันอีกด้วยว่าหากกราบไหว้ แม่เตาไฟก่อนนอนแล้วจำทำให้เด็กเล็กๆไม่ฉี่รดที่นอนยามหลับด้วย สำหรับการกราบไหว้เตาก้อนเส้า จะทุกวันพระใหญ่ข้างขึ้น ข้างแรม

                                                                                     บูชาเตาไฟ

                                ก้อนเส้าแก้วสามหน่วยเฮียงกัน แลง งาย หุงแกงต้มสู่ เจ้าอย่าจ่มอย่าฮ้อน ให้เย็นเรื่อยอยู่ สู่ยาม

[คุณมะเดื่อ]

บันทึกนี้ทำให้นึกถึงสมัยเด็ก ๆ นะ

เตาก้อนเส้า  เคยใช้จ้ะ