ศาสตร์และศิลป์ของการสอน : ๑๒. ตรวจสอบความเหมือนและความต่าง

บันทึกชุด ศาสตร์และศิลป์ว่าด้วยการสอน นี้ตีความจากหนังสือ The New Art and Science of Teaching เขียนโดย Robert J. Marzano ซึ่งเพิ่งออกวางจำหน่ายในปี พ.ศ. ๒๕๖๐ นี้เอง

ตอนที่ ๑๒ ตรวจสอบความเหมือนและความต่าง นี้ ได้จากการตีความ Element 10 : Examining Similarities and Differences

กระบวนการในตอนนี้เป็นการช่วยให้นักเรียนเข้าใจความรู้เชิงข้อเท็จจริง (declarative knowledge) ชัดเจนและลึกซึ้งขึ้น โดยตรวจสอบว่าสิ่งของมีความเหมือนและความต่างอย่างไร อย่างไรก็ตาม ยุทธศาสตร์ตรวจสอบความเหมือนและความต่างนี้ ใช้ได้ทั้งต่อความรู้เชิงข้อเท็จจริง และต่อความรู้เชิงกระบวนการช่วงทำความเข้าใจ (cognition stage)

ตัวอย่างเช่นการเรียนหลักการเรื่องอุปสงค์และอุปทาน (supply and demand) เป็นการเรียนความรู้เชิงข้อเท็จจริง เพื่อให้นักเรียนเข้าใจคำหรือหลักการทั้งสองชัดเจนยิ่งขึ้น ครูให้นักเรียนอธิบายความต่างและความเหมือนของคำทั้งสอง การเรียนวิธีการลบเลขหลายหลัก ซึ่งเป็นการเรียนความรู้เชิงกระบวนการ อาจเริ่มด้วยการที่ครูให้นักเรียนทำความเข้าใจความแตกต่างระหว่างการบวกเลขหลายหลักที่เพิ่งเรียนไป กับการลบเลขหลายหลักที่กำลังจะเรียน

คำถามเชิงยุทธศาสตร์สำหรับครู ในการจัดการฝึกทักษะตรวจสอบความต่างและความเหมือนให้แก่นักเรียน คือ “ครูจะช่วยให้นักเรียนรู้จักตรวจสอบความเหมือนและความต่างได้อย่างไร”

ยุทธศาสตร์และวิธีการให้นักเรียนตรวจสอบความเหมือนและความต่าง มีดังต่อไปนี้

จะเห็นว่าครูมีวิธีการได้มากมายที่จะให้นักเรียนฝึกทำความเข้าใจเชิงลึกของความรู้เชิงข้อเท็จจริงโดยการเปรียบ เทียบความเหมือนและความต่าง

เมื่อนักเรียนได้ฝึกยุทธศาสตร์นี้อย่างได้ผล จะสังเกตเห็นพฤติกรรมต่อไปนี้ในนักเรียน

• นักเรียนเข้าใจความเหมือนและความต่างของสิ่งที่นำมาเปรียบเทียบกัน
• นักเรียนตั้งคำถามเกี่ยวกับความเหมือนและความต่างของสิ่งที่นำมาเปรียบเทียบ
• นักเรียนอธิบายได้ว่ากิจกรรมนี้ช่วยทำให้ตนมีความรู้ที่ลึกและเชื่อมโยงขึ้นอย่างไร

วิจารณ์ พานิช

๕ เม.ย. ๖๐

บนรถแท็กซี่ จากสนามบินสุวรรณภูมิกลับบ้าน