ทุนชุมชนภาคตะวันตก กรณีศึกษา กระบวนการมีส่วนร่วมในการรวมกลุ่มปลูกผักปลอดสารพิษ บ้านหนองควายเฒ่า ต.ดอนพุทรา อ.ดอนตูม จ.นครปฐม (ครั้งที่ 1)

ทุนชุมชนภาคตะวันตก กรณีศึกษา กระบวนการมีส่วนร่วมในการรวมกลุ่มปลูกผักปลอดสารพิษในครัวเรือน หมู่ที่ 7 บ้านหนองควายเฒ่า ตำบล ดอนพุทรา อำเภอ ดอนตูม จังหวัด นครปฐม

สวัสดีครับ วันนี้ กลุ่มของกระผมได้มีการจัดทำงานวิจัยที่เกี่ยวข้องทางด้านการพัฒนาชุมชนครับ ซึ่งพื้นที่ที่พวกเราจะไปลงพื้นที่นั้น ได้แก่ บ้านหนองควายเฒ่า(หมู่ที่7) ตำบลดอนพุทรา อำเภอดอนตูม จังหวัดนครปฐม ซึ่งกลุ่มพวกเราสนใจที่ศึกษากรณีศึกษา กระบวนการมีส่วนร่วมในการรวมกลุ่มผักปลอดสารพิษในครัวเรือนของสมาชิกกลุ่ม ซึ่งเป็นโครงการที่ชักชวนชาวบ้านมาปลูกผักปลอดสารพิษไว้รับประทานกันเองในครัวเรือนและ ยังสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านได้อีกด้วย ซึ่งในครั้งแรกนี้เราได้ลงพื้นที่เพื่อไปศึกษาบริบทชุมชนของตำบลดอนพุทรากันครับ ว่ามีประวัติความเป็นมาและสภาพแวดล้อมต่างๆ อย่างไรบ้าง

ประวัติความเป็นมา

เดิมในสมัยโบราณพื้นที่ตำบลดอนพุทรา เป็นที่ดอนมีไม้เบญจพรรณนานาชนิด ส่วนมากเป็นต้นพุทรา ราษฎรส่วนใหญ่อพยพมาจากตำบลวัดละมุดเขตอำเภอนครชัยศรี และจังหวัดเพชรบุรี(ไทยโซ่ง) ได้มาตั้งถิ่นฐานตำบลดอนพุทราประมาณ 100 ปี ด้วยเหตุนี้มักเรียกติดปากว่า "ดอนพุทรา" มาจนถึงปัจจุบันและในส่วนของข้อมูลพื้นที่และข้อมูลชุมชนนั้นก็มี ดังนี้

พื้นที่สภาพแวดล้อม

เป็นที่ดอนบางส่วน สภาพโดยทั่วไปพื้นที่ราบเรียบมีคลองชลประทานสายท่าเรือบางพระไหลผ่าน

เขตพื้นที่

ทิศเหนือ ติดกับ ต.บางปลา ต.บางเลน อ.บางเลน จ.นครปฐม

ทิศใต้ ติดกับ ต.ห้วยด้วน, ต.บ้านหลวง อ.ดอนตูม จ.นครปฐม

ทิศตะวันออก ติดกับ ต.ห้วยพระ ต.ห้วยด้วน อ.ดอนตูม จ.นครปฐม

ทิศตะวันตก ติดกับ ต.ห้วยพระ อ.ดอนตูม จ.นครปฐม

( ข้อมูลจากการให้สัมภาษณ์ของ ผู้ใหญ่ บุญเติม สระจูม)

แผนที่ดาวเทียมตำบลดอนพุทรา

รูปภาพที่แสดงถึงบริเวณภายในตำบลดอนพุทรา บริเวณอาณาเขตของแต่ล่ะหมู่บ้าน รวมไปถึงเส้นทางคมนาคมภายในตำบลดังปรากฏอยู่ในภาพ

ลักษณะภูมิประเทศโดยทั่วไป: ส่วนใหญ่มีพื้นที่เป็นดอนสลับกับที่ราบลุ่มมีความสูงจากระดับน้ำทะเล ประมาณ 2 - 4 เมตร

ลักษณะภูมิอากาศ: อันเนื่องมาจากองค์การบริหารส่วนตำบลดอนพุทราอยู่ในเขตพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย จึงมีภูมิอากาศ 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ฤดูฝน ฤดูหนาว อุณหภูมิสูงสุด 38.6 องศาเซลเซียส ต่ำสุด 15.4 องศาเซลเซียส

พื้นที่และการใช้ประโยชน์: พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ดอนสลับกับที่ราบลุ่ม ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทางการเกษตรกรรม รองลงมา คือทำนา ,ทำไร่ ,ทำสวน, เลี้ยงสัตว์ การถือครองและกรรมสิทธิ์ในที่ดินส่วนใหญ่เป็นของตนเอง ทรัพยากรที่สำคัญ คือแหล่งน้ำ และที่ดินสำหรับทำการเกษตรกรรม

ภาพแปลงเกษตรของชาวบ้าน

(ถ่ายโดย นางสาว ณัฐกานต์ ศรีจันทร์รัตน์)

ภาพแปลงเกษตรของชาวบ้าน

(ถ่ายโดย นางสาว ณัฐกานต์ ศรีจันทร์รัตน์)

ภาพแปลงเกษตรของชาวบ้าน

(ถ่ายโดย นางสาว ณัฐกานต์ ศรีจันทร์รัตน์)

ประชากร

- มีประชากรทั้งสิ้น ประมาณ 5,159 คน ( เพศชาย 2,527 คน เพศหญิง 2,634 คน )

- มีประชากรหนาแน่นเฉลี่ย 4.5 คน / ตารางกิโลเมตร

- จำนวนครัวเรือนทั้งหมดในเขตพื้นที่รับผิดชอบ 1,318 ครัวเรือน แยกเป็น

หมู่ที่ 1 “ บ้านหัวถนน” 152 ครัวเรือน

หมู่ที่ 2 “ บ้านดอนพุทรา” 158 ครัวเรือน

หมู่ที่ 3 “ บ้านดอนพุทรา” 153 ครัวเรือน

หมู่ที่ 4 “บ้านปากหว้า” 234 ครัวเรือน

หมู่ที่ 5 “ บ้านหนองบอน” 167 ครัวเรือน

หมู่ที่ 6 “บ้านหัวถนน” 66 ครัวเรือน

หมู่ที่ 7 “ บ้านหนองควายเฒ่า” 151 ครัวเรือน

หมู่ที่ 8 “ บ้านหัวถนน” 73 ครัวเรือน

หมู่ที่ 9 “ บ้านหนองปรง” 73 ครัวเรือน

หมู่ที่ 10 “ บ้านหัวถนน” 91 ครัวเรือน

โครงสร้างพื้นฐาน

1. การคมนาคม การจราจร

- ถนนลาดยาง จำนวน 45 สาย ความยาวรวม 27,357 เมตร

- ถนนลูกรัง จำนวน 13 สาย ความยาวรวม 8,210 เมตร

- ถนนคอนกรีต จำนวน 18 สาย ความยาวรวม 5,725 เมตร

- สะพาน คสล. จำนวน 8 แห่ง

- แม่น้ำและคลองที่เป็นทางสัญจร จำนวน 7 แห่ง

- รถยนต์โดยสาร จำนวน 2 สาย

คือ สายที่ 1 รถยนต์โดยสาร นครปฐม – ดอนตูม วิ่งตามถนนสาย ๓๒๓๓ หรือ ถนนนครชัยศรี – ดอนตูม เชื่อมถนนเพชรเกษม

สายที่ 2 รถยนต์โดยสาร นครปฐมบ้านหลวง วิ่งตามถนนนครปฐม – ดอนตูม เชื่อมถนนทุ่งพิชัย - หัวถนน

2. การโทรคมนาคม

- โทรศัพท์

- อินเตอร์เน็ต

3. การสื่อสาร

- โทรศัพท์ส่วนบุคคลในพื้นที่ 1,074 เลขหมาย

- โทรศัพท์ สาธารณะในพื้นที่ 15 แห่ง

- ระบบเสียงตามสาย / ไร้สาย / หอกระจายข่าวในพื้นที่ให้บริการครอบคลุม 10 แห่ง

4. การประปา

- จำนวนครัวเรือนที่ใช้น้ำประปา 1,318 ครัวเรือน

- หน่วยงานเจ้าของกิจการประปา 21 แห่ง

- แหล่งน้ำดิบที่ใช้ผลิตน้ำประปา 12 แห่ง

- แหล่งน้ำดิบสำรอง 6 แห่ง

5. ไฟฟ้า

- จำนวนครัวเรือนที่ใช้ไฟฟ้า 1,318 ครัวเรือน

- ไฟฟ้าสาธารณะ (ไฟฟ้าส่องสว่าง) 515 จุด

ด้านเศรษฐกิจ: รายได้ / ประชากร รายได้เฉลี่ยของประชากร 30,000 บาท / คน / ปี

- การพาณิชย์กรรมและการบริการ

- สถานที่บริการน้ำมัน 14 แห่ง

- ร้านค้าทั่วไป 42 แห่ง

- การอุตสาหกรรม

- โรงงานอุตสาหกรรม 5 แห่ง

- จำนวนคนงาน 1,000 คน

- การท่องเที่ยว

- จำนวนแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม 3 แห่ง

1. ศูนย์การเรียนรู้วัฒนธรรมไทยทรงดำ (ลาวโซ่ง) หัวถนน

2. วัดดอนพุทรา

3. วัดหัวถนน

- การปศุสัตว์

- พื้นที่ปศุสัตว์ 800 ไร่

- พื้นที่ปศุสัตว์ 1.28 ตร.กม.

- จำนวนครัวเรือนในภาคการปศุสัตว์ 537 ครัวเรือน

ด้านสังคม

ศาสนา

- ผู้นับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 99 % ของจำนวนประชากรทั้งหมด

วัด จำนวน 2 แห่ง คือ 1. วัดดอนพุทรา 2. วัดหัวถนน

วัฒนธรรม

- ประเพณีท้องถิ่นที่สำคัญ

1. ประเพณีอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นไทยทรงดำ (ลาวโซ่ง)

2. ประเพณีสงกรานต์รดน้ำดำหัวผู้สูงอายุ

3. ประเพณีแห่ธง

การศึกษา

ตารางแสดงจำนวน

-จำนวนโรงเรียนในตำบลดอนพุทรา

- ครูและนักเรียน ในแต่ระดับชั้นของตำบลดอนพุทรา

สังกัด	ท้องถิ่น	เขตพื้นที่		กรมสามัญ	รวม
		สพฐ.	สช.
ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 1) จำนวนศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 2) จำนวนนักเรียน 3) จำนวนครู อาจารย์ ครูผู้สอน ระดับประถมศึกษา 1) จำนวนโรงเรียน 2) จำนวนห้องเรียน 3) จำนวนนักเรียน 4) จำนวนครู อาจารย์ ครูผู้สอน	1 50 3 - - - -	- - - 4 - 395 25	- - - - - - -	- - - - - - -	1 50 3 - 4 - 395 25

สถานที่กีฬา นันทนาการ / พักผ่อน

1) สนามกีฬาเอนกประสงค์ จำนวน 2 แห่ง

2) สนามเด็กเล่น 1 แห่ง

3) สวนสาธารณะ/สานสุขภาพ จำนวน 1 แห่ง

สาธารณสุข: โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพชุมชนดอนพุทรา ตั้งอยู่ในพื้นที่ หมู่ที่ 10

ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน

- สถานีตำรวจชุมชน

- ศูนย์ อปพร.ตำบลดอนพุทรา

แหล่งน้ำ

- คลองชลประทานสาย ท่าเรือ-บางพระ กว้าง 10 เมตร ยาว 5 กิโลเมตร

- คลองเข้ กว้าง 5 เมตร ยาว 2.5 กิโลเมตร

- คลองชลประทาน ดอนพุทรา-บางระกำ กว้าง 5 เมตร ยาว 2.5 กิโลเมตร

- ลำน้ำ ,ลำห้วย 2 สาย

ผลิตภัณฑ์

เครื่องเบญจรงค์-ประยุกต์ ผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ ของประดับตกแต่ง เขียนลวดลายเบญจรงค์ เป็นผลิตภัณฑ์ที่ต้องใช้ฝีมือเกิดจากการเขียนลายเส้นและลงสีอย่างวิจิตรบรรจงบนภาชนะเครื่องกระเบื้องเคลือบขาว, ผลิตภัณฑ์เชือกมัดฟาง, รองเท้าหนังแท้

อาหารพื้นบ้าน

พริกขิงปลาฟู เป็นอาหารประจำท้องถิ่น จากการคัดสรรวัตถุดิบที่สดสะอาด นำปลาที่สดมาทอดจนฟู คลุกเคล้าด้วยพริกแกงที่ปรุงรสสูตรโบราณ ทำให้รดชาติออกมากลมกล่อม

การเดินทาง

การคมนาคม 2 เส้นทาง

- ถนนสายอำเภอดอนตูม-นครชัยศรี

- ถนนทุ่งพิชัย-นครชัยศรี

กลุ่มองค์กร

- ศูนย์การเรียนรู้วัฒนธรรมไทยทรงดำ (ลาวโซ่ง) หัวถนน ที่ตั้ง หมู่ที่ 8

- กลุ่มปลูกผักปลอดสารพิษบ้านหนองควายเฒ่า ที่ตั้ง หมู่ ที่ 7

SWOT ตำบลดอนพุทรา

และทั้งหมดนี้ก็เป็นบริบทชุมชนของตำบลดอนพุทราที่พวกเราได้ไปลงพื้นที่มาในครั้งนี้ครับ ซึ่งได้ข้อมูลจากผู้ใหญ่บุญเติม และได้พาไปขอข้อมูลเพิ่มเติมจาก อบต.ดอนพุทราด้วยครับ สำหรับครั้งต่อไปพวกเราจะไปสำรวจพื้นที่บริบทชุมชนหมู่ที่7 บ้านหนองควายเฒ่าและทำแผนที่เดินดินกันครับ ขอบคุณครับ

(ข้อมูลจากผู้ใหญ่บุญเติม สระจูม, อบต.ดอนพุทรา)

สวัสดีครับ ^^