เมื่อน้องๆ ชวนไปเล่าประสบการณ์งานผลิตสื่อนำชมห้องสมุด
เมื่อเดือนก่อนน้องๆที่สำนักหอสมุด มช. ติดต่อชวนให้ไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องการผลิตสื่อนำชมห้องสมุดในรูปแบบต่างๆรับปากน้องไปหลังจากได้ต่อรองอยู่นานว่าพี่นี้ไม่ได้คลุกคลีอยู่ในแวดวงห้องสมุดมาหลายปีแล้ว แม้แต่เรื่องการลงมือผลิตสื่อด้วยตัวเองยังแทบมิได้แตะ ชีวิตหน้าที่การงานที่พบเจอปัจจุบันมีแต่เรื่องประชุม รับนโยบาย คิดวางแผน จ่ายแจกงาน ความรู้เดิมที่สะสมมาไม่ว่าจะเป็นเรื่องการใช้งานโปรแกรมผลิตสื่อต่างๆ แทบจะเปรอะไปด้วยสนิม แต่ท้ายสุดความระลึกถึงบุญคุณหอสมุดมีมากกว่า จึงตกลงรับปากน้องไป
เวลาผ่านไปจากเดือนเหลือเป็นสัปดาห์และวันและหน้าที่การงานฉันก็มีประดังประเดจนแทบไม่เหลือวันหยุดสุดสัปดาห์ให้ปฏิบัติสมาธิคิดแผนว่าจะนำเสนออะไรแล้วเสนออย่างไรแต่แน่นอนว่าการปฏิบัติตนเป็นกิจวัตรนิสัยไม่ทำให้ฉันอดตายและใช้ได้ผลมาตลอดคือ การวาดภาพกลางอากาศก่อนจะนำจรดลงบนพื้นที่กระดานอิเล็กทรอนิกส์ "การสร้างแผนที่ความคิด" คือจุดเริ่มต้นการคิดทำอะไรต่างๆ นานา มันได้ผลและมันจะขยายแผ่จินตนาการในการคิดออกไปไม่มีที่สุดสิ้น ฉันกำลังบอกเคล็ดลับข้อแรกของฉัน ให้ทุกคนที่เปิดใจกว้างมาเรียนรู้ผ่านประสบการณ์ของฉันนะคะ แน่นอน เราต้องคิดคิด และคิด คิด จนกว่าจะพอใจว่าจะเดินไปทางไหนดี เขียนวงกลมหรือเส้นเหลี่ยมตรงกลางกระดาษ จากนั้นโยงออกไปตามอำเภอใจ กี่หัวข้อก็ได้ แล้วค่อยลงรายละเอียด
การเรียนรู้เขียนแผนที่ความคิดมีมานานแล้ว บรรณารักษ์รุ่นใหม่จะรู้ดีค่ะ และในเวลาไม่นานนัก ฉันก็ได้แผนที่เพื่อเตรียมเรื่องราวไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และไปรับการเติมเต็มสิ่งใหม่ๆ ที่ห้องสมุดพัฒนาใช้ ในช่วงเวลาสี่ถึงห้าปีที่ฉันห่างหายจากมา
ก่อนอื่นฉันเองคงต้องกำหนดข้อตกลงร่วมกับน้องๆที่ตั้งใจมาแลกเปลี่ยนด้วยกันว่าช่วงเวลาสั้นๆที่เราอยู่ด้วยกันขอให้คิดว่า "ห้องสมุดคือมหาวิทยาลัย และมหาวิทยาลัยคือห้องสมุด" วันนี้ฉันอาจไม่ถนัดเรื่องเทคนิคและTools หรือรู้ลึกบริการทันสมัยต่างๆ ของห้องสมุดแล้ว แต่การบริการต่างๆ ของมหาวิทยาลัยสำหรับผู้สนใจมาเยี่ยมชมศึกษาดูงานก็ยังคล้ายคลึงกัน คือ เรามีเอกสารแนะนำ เรามีสื่อจัดฉาย เราพยายามแสวงหาความแปลกใหม่ในการนำเสนอมากมาย ซึ่งการคิดทำการใดๆ นั้น หากผู้คิดทำจะมีเป้าหมายการลงมือทำชัดเจน ตั้งเป้าแล้วตั้งใจ ทำงานไปให้ถึงเป้าหมายนั้น และสำหรับฉันเอง การทำงานใดก็ตาม ทำใจให้รักในงานนั้น แม้รู้สึกถึงความยาก ไม่อยากเผชิญหน้ากับงานนั้น แม้จะถูกบังคับด้วยนโยบาย ยุทธศาสตร์ หรือ กลยุทธ์ที่กำหนดจาทีมบริหาร ก็ต้องหาจุดสนุกให้เจอ หาจุดที่รู้สึกว่าทำงานง่ายที่สุดไปก่อน และที่สำคัญไม่คิดเองคนเดียว การมีทีมงานช่วยคิด ออกความเห็นเป็นเรื่องดีที่ฉันรู้สึกอบอุ่นและเหมือนมีหลักประกันความมั่นใจในการเดินหน้า เดินนำบ้าง เดินตามบ้าง
เมื่อเรามองว่ามหาวิทยาลัยคือห้องสมุดแล้ว วันหนึ่งมีผู้สนใจมาเยี่ยมชมเราจะมีอะไรใช้ประกอบการต้อนรับให้ข้อมูลเขาเราคงต้องมองเป้าประสงค์ของเขาว่าเขามาเที่ยวชมเฉยๆ หรือเขามาเพื่อดูลาดเลาที่จะมาเรียนหนังสือ มาทำงาน มาทำบันทึกข้อตกลงร่วมกับเรา หรือว่าในวันหนึ่งข้างหน้าเราต้องการหานักเรียนให้มาเรียนมหาวิทยาลัยเรา เราต้องการชักชวนสร้างแรงบันดาลใจให้ใครต่อใครอยากมาร่วมมือร่วมงานกับมหาวิทยาลัยของเรา เราจะคิดกลยุทธ์อะไรออกไปนำเสนอ คือ "การคิดงานเชิงรับและเชิงรุก" มีสาระและสำคัญคือความสนุก แปลกใหม่ ตื่นตาตื่นใจ ถ้าเราทำอะไรก็ได้ให้ฉีกไปจากที่ใครๆ ทำอยู่ เปิดตัวดีก็จะเป็นที่กล่าวถึงค่ะ
อย่างเช่น ปี พ.ศ. 2556 กระแสนักท่องเที่ยวจีนทะลักเข้ามหาวิทยาลัยเราจนภาพลักษณ์ของเราเกือบเป๋ เราจึงมีการคิดทำสิ่งใหม่ ใน Theme "Visit CMU" เช่น การจัดระเบียบนักท่องเที่ยว เกิดศูนย์บริการข้อมูลผู้มาติดต่อและเยี่ยมชมมหาวิทยาลัย (CMU Information Center) มีการจัดทำแผนที่แนะนำสถานที่ที่เราคิดว่าเป็นจุดที่นักท่องเที่ยวสนใจ และให้ข้อมูลแบบเสมือนจริงที่นักท่องเที่ยวจะได้รับความรู้โดยที่เราไม่ให้เข้าไปสัมผัสสร้างความวุ่นวายรบกวนให้กับสถานที่นั้นและนักศึกษาของเรา แผนที่อัจฉริยะในยุคนั้นจึงเกิดขึ้นด้วยการผลิตสื่อผสมผสาน โดยการพึ่งพาอาศัยเทคโนโลยีทันสมัยร่วมกับโทรศัพท์มือถือ ยุคนั้นการใช้งาน Quick Response หรือ QR Code กำลังมาแรง สังเกตจากแผนที่แผ่นกระดาษหน้าเดียว แต่มีการเชื่อมต่อข้อมูลผ่าน QR Code ผู้ใช้เพียงโหลดapplication ชื่อ QR Reader แล้วใช้งาน ก็จะรับชมข้อมูลที่เราผลิตเป็นเนื้อหาข้อความให้อ่าน หรือเรื่องราวเล่าผ่านวีดิทัศน์ ซึ่งในปีนั้น เราได้ทีมงานอาจารย์และนักศึกษาวิทยาลัยศิลปะ สื่อและเทคโนโลยีมาช่วยนำร่องดำเนินการ เรามีการผลิตคลิปวีดิทัศน์ภาษาต่างประเทศ สร้างเรื่องราวมิตรภาพนักท่องเที่ยวจีนกับนักศึกษาของเรา พร้อมสอดแทรกข้อควรปฏิบัติตนเมื่อมาเยี่ยมชมมหาวิทยาลัย วีดิทัศน์ดังกล่าวยังคงความทันสมัยในวันนี้ ส่วนสื่อสิ่งพิมพ์ที่มี QR Code เชื่อมโยงให้เข้าถึงข้อมูลต่างๆนั้น กลับเป็นความล้าสมัย ดูรกรุงรัง เพราะเทคโนโลยีไปเร็วมาก
- แผนที่อัจฉริยะ มช. และสื่อวีดิทัศน์ สำหรับนักท่องเที่ยวชาวจีน
วันนี้เราสามารถใช้งาน Application การสแกนภาพเพื่อเชื่อมต่อเรื่องราวในรูปแบบสื่อต่างๆได้ นั่นคือ AR Code (Augmented Reality)ดังนั้นแผนที่อัจฉริยะสำหรับนักท่องเที่ยวชาวจีนจึงอยู่ในระหว่างการพัฒนาปรับปรุง จนกว่าที่ทุกอย่างจะลงตัว มหาวิทยาลัยของเราคงจะมีการผลิตสื่อแนะนำองค์กรที่น่าสนใจชวนศึกษาผ่านโลกเสมือนจริงอีกไม่น้อยค่ะ
การเตรียมตัวไปเล่าประสบการณ์ลงมือปฏิบัติงานด้านสื่อเพื่อการนำชมหน่วยงานเแนะนำทรัพยากรบริการหลักสูตรสาขาวิชาโดยหลักๆฉันเล่าใน 8 ประเด็น เป็นเรื่องเล่นส่วนใหญ่ คือฉายคลิปต่างๆที่มี ทั้งที่เรามีส่วนร่วมในการผลิต และที่มีตัวอย่างอธิบายความหมายชัดเจน ทั้งสื่อสิ่งพิมพ์ และสื่อเสมือนจริง
เชื่อมโยงตัวอย่างงาน ทัวร์เสมือนจริง (virtual tour)
ขอบคุณน้องๆ ชาวสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่ชวนพี่ไปร่วมกิจกรรมการจัดการความรู้ในภาคของการเติมเต็ม และยังให้ได้มีโอกาสร่วมการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ผลิตสื่อนำชมของห้องสมุดคณะต่างๆ ว่า มีความทันสมัย มีการแก้ไขอุปสรรคปัญหาจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และความสนใจของกลุ่มเป้าหมายผู้ใช้บริการสื่อที่ลดน้อยลงได้อย่างไร
โดยสรุปสิ่งที่ฉันสกัดเพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ครั้งนี้
- เข้าใจกลุ่มเป้าหมาย
- รู้ว่าต้องการจะบอกอะไรเขา
- ตามเทรนด์ยุคปัจจุบันให้ทัน และเรียนรู้จากรุ่นน้อง
- ใช้สื่อหลากหลายร่วมกัน ในเรื่องเดียวกัน
- เล่นไปเรื่อยๆ ได้ความรู้ใหม่ๆ โดยไม่รู้ตัว
- คิดนอกกรอบ เช่น คิดว่ามหาวิทยาลัย คือศูนย์การค้า สวนสาธารณะ สวนสนุก ฯลฯ
- มีแผนงานชัดเจน ผู้รับผิดชอบ เวลา งบประมาณ และติดตามอย่างต่อเนื่อง
- ลงมือร่างแนวคิดที่จะนำเสนอทีมงาน เช่น Story Board
- ลงมือผลิตหรือมอบหมายทีมงานที่มีศักยภาพการผลิตสื่อ
อ้างอิงความรู้
