พระธรรมเทศนาเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (๕)

พระธรรมเทศนาเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (๕)

พระราชนิพนธ์ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

การพระราชกุศล

ในสมัยพระชนมายุพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว บรรจบ ๑๐๐ ปี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระปรารภถึงวารดิถีซึ่งนับแต่วัน พระบรมมหาประสูติกาลแห่งสมเด็จพระบรมปิตุลาและพระบรมปัยกาธิราช พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ครบ ๑๐๐ ปี ตามสุริยคติกาลในวันเสาร์เดือน ๕ แรม ๔ ค่ำปีชวดยังเป็นนพศกศักราช ๑๒๔๙ แล้วทรงพระดำริ จะทรงบำเพ็ญพระราชกุศล เป็นการฉลองพระเดชพระคุณในสมัยกาลพิเศษนี้ จึงมีพระราชโองการโปรดเกล้าฯ ดำรัสสั่งเจ้าพนักงานให้จัดการที่จะทรงบำเพ็ญพระราชกุศล ณ พระที่นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท ตามกาลกำหนด

ณ.วันศุกร์เดือน ๕ แรม ๓ ค่ำ เจ้าพนักงานเชิญพระพุทธปฏิมากรนาคสวาดพระองค์ ๑ พระพุทธปฏิมากรห้ามสมุทรประจำวันพระชนมพรรษาพระองค์ ๑ พระพุทธปฏิมากรประจำปีพระชนมพรรษา ๖๕ พระองค์ มาตั้งบุษบกดอกไม้สด แล้วเชิญพระบรมอัฐิและพระบรมทนต์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว มาสถิตในบุษบกทองคำประดิษฐ์ฐานเหนือพระแท่นแว่นฟ้าทองคำในพระที่นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท

เวลา ๒ ทุ่ม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกพระทวารพระที่นั่งอนันตสมาคมประทับ ณ พระที่นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท ทรงบำเพ็ญพระราชกุศล พระสงฆ์ราชาคณะ ฐานานุกรมเปรียญ ๑๐๐ รูป สวดพระพุทธมนต์สัตตปริตรจบแล้วทรงทอดผ้าไตรสดัปกรณ์ แบ่งพระสงฆ์เป็น ๓ ภาค ภาคหนึ่งเท่าปีที่เสด็จดำรงสิริราชสมบัติผ้าไตรสลับแพร กราบพระแพรต่วนตีพิมพ์แสดงการพระกุศล ๒๗ รูป ภาคหนึ่งเท่าปีพระชนมพรรษาเมื่อยังไม่ได้เสด็จดำรงสิริราชสมบัติไตรผ้าล้วนกราบพระแพรตีพิมพ์ ๓๘ รูป ภาคหนึ่งเท่าปีนับแต่หน้าปีสวรรคตมาจนบรรจบพระชนมพรรษาครบ ๑๐๐ ปี ไตรผ้ากราบพระผ้าตีพิมพ์ ๓๕ รูป แล้วพระวรวงค์เธอพระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร ถวายเทศนาพระไตรลักษณ์แสดงพระราชสันตติวงศ์แห่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวในเบื้องต้น จบแล้วทรงทอดผ้าไตรสดัปกรณ์และทรงประเคนเครื่องบริขารภณฑ์กับพระราชทานจตุปัจจัยมูลราคา ๑๐ ตำลึง แล้วทรงทอดผ้าขาวพับพระราชาคณะฐานานุกรมเปรียญอันดับสดัปกรณ์ ๑๐๐ รูป แล้วทรงจุดดอกไม้เพลิงและทอดพระเนตรการมหรสพซึ่งมีที่ท้องสนามไชย มีโขนหน้าจอ โรง ๑ หนังโรง ๑ สิงโต มังกร รำโคม และดอกไม้เพลิงต่างๆตามธรรมเนียม เวลา ๒ ยามเศษเสด็จขึ้น

วันเสาร์เดือน ๕ แรม ๔ ค่ำ เวลาเช้า ๕ โมง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกประเคนชัชชโภชาหาร พระสงฆ์รับพระราชทานฉันบนพระที่นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาทบ้าง แบ่งไปฉันในที่อื่นบ้าง ครั้นพระสงฆ์ฉันแล้วทรงประเคนเครื่องไทยธรรมเป็นภาคเอก ๒๗ ภาคโท ๓๘ ภาคตรี ๓๕ แล้วพระสงฆ์สวดทักขิณานุโมทนา ฐานาถวายอนุโมทนาแล้วทรงพระสงฆ์สดัปกรณ์อีก ๕๐๐ รูป หม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต (พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า) ถวายเทศนาธรรมจริยาสมจริยาบรรยายพระราชประวัติในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ในเวลาเมื่อยังไม่ได้เสด็จดำรงสิริราชสมบัติในเบื้องต้น จบแล้วทรงทอดผ้าไตรสดัปกรณ์และทรงประเคนเครื่องบูชากัณฑ์เทศนา และพระราชทานวัตถุเป็นมูลกัปปียภัณฑ์ราคา ๑๐ ตำลึงแล้วเสด็จขึ้น

เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ โปรดเกล้าฯให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จออกทรงโปรยที่พระที่นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท มะนาวผลละสลึง ๒๐๐ ผล ผลละเฟื้อง ๓๐๐ ผล รวม ๕๐๐ ผล มีการมหรสพเวลากลางวัน ไม้ลอย ญวนหก ตามธรรมเนียม

เวลา ๒ ทุ่ม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออก พระธรรมวโรดม (แดง) ถวายเทศนาโภชนทาน พรรณนาพระราชประวัติแห่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติจนเสด็จสวรรคต จบแล้วทรงทอดผ้าไตรสดัปกรณ์และทรงประเคนเครื่องวรามิสต่างๆและมูลค่าปัจจัยทั้ง ๔ ราคาชั่งสิบตำลึงเป็นธรรมเนียมเทศนบูชาแล้วทรงทอดผ้าขาวพับสดัปกรณ์ ๑๐๐ รูป แล้วทรงจุดดอกไม้เพลิงและทอดพระเนตรการมหรสพ เสด็จขึ้น ๒ ยามเศษ

อนึ่งในการพระราชกุศลครั้งนี้ โปรดเกล้าฯพระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้พระบรมวงศานุวงค์และข้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายในส่วนเงินเรี่ยรายในการพระราชกุศลเป็นการฉลองพระเดชพระคุณ ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นจำนวนเงินเป็นอันมาก เงินรายนี้จะโปรดเกล้า ฯ ให้ทำการปฏิสังขรณ์พระอุโบสถ เจดียสถานและเสนาเสนาะในวัดราชโอรส ซึ่งเป็นพระอารามพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสถาปนาขึ้นไว้ เพื่อเป็นการรุ่งเรืองในพระพุทธสาสนา และปรากฏพระเกียรติยศไปสื้นกาลนาน

โคลงพระราชนิพนธ์

ตูผู้แต่งเทศน์เอื้อน อนุสรณ์ นี้ ฤา

ชื่อจุฬาลงกรณ์ เนื่องเชื้อ

สำหรับแต่การจร คราวหนึ่ง แลนา

ย่นย่อพอแต่เนื้อ เรื่องตั้งฟังเอง ฯ

คัดลอกโดย ม.ล.ชาญโชติ ชมพูนุท

๒๓ ธันวาคม ๒๕๕๘