ครูทางจิตวิญญาณ
ผมเรียนรู้มาแต่เด็ก ว่าพระและผู้นำทางศาสนา เป็นครูทางจิตวิญญาณ ซึ่งผมก็เชื่อเรื่อยมาจนปัจจุบัน แต่หลังจากสนใจเรื่องการศึกษาในช่วงประมาณ ๑๐ ปีหลังของชีวิต ผมเชื่อเพิ่มขึ้นว่า “ครูที่แท้” ต้องเป็น “ครูทางจิตวิญญาณ” ด้วย
ซึ่งหมายความว่า การศึกษาโดยทั่วไป ตั้งแต่ชั้นเด็กเล็ก ไปจนจบมหาวิทยาลัย ปริญญาตรี โท เอก และการเรียนรู้ต่อเนื่องตลอดชีวิต ต้องมีการเรียนรู้ในมิติทางจิตวิญญาณด้วย
มิติทางจิตวิญญาณหมายถึง ความเชื่อในคุณงามความดี ที่นำสู่การปฏิบัติหรือพฤติกรรม ด้านความซื่อสัตย์ การเห็นแก่ผู้อื่น เห็นแก่ส่วนรวม ความอ่อนน้อมถ่อมตน เคารพผู้อื่น ความข่มใจ ความมีวินัยในตน บังคับใจตนเองได้
การศึกษาต้องฝึกฝนผู้เรียนให้มีความเข้มแข็งทางจิตวิญญาณด้วย ถือเป็นปัญญาภายใน คู่กับปัญญาภายนอก ที่สอนให้รู้จักจักรวาล โลก ธรรมชาติและสังคมรอบตัว นี่คือมิติของ 21st Century Learning
น่าเสียดาย ที่ครูส่วนใหญ่ละเลยส่วนนี้ และดูเสมือนการบริหารการศึกษาไทยก็ละเลย เอาใจใส่เฉพาะด้านการเรียนวิชา เพื่อสนองการสอบ ที่เน้นสอบ “การรู้วิชา”
น่าเสียดาย ที่พฤติกรรมต่างๆ ที่ถือปฏิบัติกันจนคล้ายๆ จะเป็นวัฒนธรรมทางการศึกษา ที่เป็นด้านลบของจิตวิญญาณ ครอบครองวงการศึกษาไทยอยู่ในขณะนี้ เช่น การซื้อขายตำแหน่ง หรือเรียกค่าตอบแแทนในการออกคำสั่งย้ายสถานที่ปฏิบัติงานไปยังที่ที่ดีกว่า การจ้าง และรับจ้าง ทำผลงานวิชาการ ไม่เอาใจใส่สอนในโรงเรียน ชักจูงศิษย์ให้ไปเรียนพิเศษกับตนเพื่อหารายได้ค่าสอนพิเศษ ครูที่บังคับใจตนเองไม่เป็น ใช้จ่ายเกินตัว จนเป็นหนี้สิน แทนที่จะถูกให้ออกเพราะไม่เหมาะสมที่จะเป็นครู กลับได้รับรางวัลในความไม่ดีโดยได้รับการช่วยเหลือปลดหนี้ ฯลฯ
ครูที่เป็นคนอ่อนแอทางจิตวิญญาณ ไม่ควรได้รับต่ออายุความเป็นครู เพราะในทางปฏิบัติ เขาหมดสภาพไปแล้ว
มองด้านตรงข้าม วงการศึกษา ต้องช่วยส่งเสริมให้ครู “พัฒนาความเป็นครู” อยู่ตลอดเวลา พัฒนาความเป็นครูที่ครบด้าน รวมทั้งด้านจิตวิญญาณ
ครูต้องเป็น “นักเรียน” และต้องไม่ “สอบตก” โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ด้านจิตวิญญาณ
หากเราใช้เกณฑ์คุณภาพสูงเช่นนี้ต่อครู การตอบแทนต้องสูงกว่าในปัจจุบัน แต่หากใช้เกณฑ์ปัจจุบัน ผมคิดว่าการตอบแทนที่เป็นอยู่สูงเกินไป ควรให้น้อยกว่านี้
ผมอยากรับทราบความเห็นแย้ง (พร้อมเหตุผล) หรือความเห็นพ้อง (พร้อมเหตุผลเช่นกัน) ต่อข้อคิดเห็นของผมในบันทึกนี้
วิจารณ์ พานิช
๑๔ ก.ย. ๕๘
ความเห็น (2)
I agree it is best to have 'real' teachers, real Buddhist monks, real people,... instead of 'knock off' face-ful pretenders. When we have enough 'good' teachers,... enough to tip over towards 'intelligent' society, we will have no issue about renumeration nor greedy self-interest.
Using money as a tool now to separate/create 'real teachers' would only induce more pretence. Creating/promoting social demands for altruistic activities and heroes may work better. Our socail award system(s) must be changed first!
ครูดี ครูแท้ ยังคงมีอยู่ แต่ท่านไม่ค่อยออกมาต่อปากต่อคำกับใคร
ครูทางจิตวิญญาณที่แท้จริง แม้ไม่พูดอะไรสักคำ ไม่มีรางวัลอะไร ท่านก็ยังคงเป็นที่ เคารพรัก เพราะ วัตรปฏิบัติอันเป็น คนจริง ครูจริง อยู่เช่นนั้นค่ะ