ปุ๋ยหมักใบไม้..ปั้นดิน..ไปไม่ถึงดวงดาว
ผมเขียนบันทึกเรื่องนี้หลายครั้งแล้ว เพราะเป็นนวัตกรรมด้านวิธีการ ที่อยู่คู่โรงเรียนมาช้านาน และเป็นแหล่งเรียนรู้ที่อยู่แถวหน้าของโรงเรียน ณ วันนี้ แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน มีความหลากหลาย และตั้งอยู่บนพื้นฐานแห่งความพอเพียง คือ ทำอย่างพอประมาณ ทำอย่างมีเหตุผล และเป็นภูมิคุ้มกันให้โรงเรียน..ได้เป็นอย่างดี
นั่นคือ..ปุ๋ยหมักใบไม้..ที่ใครๆเขาก็ทำกัน แตกต่างกันไปตามบริบท ที่จะทำให้เห็นถึง ความตั้งใจ กระบวนการ ความยั่งยืน ทั้งปริมาณและคุณภาพของกิจกรรม..
นักเรียนได้เรียนรู้ คู่การปฏิบัติ ..ทุกวัน..เส้นทางเดินของใบไม้..ไปสู่คอกปุ๋ยหมักโดยรอบโรงเรียนหลายจุด ทับถมด้วยมูลวัว ราดรดด้วยน้ำหมักชีวภาพ..ไม่นานเกินรอ ก็จะได้ดินปุ๋ยเหลือใช้มากมาย จนต้องส่งมอบให้ผู้ปกครองและชุมชนไปใช้บ้าง
วันนี้..ให้นักเรียนตักตวงใส่ถุงไว้ ดินร่วนซุยสีดำ บรรจุถุงก็เปรียบเสมือนนักเรียนได้ฝึกหัดการบรรจุผลิตภัณฑ์ ที่น่าภาคภูมิใจ ที่เกิดจากน้ำพักน้ำแรง จนเห็นผล หลังจากนำไปใช้ใส่กระถางและแปลงเกษตรมานับครั้งไม่ถ้วน...ปิดเทอม..ใครมาเยี่ยมเยือน..ก็จะได้มอบให้เป็นของฝาก
๖ ปีเศษ ที่ดำเนินการเรื่องนี้ แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับนักเรียน จนบังเกิดเป็นโครงงาน นำเสนอในระดับประเทศ..ติด ๑ ใน ๕ ของโครงงานอนุรักษ์ดิน..ระดับประถมศึกษา..นักเรียนได้ทุนการศึกษา เมื่อ ปี ๒๕๕๗
พอมาปีนี้..โรงเรียน..มีวัตถุประสงค์ที่จะขยายโครงงานฯให้แพร่หลายยิ่งขึ้น..และต้องการเป็นพันธมิตร ในเวทีเครือข่ายของมูลนิธิยุวสถิรคุณ..ที่ผมมีโอกาสศึกษาเอกสารและศรัทธามูลนิธิเป็นทุนเดิม ที่เป็นองค์กรเดียว..ที่ยึดมั่นในปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง..อย่างมั่นคงและจริงใจ
โรงเรียนบ้านหนองผือ..ซึ่งเป็นโรงเรียนแรก..ที่ผ่านการประเมินต้นแบบ..พอเพียง ของเขตพื้นที่เมื่อปี ๒๕๕๔..ก็มีปณิธาน อุดมการณ์ และสานงานเรื่องนี้อย่างเป็นรูปธรรมมาตลอดในหลายๆเรื่อง อย่างไม่เคยรู้จักเหน็ดเหนื่อย ไม่รู้สึกเบื่อหน่าย..ให้เป็นสีสันแห่งความสวยงามและเป็นตัวอย่างด้านแหล่งเรียนรู้..มิให้ใครดูถูกดูแคลนโรงเรียนขนาดเล็ก..
ผมจึงส่งเอกสาร..(BEST PRACTICE) ไปที่มูลนิธิยุวสถิรคุณ..ประกอบด้วยข้อมูลกระบวนวิธีการและวีดีโอ..ผลคือ..ผ่านการคัดกรอง..จากนั้นกรรมการของมูลนิธิฯ ที่ประกอบด้วย ศึกษานิเทศก์และผอ.ร.ร.ที่เป็นศูนย์ฯพอเพียงของเขต..มาประเมินผลงานเชิงประจักษ์..พบร่องรอยหลักฐานจากนั้น..ทุกอย่างก็จบ..
ผลงาน...ปุ๋ยหมักใบไม้..ของนักเรียนและครู..ไม่ผ่านการประเมิน..(BP) ในขั้นตอนสุดท้าย..คือไม่ได้ไปต่อ..ถามว่า..ผมท้อไหม เสียใจไหม..คำตอบคือ..ไม่เลย แม้แต่น้อย เพราะทุกวัน..ก็มีความสุขที่ได้ทำงานนี้ และงานที่ทำก็ไม่ได้เบียดเบียนสิ่งแวดล้อม แต่โรงเรียน ครู นักเรียนและชุมชน..ล้วนได้ประโยชน์
และคิดว่า..ต่อไปนี้..จะไม่เปิดโอกาสให้กรรมการเหล่านี้..มาประเมินสิ่งที่มีคุณค่า..ต่อจิตใจคนทำงานอีกแล้ว ผม...ไม่แปลกใจเลย ว่าทำไม..บุคลากรทั้งหลาย..จึงเข้าไม่ถึงความพอเพียง หลายคนเบื่อหน่าย..ก็เพราะกรรมการ..มีแต่เกณฑ์มาตรฐาน(เกินไป) กรรมการต้องการแต่สิ่งใหม่ ความยิ่งใหญ่ อลังการ..ลืมมองที่บริบทของโรงเรียน..และลืมคิดไปว่า..ความพอเพียง..เริ่มจากงานเล็กๆ..เชิงอนุรักษ์..ก็ได้....ครับ คงถึงเวลา พอแล้ว..พอเพียงจริงๆเสียที
ชยันต์ เพชรศรีจันทร์
๑ ตุลาคม ๒๕๕๘
ความเห็น (6)
ตามมาให้กำลังใจ
รางวัลเป็นผลพลอยได้ครับ
นักเรียนได้เรียนรู้ ได้พัฒนาโรงเรียนเป็นสิ่งสำคัญกว่า
เชื่อในความสามารถของ ผอ ครับ
มีกล้วยไม้มาฝากแทนกำลังใจจ้ะ
อ้าว..ผิดเฟรม...เอาใหม่
ปั้นดินให้เป็น..ต้นไม้ลูกไม้...เป็นจริงเป็นจังกว่านะคะ ผอ..คนเก่ง..มาให้กำลังใจเด็กๆเจืาค่ะ..
เรียนท่าน ผอ.ครับ คุณค่าของสิ่งที่ทำ มิได้อยู่ที่รางวัล หรือการไปต่อนะครับ ค่าของสิ่งที่ทำ คือ ความภาคภูมิใจ ทั้งผู้ที่ให้ความรู้ ให้คำแนะนำ ทั้งผู้เรียน ผู้ปฏิบัติตาม และทั้งผู้ได้รับมอบปุ่ย และได้รับความรู้ ผมเห็นว่า นี่คือคุณค่าที่ยิ่งใหญ่ที่สุดครับ และตามมารับรู้คุณค่าที่ล้ำค่านี้ครับ เป็นกำลังใจ และดีใจที่ได้เรียนรุ้และเห็นจริงครับ
ดิฉันเคยปลอบใจชุมชน ที่มีแนวคิดอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมงานฝีมือโบราณ พวกเขาถูกส่งเข้าประกวดโดยภาครัฐจัดการให้ ผ่านเข้าไปถึงระดับชาติ ผลปรากฎว่า "คุณหมอมาเชียร์ด้วย ขอบคุณครับ เราไม่ได้ที่หนึ่งหรอก เขาว่าเราไม่พัฒนาต่อยอด"
ดิฉันให้กำลังใจเขาว่า "ช่างมันเถอะ ให้เขาต่อยอดกันไปเยอะๆ วันหนึ่งเขาจะไม่เหลือความเป็นตัวตน" "ถึงวันนั้นเขาก็เอาวอมารับเราเองละ ฮา"
.. แต่ละสิ่งแต่ละอย่างมันมีแนวคิดหลักการพื้นฐาน ถ้าต่อยอดแล้วทำให้หลักการผิดเพี้ยนไป ทันก็ไม่ใช่ .. เพราะยิ่งต่อก็ยิ่งสั้นนะคะ