"The present is the key to the past. ปัจจุบันเป็นกุญแจไขไปสู่อดีต" James Hutton
๋James Hutton 1726 - 1799 ได้นำเสนอหลักการที่ว่า "สภาพต่างๆ ที่เกิดขึ้นในอดีตนั้นเป็นสิ่งที่สามารถสังเกตได้จากสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน"ซึ่งเป็นที่มาของการบุกเบิกเรื่องการศึกษาชั้นหิน และเก็บข้อมูลหลักฐานเพื่อใช้อธิบาย เขาเป็นคนเริ่มทฤษฎี Uniformitarianismเขาได้ทำการบุกเบิกเส้นทางและแนวคิดนี้ไว้ เปรียบเสมือน เพลโต้ และ โสกราตีส ผู้คนรู้จักโสกราตีสผ่านงานของเพลโต้ เช่นเดียวกันกับงานของ Hutton เป็นที่รู้จักกันทีหลังที่ Hutton เสียชีวิตไปแล้ว เขาเขียนหนังสือชื่อว่า "Theory of the Earth"ซึ่งเผยแพร่ได้สองเล่ม เล่มที่สามยังเขียนไม่เสร็จ Hutton ก็เสียชีวิตไปก่อน Chales Lyell จึงนำความคิดของ Hutton มาต่อยอด ทฤษฎีนี้กล่าวโดยสรุปคือ เราสามารถรู้ประวัติศาสตร์แห่งอดีตได้ โดยอาศัยการสังเกตสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน สิ่งที่เขานำเสนอที่เป็นที่รู้จักกันดีก็คือ เรื่องวัฎจักรของหิน ซึ่งเป็นหลักการเปลี่ยนแปลงของหินสามชนิดคือ หินอัคนี หินตะกอน และ หินชั้น โดยหินทั้งสามนั้น สามารถแปรไปตามเหตุปัจจัยได้ ุ่
ส่วน Chales Lyell นำเอาทฤษฎีของ James Hutton มาพัฒนาต่อยอด และให้เกียรติกับ Hutton อยู่เสมอ เขาได้แต่หนังสือเรื่อง Principles of Geology แสดงให้เห็นว่า ลม พายุทราย ธารน้ำแข็ง กระแสน้ำ และคลื่น สามารถเปลี่ยนแปลงด้านโครงสร้างของเปลือกโลก ความรุนแรงนี้ได้มีสืบเนื่องตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และต่อไปในอนาคต ดังนั้น เนื้อหาหลักของความคิดนี้คือโลกมีการเปลี่ยนแปลงเชิงธรณีวิทยามาตั้งแต่สมัยบรรพกาลได้ สิ่งที่โดดเด่นที่สุดของการนำเสนอเรื่องธรณีวิทยาก็คือ การนำเสนอกาลเวลาอย่างต่อเนื่อง หรือ ธรณีกาลแบบหยาบ ๆ คือแบ่งยุคของโลกออกเป็น 3 ยุค คือ Pleiocene (เมื่อไม่นาน) Miocene (นาน) และ Eocene (นานมากแล้ว) และเขาได้บัญญัติศัพท์ paleontology (บรรพชีววิทยา) ซึ่งเกี่ยวข้องกับการศึกษาฟอสซิล และชีวิตดึกดำบรรพ์
อีกเรื่องหนึ่งที่มีความสำคัญก็คือ มีผู้รู้จัก ชาล์ล ดาร์วิน มากกว่า ชาล์ล ไลแอล โดยทั้งสองท่านได้นำเสนอเรื่องราวของทฤษฎีวิวัฒนาการเหมือนกัน และริเริ่มสร้างทฤษฎีเหมือนกัน เพียงแต่ดาร์วินเน้นไปด้านชีววิทยา แต่ไลแอล เน้นไปในด้านธรณีวิทยา
เขาเคยเอาฟอสซิลที่ขุดได้ ไปแย้งข้อมูลของดาร์วินเสมอ จนกระทั่งได้ค้นพบหลายอย่างร่วมกันและสองทฤษฎีนี้สอดคล้องกันแต่ไลแอลแทบไม่มีใครรู้จัก นอกจากนักศึกษาด้านธรณีวิทยาเท่านั้น ยุคที่สองคนได้อยู่นั้นเป็นยุคกลางที่มีคำตอบสำเร็จรูปผ่านคัมภีร์ การศึกษาของเขาจึงอยู่ในวงจำกัด ถือว่าอยู่ในยุคเริ่มต้นของยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา
ศึกษาอดีตจากปัจจุบัน
เอาไปศึกษาได้ทุกเรื่องรวมทั้งศึกษาพฤติกรรมมนุษย์