๑๘๔. ความรู้ร่วมสร้าง กับความต่างเป็นครู ผู้เรียน และสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้ให้กัน

สิ่งที่ต้องสร้างขึ้นในตนเอง สิ่งที่ต้องร่วมกันสร้าง สิ่งที่ต้องสร้างขึ้นที่สภาพแวดล้อม และสิ่งที่ผมจะทำหน้าที่สร้างให้เวที ในเวทีเวิร์คช็อป ถอดบทเรียน พัฒนาการวิจัย และพัฒนาเครือข่ายทำงานศิลปะเชิงกระบวนการเรียนรู้และกระบวนการพัฒนาสังคม ที่บ้านสังคมศิลป์ สันป่าตอง เชียงใหม่ ๑๙-๒๑ กันยายน ๒๕๕๗ ที่อาจจะเป็นประโยชน์สำหรับการเตรียมการมีส่วนร่วมของตนเองของผู้ไปร่วมและผู้สนใจทั่วไป ........... 

๑. การปลุกสร้างความตื่นรู้และเรียนรู้ออกจากภายใน….สิ่งที่ต้องสร้างขึ้นเฉพาะตน

๑.๑ การถอดบทเรียนตนเอง

การถอดบทเรียนตนเอง กระบวนการเวทีและการเข้าถึงปัญญาที่อยู่ภายใต้ปรากฏการณ์ต่างๆ ในลักษณะนี้ เป็นการเรียนรู้ในระดับการสร้างผลทางการปฏิบัติและการนำไปใช้ในสถานการณ์จริงของสังคมในเงื่อนไขแวดล้อมอันหลากหลาย ดังนั้น จึงจะให้ความสำคัญกับประสบการณ์และข้อมูลที่เป็นปัญญาปฏิบัติ ซึ่งวิธีการทางข้อมูลและกระบวนการที่จะนำเอาสิ่งเหล่านี้มาเรียนรู้ได้เป็นอย่างดีก็คือ การนำเอาผลงานมาแสดง แบ่งปัน การรายงาน บอกเล่า แสดงความคิดเห็น อธิบายและถ่ายถอด สิ่งที่เป็นชีวิตและการงาน ที่บูรณาการและสะท้อนอยู่ในสิ่งต่างๆอันเป็นผลของการปฏิบัติ ที่ใช้อย่างได้ผลในความเป็นจริงของสังคม

๑.๒ การเข้าใจและจัดระบบความหมายที่หยั่งลงบนความเป็นจริงของชีวิต

การสร้างความรู้ ความเข้าใจ และการมีความหมาย ที่จะเกิดขึ้นบนกระบวนการเวทีอย่างนี้ จะเน้นกระบวนการเรียนรู้และตัวปัญญาทั้งสองระนาบ อันประกอบด้วย ความรู้และตัวปัญญาในระดับที่สามารถถ่ายทอด สื่อสาร และสืบทอดให้กันได้ กับความรู้และตัวปัญญาในระดับที่มีความเชื่อมโยงและหยั่งถึงความเป็นจริงในชีวิตของผู้คนในบริบทที่แตกต่างกัน ซึ่งการแสวงหาความเข้าใจ การสร้างการอธิบาย การจัดระบบวิธีคิด ตลอดจนการสื่อแสดงออกมาให้ปรากฏบนกระบวนการสร้างสรรค์งานต่างๆ เป็นเงื่อนไขจำเป็นสำหรับกระบวนการเรียนรู้ในลักษณะนี้ในเวทีจึงจะออกแบบกระบวนการให้ผู้เข้าร่วมสามารถมีส่วนร่วมได้อย่างสูงสุด รวมทั้งมีพื้นที่สำหรับการนำเสนอผลงานและแสดงออก ในรูปแบบที่หลากหลาย ขอให้ทุกท่านได้ใช้เป็นเวทีทำงานอย่างสบาย

๑.๓ การปฏิบัติและมีส่วนร่วมเพื่อเรียนรู้

การปฏิบัติการเพื่อสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ชุดใหม่ และสะท้อนการเรียนรู้อีกระดับหนึ่ง ที่บูรณาการจากกระบวนการเวทีกับการได้กลั่นกรอง ตรวจสอบ และทดลองปฏิบัติการในสถานการณ์ที่ได้ออกแบบและจัดระบบปัจจัยส่งเสริมเกื้อหนุนที่ดี ให้เป็นการพัฒนาการเรียนรู้ของตนเอง ในเวทีจึงจะมีช่วงหนึ่งที่จัดให้ผู้เข้าร่วมได้เวิร์คช็อป และปฏิบัติการเชิงสะท้อนความหมาย ให้ได้ผลงานที่เชื่อมโยงกับการสื่อสะท้อนภายในด้วย

๒. สิ่งที่ต้องสร้างร่วมกับผู้อื่น

สิ่งที่จะได้จากเวทีบางส่วน มีธรรมชาติเป็นความรู้และปัญญาแบบรวมหมู่ รวมทั้งบางส่วน เป็นการมองไปยังการที่จะร่วมกันสร้างความเป็นส่วนรวมของสังคม โดยกระบวนการทางศิลปะและสิ่งที่แต่ละคนทำได้เป็นกระบวนการหนึ่ง ที่จะไม่สามารถสร้างขึ้นได้บนความแยกส่วนและบนความเป็นเอกเทศของตัวเรา ซึ่งการได้นั่งสนทนา การได้ร่วมกันถอดบทเรียนและการได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้สิ่งต่างๆด้วยกันในเวที จะช่วยให้กระบวนการเวทีและผู้เข้าร่วมเวทีทุกคน สามารถบรรลุจุดหมายในมิตินี้ได้

๓. สิ่งที่ต้องสร้างขึ้นและสั่งสมไว้ที่สภาพแวดล้อม

การนำเอาความสร้างสรรค์ของมนุษย์ไปใช้สรรสร้างสังคมและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งการดำเนินชีวิตให้เป็นสภาพแวดล้อม ที่จะมีความเอื้อเฟื้อและส่งเสริมเกื้อหนุนการได้เติบโตงอกงามของผู้อื่นด้วย เป็นองค์ประกอบทางด้านการใช้ความรู้และการทำการงานแห่งชีวิต ให้บูรณาการและประสานกลมกลืนไปกับการสร้างสังคมและสิ่งแวดล้อม ในเวทีจึงต้องการการมีส่วนร่วมเป็นอย่างสูง ในอันที่ผู้เข้าร่วมจะได้เป็นกัลยาณมิตรและสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้ รวมทั้งร่วมสร้างสรรค์สภาพแวดล้อม ที่เอื้อต่อการเกิดปัญญาและได้ความงอกงามทางปัญญาอย่างสูงสุด เช่น การร่วมจัดแสดงนิทรรศการ การนำเอาผลงานมาจัดแสดง การทำงานและจัดแสดงในเวทีทันที การอ่านบทกวี การเล่นเพลง ดนตรี และสร้างสรรค์คีตกรรม ให้ผู้เข้าร่วมเวทีได้อยู่ในบรรยากาศอันเต็มไปด้วยความริเริ่มสร้างสรรค์ สร้างแรงบันดาลใจ เพื่อนำกลับไปทำสิ่งต่างๆให้ดียิ่งๆขึ้นทั้งต่อตนเองและผู้อื่น

๔. สิ่งที่ผมจะทำหน้าที่ดูแลและสร้างให้เวที

การจัดวาระและกระบวนการเวที การวิเคราะห์และสังเคราะห์กระบวนการเรียนรู้ของเวที การวิเคราะห์และสังเคราะห์ความเชื่อมโยงกับประเด็นเชิงสังคม สิ่งแวดล้อม ความเป็นเมืองและชนบทกับการพัฒนาการอยู่อาศัย โดยเฉพาะทางด้านกระบวนการสื่อสารและการเรียนรู้ในวิถีชีวิต การเชื่อมโยงกับสุขภาพชุมชน การสาธารณสุขมูลฐาน การพัฒนาคุณภาพแห่งชีวิต มิติประชากรศึกษาและการพัฒนา การพัฒนาการวิจัยและพัฒนากระบวนการเรียนรู้ ส่งเสริมการทำงานในแนวประชาสังคม เทคนิคและระเบียบวิธีเพื่อพัฒนาการวิจัยถอดบทเรียนและประเมินแบบเสริมพลัง การถอดบทเรียนเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของชุมชน การใช้สื่ออย่างง่าย การพูด สนทนา ฟัง และการสื่อสาร เพื่อสร้างความรู้และสร้างพลังปัญญาปฏิบัติ เหล่านี้เป็นต้น

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

เป็นกำลังใจให้ค่ะ...ภาพบึงบัวงามมากๆ....