บันทึกการเดินทางด้วยรอยเท้าตนเอง (31) : ณ ที่ตรงนั้น
การลงพื้นที่ชุมชนแต่ละครั้ง ผมไม่ได้จบกระบวนการคิดแค่ให้รู้ว่าสถานที่ตรงนั้นตั้งอยู่ที่ใด
แต่จะเฝ้ามองให้ลึกไปกว่านั้นว่าสถานที่ดังกล่าวมีหน้าตาอย่างไร-ทำหน้าที่อะไร หรือเกี่ยวโยงสัมพันธ์กับผู้คนในชุมชนอย่างไร
กรณีเช่นนี้-นานมาแล้ว ผมไปเยี่ยมชมการจัดกระบวนการเรียนรู้ของนิสิตกับชุมชน
ผมมีโอกาสได้ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับนิสิตกลุ่มดังกล่าว
นิสิตสะท้อนข้อมูลการเรียนรู้กับผมอย่างชัดเจนและเป็นรูปธรรมผ่านสื่อต่างๆ หนึ่งในนั้นก็คือแผนที่เดินดิน รวมถึงการบอกเล่าถึงสถานที่ต่างๆ ในชุมชนอย่างเสร็จสรรพ
ครับ-ต้องยอมรับว่าข้อมูลคืนกลับมานั้นมีเยอะมาก
จนอดที่จะดีใจแทนชาวบ้านไม่ได้ เพราะข้อมูลที่ได้มานั้นมากมายพอที่จะแปลงไปสู่ต้นทุนสำหรับการทำแผนพัฒนา หรือส่งมอบให้กับผู้ที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำไปสู่การขับเคลื่อนชุมชนให้เข้มแข็งและมีพลังได้อย่างไม่ยากเย็น
แต่ปัญหามันมีอยู่ว่า---
ผมถามนิสิตว่า สถานที่เหล่านั้นทำหน้าที่อะไร มีความสำคัญอย่างไร เช่น หอระฆัง ดอนปู่ตา
ครับ-เป็นการถามเพื่อเรียนรู้ร่วมกัน มิใช่ถามเพื่อ “ลองของ” หรือ “หมิ่นแคลนนิสิตกับอาจารย์” ที่ดูแลโครงการดังกล่าว
เชื่อมั๊ยครับ-ค่อนครึ่งตอบไม่ได้เลยว่าภายใต้ “พิกัด” สถานที่ที่นิสิตสื่อสารกับผมนั้นมีอะไรมากกว่าการตั้งตระหง่านที่มองด้วยตาเปล่าๆ
นิสิตไม่อาจเล่าได้เลยว่า หอระฆังที่ว่านั้นสร้างเมื่อไหร่ มีการระดมทุนอย่างไร หอบหิ้วไปทำไกลแสนไกลและขนใส่เกวียนเดินทางมายังหมู่บ้านยาวนานเป็นเดือนๆ...
เช่นเดียวกับการบอกไม่ได้ว่าภายในป่าชุมชนอันเป็นดอนปู่ตานั้นมีแมกไม้ใด มีสมุนไพรชนิดใด มีแหล่งน้ำมั๊ย ชาวบ้านใช้ประโยชน์อย่างไร มีฤดูกาลและพิธีกรรมเช่นใด หมอยาในชุมชนเก็บหยูกยาจากป่าผืนนี้หรือไม่ และใครเป็น “เฒ่าจ้ำ”...
ครับ-ยืนยันว่าแลกเปลี่ยนกันแบบกัลยาณมิตร ไม่ได้ดุ ไม่เข้ม –เอาจริงเอาจัง เพียงแต่หยิกแซวแบบสายลมแสงแดด ทิ้งประเด็นให้คิดแบบเนียนๆ...
แน่นอนครับ-ผมเชื่อและศรัทธาต่อการเรียนรู้เช่นนั้น
ผมเชื่อว่าในทุกๆ ที่ล้วนเต็มไปด้วยความรู้ เต็มไปด้วยเรื่องเล่า...เต็มไปด้วยระยะทางแห่งการก่อเกิด ดำรงอยู่ แดกดับ –คืนกลับ หรือกระทั่งแตกยอด ผลัดใบเป็นอื่นจากฐานรากอันเป็นปฐมบท- สำคัญว่าเราจะถอดรหัสมันได้มากน้อยแค่ไหน
ในฐานะคนเชื่อมร้อยกระบวนการเรียนรู้อย่างผม คงทำได้แค่นี้แหละครับ สังเกตการณ์ กระตุ้น ทิ้งประเด็นชวนขบคิดและลงมือทำ
ส่วนจะคิดหรือไม่ (คิดได้หรือไม่) จะทำหรือไม่ (ทำได้หรือไม่) มันเป็นสิทธิส่วนบุคคล
เราล้วนมีระยะทางแห่งการเรียนรู้ยาวไกล
ครับ-ยาวไกลและยาวไกล จริงๆ
หมายเหตุ
แรงคิดจากการเห็นเด็กๆ วิ่งเล่นในลานวัด
วัด ซึ่งทำหน้าที่มากกว่าเผยแผ่ศาสนา
๗ กันยายน ๒๕๕๗
โนนแสบง มหาสารคาม
ความเห็น (6)
ชอบใจที่ทำให้นิสิตได้รู้รากเหง้าของชุมชนว่าเป็นมาอย่างไร
ในแต่ละสถานที่มีความเป็นมาไม่เหมือนกัน
ชอบใจภาพเด็กๆกระโดดยางด้วย
ปัจจุบันไม่ค่อยมีแล้วนะครับ
ขอบคุณครับ
ข้อมูล สำคัญมากๆๆ นะคะ ...ที่จะนำไปเป็น .."ต้นทุน" สำหรับการทำแผนพัฒนา หรือส่งมอบให้กับผู้ที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำไปสู่การขับเคลื่อนชุมชนให้เข้มแข็งและมีพลังได้อย่าง .... ขอบคุณบันทึกดีดีนี้ค่ะ
สุขสันต์วันบุญข้าวสารท วันไหว้พระจันทร์ ค่ะ
ต้องรู้จักตนเองก่อนจึงจะรู้จักผู้อื่น คือสิ่งที่สำคัญที่สุดจ้ะ
สวัสดีค่ะ อ แผ่นดิน
อันนี้ศิลปะขั้นสูงเลยนะคะ
"...หยิกแซวแบบสายลมแสงแดด ทิ้งประเด็นให้คิดแบบเนียนๆ..."
ไม่เร่งรัดกดหนักจิตใจเกินไป ผ่อนคลายสบาย ๆ .... เยี่ยมยุทธ์ค่ะ