การเข้าสู่ชีวิตที่ประสบความสำเร็จในผู้สูงอายุ

          ผู้สูงอายุ คือ บุคคลที่มาอายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไป ในปัจจุบันประเทศไทยมีผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ เนื่องจากบุคคลที่เกิดระหว่างปี พ.ศ. 2489-2507 อายุ 49 - 67 ปี ซึ่งถือว่ากำลังจะเข้าสู่วัยผู้สูงอายุ หากอิงตามลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์แล้ว ในวัยนี้ควรจะมีความต้องการขั้นสุดท้าย คือ ความต้องการที่จะเข้าใจตนเองอย่างแท้จริง (self-actualization) หากความต้องการขั้นสุดท้ายสำเร็จก็ถือว่ามีชีวิตที่ประสบความสำเร็จ (Successful aging)

                 ทำไม?? วัยนี้จึงอยู่ในความต้องการขั้นสุดท้ายของมาสโลว์

         ลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์จะพัฒนาไปทีละขั้น เมื่อความต้องการขั้นแรกสำเร็จแล้วจึงจะมีความต้องการขั้นต่อไปเพิ่มขึ้นมา แต่ความต้องการขั้นสุดท้ายมักเกิดขึ้นได้ยาก               

1. ความต้องการทางกายภาพ(Physiological) เป็นความต้องการในปัจจัย 4 เพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตต่อไปได้ เช่น อาหาร น้ำดื่ม อากาศ เครื่องนุ่งห่ม  เป็นต้น
2. ความต้องการความมั่นคงปลอดภัย (Safety) ทั้งความปลอดภัยของตนเองและทรัพย์สินเงินทอง สังเกตได้ง่ายในวัยเด็ก โดยเมื่อถูกผู้ปกครองให้อยู่ตามลำพังจะรู้สึกกลัวและร้องไห้เพราะรู้สึกไม่ปลอดภัย
3. ความต้องการความรักและการเป็นเจ้าของ ( Belonging and love) จะเริ่มมองหาความรักจากผู้อื่น ต้องการที่จะเป็นเจ้าของสิ่งต่างๆ ที่ตนเองครอบครองอยู่ตลอดไป
4. ความต้องการยอมรับนับถือ (Self-Esteem) ต้องมีความเชื่อมั่นในตนเอง มีความสามารถในตนเองและมีความเป็นอิสระ ต้องการรู้สึดว่าตนเองมีคุณค่าและมีความสามารถในการประสบความสำเร็จในการทำงาน รวมไปถึงการได้รับการยกย่องนับถือจากผู้อื่น
5. ความต้องการที่จะเข้าใจตนเองอย่างแท้จริง (self-actualization) เป็นความต้องการขั้นสุดท้าย มีความต้องการความเป็นส่วนตัว เป็นตัวตนที่แท้จริงของตนเอง ลดความต้องการภายนอกลง การรู้ว่าความสามารถของตนเองและรู้ว่าตนเองต้องการอะไรทำให้มีเป้าหมายหลักในชีวิต เมื่อสามารถบรรลุเป้าหมายหลักในชีวิตของตนเองได้ก็คือมีชีวิตที่ประสบความสำเร็จ(Successful aging)

 

ชีวิตที่ประสบความสำเร็จ (Successful aging)

    สภาพร่างกายและจิตใจที่มีสุขภาพดี ไม่มีโรคและความพิการ และมีความสามารถในการทำกิจกรรมต่างๆในช่วงอายุ 60 - 69 ปีเป็นช่วงที่เตรียมเพื่อจะเข้าสู่ชีวิตที่ประสบความสำเร็จ

ปัจจัย 3 อย่าง ที่นำไปสู่ Successful aging

• ลดความเสี่ยงต่อโรคและความพิการ
• มีระดับความรู้ความเข้าใจที่ดีและสุขภาพแข็งแรงทั้งกายและใจ
• มีส่วนรวมในการทำกิจกรรมที่มีความหมายต่อชีวิตแลัมีปฎิสัมพันธ์กับผู้อื่น

กิจกรรมบำบัดกับการเข้าสู่วัยที่ชีวิตประสบความในผู้สูงอายุ

• กรอบอ้างอิงทางกิจกรรมบำบัด Domain and Process, 2nd Edition นักกิจกรรมบำบัดจะเน้นการส่งเสริมคือสุขภาพและการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุและสถาบันต่างๆในสังคมผ่านการมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรม
  
• กรอบอ้างอิงทางกิจกรรมบำบัด Person-Environment-Occupation model นักกิจกรรมบำบัดจะมองผู้สูงอายุแบบเป็นองค์รวม ก็คือจะดูทั้งทักษะในการทำงานและความต้องในการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตที่มีคุณค่าภายในสิ่งแวดล้อมที่ผู้สูงอายุอาศัยอยู่ เน้นไปที่การให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุในสถานที่ที่เขาอยู่ เป้าหมายคือการให้ผู้สูงอายุสามารถทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตได้ด้วยตนเองและอาจมีการปรับสภาพแวดล้อมภายในที่อยู่อาศัยเพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถช่วยเหลือตนเองได้
  

นักกิจกรรมบำบัดมีส่วนร่วมในการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในผู้สูงอายุ คือ

1. ส่งเสริมรูปแบบการดำเนินชีวิตที่ทำให้มีสุขภาพที่ดี
2. ส่งเสริมองค์ประกอบที่สำคัญในการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิต  เช่น ดัดแปลงสภาพแวดล้อม  ปรับอุปกรณ์เครื่องใช้ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน แนะนำเทคนิคสงวนพลังงานและการลดขั้นตอนในการทำกิจกรรม เป็นต้น
3. แนะนำพื้นที่ ที่มีความเสี่ยงต่อการหกล้มในชุมชน หรือในบ้านเพื่อให้ผู้สูงอายุมีความระมัดระวังมากยิ่งขึ้น

 

ในความเป็นจริงการเข้าสู่สามารถทำได้ทุกวัยไม่จำเป็นต้องรอให้ถึงวัยผู้สูงอายุถ้าหากเรารู้ว่าเป้าหมายของตนเองคืออะไร สามารถจัดการชีวิตตนเอง รับรู้ความสามารถของตนเองเพื่อให้บรรลุถึงเป้าหมายได้โดยดำเนินชีวิตด้วยความพอดีและพอใจในสิ่งที่ตนเองเป็น
แค่นี้...ก็สามารถมีชีวิตที่ประสบความสำเร็จได้ :D

...ยิ่งรู้เป้าหมายตนเองเร็วเท่าไหร่ ยิ่งมีชีวิตที่ประสบความสำเร็จได้เร็วเท่านั้น....