วิถีชีวิตคือสิ่งสร้างการเรียนรู้
เรามักคุ้นเคยกับคำว่า มนุษย์เป็นสัตว์ประเสริฐ ทว่าใจความของประโยคนี้ ถ้าจะให้ครบถ้วนควรมีความต่อไปคือ มนุษย์ เป็นสัตว์ประเสริฐได้ด้วยการฝึก เพราะหากปราศจากการฝึกมนุษย์ก็อาจดำรงชีวิตด้วยสัญชาตญาณเช่นเดียวกันกับสัตว์ทั่วๆไป เพราะมนุษย์ก็คือสัตว์โลกชนิดหนึ่งนั่นเอง
เมื่อการฝึก ทำให้มนุษย์เป็นสัตว์ประเสริฐ มนุษย์จึงต้องมีการหาความรู้ เพื่อจะใช้เป็นพื้นฐานในการฝึกตนเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ในแง่ต่างๆ เช่น ความชำนาญในการหาเลี้ยงชีพ ความสามารถในการปรับตัวเข้ากับสังคมความสามารถในการมีความสุขโดยชอบธรรม ฯลฯ และมนุษย์ไม่สามารถประเสริฐด้วยการฝึกตนจากความรู้เพียงด้านใดด้านหนึ่งได้
แต่มาจากหลายๆด้านผสมผสานกัน
เช่น หากฝึกจนเชี่ยวชาญในอาชีพตนจนสร้างผลงานเป็นที่เลื่องลือ แต่หากขาดความเห็นใจต่อเพื่อนมนุษย์ ก็ไม่อาจนับว่าเป็นสัตว์ประเสริฐได้
เมื่อการฝึกตนสัมพันธ์กับการเรียนรู้สิ่งแรกที่มนุษย์ควรมีเพื่อทำให้ตนเป็นผู้ใฝ่การเรียนรู้ก็คือทัศนคติเกี่ยวกับตน
หากเราเห็นว่าตนมีความรู้ดี มีประสบการณ์สูง จิตย่อมไม่อยากจะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆเพราะความที่ตนทำตนเป็นน้ำเต็มแก้วเสียแล้ว นอกจากทัศนคตินี้ ยังมีสิ่งอื่นๆที่สัมพันธ์กับการเรียนรู้ และ ประสิทธิภาพของการเรียนรู้อีกหลายประการ เช่น
๑ น สาธารณทารสฺส ไม่คบชู้ ไม่หมกมุ่นในเรื่องเพศ
๒ น ภุญเช สาธุเมกโก ไม่เสพสิ่งเลิศรสเพียงผู้เดียว
๓ น เสเว โลกายติกํ ไม่ปล่อยเวลาให้หมดไปกับการสนทนาเรื่องไร้ประโยชน์ เช่น การติฉิน นินทา
๔ สีลวา เป็นผู้มีศีล อันจะทำให้วิถีชีวิตเป็นปกติ ไม่มีเรื่องเดือดเนื้อร้อนใจ อันทำให้ไม่มีเรื่องรบกวนขณะเรียนรู้
๕ วตฺตสมฺปนฺโน ปฏิบัติหน้าที่สม่ำเสมอ สมบูรณ์ อันเป็นการตัดความกังวลใจ
๖ อปฺปมตโต ไม่ประมาท
๗ วิจกฺขโณ มีวิจารณญาณ ทำการใดๆด้วยปัญญา
๘ นิวาตวุตฺติ อตฺถทฺโธ สุภาพ รับฟังความเห็นของผู้อื่น
๙ สุรโต เสงี่ยมงาม รักความประณีต
๑๐ สขิโล มุทุ พูดจาน่าฟัง อ่อนโยน
๑๑ สงฺคเหตา จ มิตตานํ มีน้ำใจสงเคราะห์ต่อมิตรสหาย
๑๒ สํวิภาคี เผื่อแผ่แบ่งปัน ช่วยเหลือบุคคลทั่วไปตามกำลังและดังที่สมควร
๑๓ วิธานวา จัดการงานได้เรียบร้อย มีประสิทธิภาพ
๑๔ ตปฺเปยฺย บำรุงพระสงฆ์ ผู้ทรงศีล ผู้ทรงธรรม
๑๕ ธมฺมกาโม ใคร่ธรรม รักความสุจริต
๑๖ สุตาธโร อ่านมาก ฟังมาก รู้วิชาของตน เชี่ยวชาญในงานของตน
๑๗ ปริปุจฺฉโก ชอบสอบถามค้นคว้า ใฝ่หาความรู้ให้ยิ่งๆขึ้นไป
สิ่งต่างๆเหล่านี้ เป็นทั้งตัวกระบวนการเรียนรู้เองและการสร้างสภาพแวดล้อมให้เหมาะกับการเรียนรู้ เช่นการหมกมุ่นในเรื่องเพศ และการล่วงละเมิดคู่ผู้อื่น ทำให้ไม่สนใจการเรียนรู้สิ่งที่ควรรู้หรือไม่มีสมาธิในขณะที่กำลังเรียนรู้ ตลอดจนอยู่ไม่เป็นสุขเพราะกลัวความผิดจะส่งผล
การฝึกการมีเมตตาในทุกขณะ ทำให้เพิ่มพูนโอกาสการเป็นอยู่ด้วยปัญญา เพราะ เมื่อมีเมตตาจึงสื่อออกมาด้วยการสื่อสารด้วยความอ่อนโยน ไม่หยาบคายรับฟังความเห็นผู้อื่นอันนอกจากจะเพื่อสร้างบรรยากาศการเรียนรู้แล้ว ยังไม่เพิ่มพูนความสำคัญว่าตนเหนือกว่าผู้อื่น อันจะปิดกั้นการเรียนรู้ได้อดกลั้นยามที่ผู้อื่นไม่เห็นด้วยกับตน ตลอดจนการมีความสัมพันธ์กับผู้อื่นในทางที่ดี ที่สร้างสรรค์ เช่น การช่วยเหลือแบ่งปัน เป็นต้น
การบำรุงพระสงฆ์ ผู้ทรงศีล ผู้ทรงธรรม เปิดโอกาสให้เกิดองค์ธรรมธรรมสมาธิ ๕ จนเริ่มด้วย ปราโมทย์ ปีติ ปัสสัทธิ สุข และจบด้วยสมาธิ เมื่อจิตเป็นสมาธิ ย่อมมีกำลังมาก เพียงพอสำหรับการพิจารณา หรือ การเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกเหนือไปจากการได้รับสุขโดยไม่ต้องมีเหยื่อล่อ ตลอดจนการรักษาความสืบเนื่องของพระพุทธศาสนา
การเชี่ยวชาญในงานของตน ทำให้สามารถเลี้ยงดูตนและครอบครัว
ได้โดยไม่เดือดร้อน อันเอื้อให้จิตใจแจ่มใส ทำให้การเรียนรู้สิ่งใหม่ๆเป็นไปได้อย่างดี
เหล่านี้เป็นต้น
ดังนั้น การที่มนุษย์เราจะใฝ่เรียนรู้อยู่ตลอดเวลา จึงเป็นเรื่องที่ไม่เพียงแต่การหาแหล่งเรียนรู้ สนใจเรียนรู้ หรือ สร้างสิ่งแวดล้อมให้เหมาะแก่การเรียนรู้เท่านั้น แต่เป็นเรื่องของวิถีชีวิตที่ต้องผสมผสานกันทั้งจิต กาย วาจา เพื่อการเจริญก้าวหน้าของทั้งจิตใจและการแสดงออก
เพื่อต่างฝ่าย ต่างเป็นสิ่งแวดล้อมที่ดีของกันและกัน พัฒนาไปด้วยกัน มีความสุขไปด้วยกันนั่นเอง
.............................
อ้างอิง
ขุ.ชา.(แปล) ๒๘/๑๔๔๕-๑๔๕๗/๔๑๐-๔๑๑
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต) สี่หน้าที่ของสตรีไทย (รับฟรีได้ที่วัดญาณเวศกวัน ถ.พุทธมณฑลสาย ๔ จ.นครปฐม)
ความเห็น (10)
สวัสดีครับพี่ณัฐรดา แค่หัวข้อ "วิถีชีวิตคือสิ่งสร้างการเรียนรู้" ก็ชวนให้น่าติดตามแล้ว พอมาอ่านใช่เลยครับ ขอบคุณที่นำมาแบ่งปันครับ
ชีวิตมีคุณค่าด้วยธรรมปฎิบัติอันครบถ้วนเช่นนี้...ขอบคุณค่ะ
ศิษย์สินธุ
สวัสดีคะ ชีวิตทุกวันต้องเรียนรู้ทุกวินาทีจริงๆคะ นับแต่ลืมตาตื่นก็ต้องเรียนรู้วันนี้เพื่อปรับปรุงไม่ให้เกิดเหตุการณ์ที่ไม่ดีเหมือนเมื่อวาน..
ขอบคุณสำหรับบทความดีๆคะ ได้สิ่งกระตุ้นความคิดคะ
ช่วงนี้ผมกำลังฝึกตัวเอง ให้วาง ความโกรธ ความพยาบาทให้ได้เร็วขึ้น ด้วยมันก่อตัวจาก ความไม่ถูกต้องที่เราไปพบเจอ แล้วผูกมันขึ้นเป็นอารมณ์เป็นเวลานานๆ หลายๆเดือน .......
มันแก้ยากมากๆๆๆๆ ครับ
การเชี่ยวชาญในงานของตน
ยังมีอีกหลายข้อเหมือนกันนะครับที่เราต้องปรับปรุง......เรียนรู้ ขอบคุณครับ
ชอบมากครับ...ขอบคุณมากครับ...สบายดีนะครับ
ขอบพระคุณทุกท่านที่แวะมามากค่ะ
แวะมาชื่นชมบันทีกแห่งการเรียนรู้ที่ดีมากๆ ครับผม
สุดยอดมากคะ..สบายดีนะคะ
คิดถึงเสมอคะ
มาเรียนรู้และฝึกตนเองค่ะ