ภาษาผู้ไทวันละคำ.......................ไฮ้เม่อ,ไฮ้ล้ก,ไฮ้ลื้ม


วันนี้ขอเล่าต่อจากบันทึกนี้ นะคะ เมื่อปลูกพืชผักต่างๆครบหนึ่งปีแล้วต้นหม่อน ต้นกล้วย อ้อย ขิงข่า ตะไคร้ พริก จะยังอยู่แต่ผักพวกบวบ,ฟักแตงเมื่อลูกสุกแล้วเถาก็จะค่อยแห้งเหี่ยวไป ฝ้ายเมื่อให้ผลแก่จนแตกให้ฝ้ายแล้วก็ค่อยๆแห้งตายไปพอถึงหน้าแล้งพวกเราก้อจะไปถอนต้นไม้ที่แห้งตาย โดยเฉพาะต้นฝ้ายออก การถอนนี้ผู้ไทเรียกว่า ล้ก ดังนั้นไร่ปีที่สองจึงเรียกว่าไฮ้ล้กในไฮ้ล้กนี้จะไม่ได้ปลูกต้นไม้เพิ่มคงดายหญ้าดูแลไม่ให้รกเท่านั้น ในไร่นี้ก็จะมีพริกขิงข่าตะไคร้ กล้วย อ้อยต้นหม่อน  มะเขือ ที่ปลูกไว้ตั้งแต่ปีแรก ส่วนครามถ้าต้องการใช้ก็ต้องถางป่าทำไฮ้เม่อถึงจะปลูก ปลูกที่ไฮ้ล้กจะไม่งามเพราะต้นไม้อื่นบังแดด ถ้าจะกินยอดบวบหรือแตงก็ต้องปลูกที่ไฮ้เม่อ ซึ่งก็ต้องถางป่าเอาใหม่ ดังนั้นเมื่อก่อนจึงต้องถางป่าทุกปีเราก็จะมีทั้งไฮ้เม่อ ไฮ้ล้กและไฮ้ลื้มไฮ้ลื้มคือไร่ปีที่สามในไร่ปีที่สามนี้ก็จะเหลือแต่กล้วยอ้อย ข่า ตะไคร้และต้นหม่อนทำไมปีที่สามจึงเรียกไฮ้ลื้มสันนิษฐานว่าคงให้คล้องจองกับไฮ้ล้กกระมัง หรือจะว่าไร่นี้ดินจืดแล้วจะใช้ทำไร่ต่ออีกไม่ได้แล้วจึงเรียกว่าไฮ้ลื้มอันนี้ไม่แน่ใจค่ะแต่ถ้าพร้าหมดคมผู้ไทจะเรียกว่าพร้าขี้ลื่ม(พ้าขี๊ลื๊ม) ไร่ที่ทำมาถึงปีที่สามแล้วพอปีที่สี่ก็จะรื้อรั้วออกเอาไปทำฟืนบริเวณไร่ก็จะกลายเป็นที่ว่างไม่ทำประโยชน์ผู้ไทเรียกที่ที่เคยทำไร่นี้ว่าเลา(เล่า) ถ้าที่เลานั้นอยู่ในที่ลุ่มพอจะกักน้ำทำนาได้ก็จะปรับเป็นที่นาโดยการขุดตอไม้ออกแล้วก็ป้านคันนา (ใช้จอบตักดินมาทำเป็นคัน)เพื่อกักน้ำไว้ปลูกข้าว การปรับพื้นที่ขุดตอไม้ออกทำคันนานี้ผู้ไทเรียกว่าซ้าวนา(ซ้าวน่า)ซึ่งเมื่อก่อนไม่มีรถปรับพื้นที่ให้เหมือนทุกวันนี้ต้องใช้จอบเสียมและพร้าเท่านั้นในการซ้าวนาไว้ปลูกข้าวกิน จะเห็นว่ากว่าจะได้ผืนนาท่านต้องลำบากมามากดังนั้นลูกหลานจึงต้องรักษาไว้ นาที่ซ้าวใหม่ผู้ไทเรียกนาเมอ(น่าเม่อ)

     สรุปการทำไร่ของชาวผู้ไทในปีแรกเรียกไฮ้เม่อ  ปีต่อมาเรียกไฮ้ล้กปีที่สามเรียกไฮ้ลื้ม ปีที่สี่เป็นต้นไปปล่อยทิ้งไว้เรียกว่าเลาหากไม่ปล่อยเป็นเลาก็จะปรับทำเป็นที่นา

      การทำไร่ของชาวผู้ไทก็จบแต่เท่านี้ค่ะ

      ขอบคุณที่เข้ามาอ่านค่ะ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

คำสำคัญ (Tags): #ภาษาผู้ไท
หมายเลขบันทึก: 502083เขียนเมื่อ 12 กันยายน 2012 22:16 น. ()แก้ไขเมื่อ 4 ตุลาคม 2012 16:11 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (4)

ขอบคุณ  พี่ ครูอ้อย แซ่เฮ 

                อ.นุ

               พี่ใหญ่ นางนงนาท สนธิสุวรรณ

                อาจารย๋ขจิต

                 พี่Krugui

                 บังวอญ่า

     ที่มามอบดอกไม้ให้กำลังใจ

ขอบคุณค่ะ

 

แวะมาทักทาย ภาษาอันงดงาม ที่ควรอนุรักษ์ไว้ให้ชนรุ่นหลังค่ะ

ชอบศึกษาภาษาผู้ไท เพราะดี เวลาเพื่อน น้อง ๆ พูดจะได้เข้าใจ...สวัสดีครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท