ทอดผ้าป่าน้ำตาล
หมอฝน พญ.สกาวเดือน นำแสงกุล ส่งเรื่องเล่า "ทอดผ้าป่าน้ำตาล" ของ รพ.สต. ขนาย อ.เมือง จ.นครราชสีมา มาให้ เป็นกลวิธีหนึ่งที่ช่วยให้การลดระดับน้ำตาลในเลือดมีความหมายเป็นจำนวนบุญ เรื่องเล่านี้อาจจะบอกเทคนิควิธีการได้ไม่ครบถ้วน ผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ รพ.สต. ขนายนะคะ
วัลลา ตันตโยทัย
ผลตรวจระดับน้ำตาลในเลือด (หลังงดน้ำและอาหาร 8–12 ชั่วโมง= 304 มก.% HbA1C = 9.8 %)
พยาบาลถามคุณเกศรา (ผู้ป่วย) : คิดว่าน้ำตาลขึ้นจากอะไรคะ
คุณเกศรา หญิงไทย คู่ อายุ 35 ปี ป่วยเป็นเบาหวานได้ 2 เดือน พบจากการคัดกรองความเสี่ยงโรคเบาหวาน / ความดันโลหิตสูง คุณเกศรามีสีหน้าเบื่อหน่ายและท้อแท้ ตอบว่าพยายามทำตามที่หมอ (ผู้ป่วยหมายถึงพยาบาลที่กำลังตรวจ) บอกแล้ว
พยาบาล : ผลตรวจพบว่าน้ำตาลสูงทำให้คุณรู้สึกอย่างไร
คุณเกศรา : เบื่อและท้อ
พยาบาล : คุณเบื่อและท้อจากที่รู้ว่าผลตรวจพบว่าน้ำตาลสูง
คุณเกศรา : ใช่ค่ะ เพราะหนูพยายามทำตามที่หมอบอกแล้ว น้ำตาลก็ไม่ลง ควบคุมน้ำตาลไม่ได้ แต่หนูก็รู้สึกว่าร่างกายปกติ ทำงานได้เหมือนเดิม แต่ก็อยากให้น้ำตาลลง มันไม่ควรจะสูงมาก
พยาบาล : พี่ชื่นชมและขอบคุณมากที่คุณเกศรามีความตั้งใจจริงในการปฏิบัติตัวเพื่อควบคุมระดับน้ำตาล (พยาบาลเคยบอกผู้ป่วยว่าระดับที่ควบคุมได้คือน้ำตาลก่อนอาหารต่ำกว่า 130 มก.% น้ำตาลหลังอาหาร 2 ชั่วโมง น้อยกว่า 180 มก.% หรือ HbA1C น้อยกว่า 7 %) เท่าที่คุยกันมาคุณมีความมุ่งมั่นอยากควบคุมระดับน้ำตาลไม่ให้สูง
คุณเกศรา : ค่ะ หนูอยากให้อยู่ในระดับที่ควบคุมได้ จะได้ไม่เกิดโรคแทรกซ้อนเหมือนที่หมอบอก
พยาบาล : ขอบคุณมากนะคะ ต่อไปนี้เรามาร่วมมือกันในการดูแลสุขภาพของคุณ พี่จะเป็นกำลังใจให้ ว่าแต่คุณรู้จักการทอดผ้าป่ามั๊ยค่ะ
คุณเกศรา : รู้ค่ะ ทอดที่วัด มีเงิน เครื่องใช้จำเป็นต่างๆ
พยาบาล : ใช่แล้วค่ะ พี่ขออนุญาตเล่าให้ฟังเรื่องประเพณีการทอดผ้าป่า
ก็คือว่าในสมัยพุทธกาลพระพุทธเจ้ายังมิได้ทรงอนุญาตให้พระภิกษุรับจีวรจากชาวบ้าน ดังนั้นพระภิกษุจะต้องหาผ้าที่ชาวบ้านทิ้งแล้ว ผ้าที่เปรอะเปื้อน ผ้าห่อศพ โดยรวบรวมนำมาซักฟอกทำความสะอาด ตัดเย็บและย้อมทำเป็นสบง จีวร สังฆาฏิ
เมื่อชาวบ้านทราบถึงความยากลำบาก จึงต้องการนำผ้ามาถวายแต่ยังไม่มีพุทธานุญาต ดังนั้นชาวบ้านจึงต้องการนำผ้าไปทอดทิ้งตามที่ต่าง ๆ เช่น ตามทางเดิน ป่าช้า แล้วแต่ว่าพระภิกษุสงฆ์องค์ใดจะมาพบเห็นแล้วนำผ้านั้นไปใช้ และการทอดผ้าป่าเป็นพิธีบุญอย่างหนึ่งของชาวพุทธ ผ้าป่าคือผ้าที่ผู้ทำบุญนำไปวางไว้ที่ใดที่หนึ่งไม่ต้องการให้พระรู้ว่าตนเป็นผู้ทำบุญ พร้อมตั้งใจไว้ว่าหากภิกษุรูปใดมาพบผ้านั้นก่อนให้หยิบเอาไป กิริยาที่เอาผ้ามาวางไว้ แล้วตั้งใจอธิษฐานนั้น เรียกว่าทอดผ้าป่า
พิธีทอดผ้าป่าจะคล้ายกับพิธีทอดกฐิน แต่ไม่มีการกำหนดระยะเวลาที่จำกัด ในแต่ละปีทางวัดจัดให้มีการทอดผ้าป่ากี่ครั้งก็ได้ และไม่มีการเจาะจงพระภิกษุในการรับผ้า ทำให้ผู้ทอดผ้าป่ามีความสุขทางจิตวิญญาณส่งผลถึงสุขภาวะของมนุษย์ที่มีองค์ประกอบของสุขภาวะ (Well-Being) คือการมีสุขภาพดี มีความรู้สึกเป็นสุข ความสมดุล ความเป็นองค์รวมของ 4 มิติ คือ กาย จิต สังคม ปัญญาหรือจิตวิญญาณ ที่บูรณาการอยู่ในการพัฒนามนุษย์และสังคม เพื่อสร้าง “ความอยู่เย็นเป็นสุข”
คนเราประกอบด้วย
- สุขภาวะทางจิตใจ หมายถึง จิตใจที่มีความสุข รื่นเริง คล่องแคล่ว ไม่มีความเครียด มีสติสัมปชัญญะ และความคิดอ่านตามควรแก่อายุ
- สุขภาวะที่สมบูรณ์ทางร่างกาย หมายถึง ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง คล่องแคล่ว มีกำลัง ไม่เป็นโรค ไม่พิการ มีสิ่งแวดล้อมที่ส่งเสริมสุขภาพ
- สุขภาวะที่สมบูรณ์ทางสังคม หมายถึง ความสามารถในการอยู่ร่วมกันในสังคม มีความสุข สันติภาพ มีระบบการบริการที่ดี
- สุขภาวะที่สมบูรณ์ทางจิตวิญญาณ เป็นความสุขที่เกิดจากการเข้าใจธรรมชาติ เข้าใจความจริงแห่งชีวิตและสรรพสิ่ง จนเกิดความรอบรู้
ซึ่งข้อที่ 1และ ข้อ 3 คุณมีอยู่แล้ว เรามาช่วยกันทำข้อ 2 เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนโดยการที่ระดับน้ำตาลอยู่ในเกณฑ์ที่ควบคุมได้ และข้อ 4 เราจะมาช่วยกันทอดผ้าป่าน้ำตาลที่เกิน 130 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์กัน
คุณเกศรา : หนูขอบพระคุณมาก ขอเรียกพี่นิดได้มั๊ยค่ะ
พยาบาล : ยินดีค่ะและพี่ขอขอบพระคุณน้องเหมือนกันที่ร่วมมือกันดูแลสุขภาพ
หลังจากนั้นคุณเกศราจะขอปฏิบัติตัวด้วย 3 อ. (ควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย อารมณ์ที่เหมาะสม) รวมทั้งเชื่อมั่นในจิตวิญญาณที่แน่วแน่ในการควบคุมระดับน้ำตาล มาตรวจทุก 1 สัปดาห์ จำนวน 1 เดือน ( ผู้ป่วยสมัครใจมาเองเพราะบ้านอยู่หลัง รพ.สต. ขนาย เดินมาได้ และขอตรวจน้ำตาลแบบงดน้ำและอาหาร) จะให้กระดาษ 1 ใบในการเขียนที่ทอดผ้าป่า ทุกครั้งติดต้นผ้าป่าไว้เมื่อถึงสิ้นปีจะร่วมกันไปทำบุญทอดที่วัดในหมู่บ้าน
ผลการตรวจระดับน้ำตาลในเลือดใน 1 เดือนแรก มีค่าดังนี้
| ครั้งที่ | ค่าระดับน้ำตาลในเลือด (มก.%) | ทอดผ้าป่า (บุญ) | หมายเหตุ |
| 1 | 304 | เริ่มข้อตกลง | - |
| 2 | 211 | 93 | 304-211 |
| 3 | 190 | 21 | 211-190 |
| 232 | -42 | 190-232 |
ในเดือนที่ 2 ผู้ป่วยมาตรวจทุก 2 สัปดาห์ (ผู้ป่วยเลือกเอง) มีผลดังนี้
| ครั้งที่ | ค่าระดับน้ำตาลในเลือด (มก.%) | ทอดผ้าป่า (บุญ) | หมายเหตุ |
| 1 | 185 | 47 | 232-185 |
| 2 | 150 | 35 | 185-150 |
เดือนที่ 3 ผู้ป่วยมาตรวจทุก 2 สัปดาห์ (ผู้ป่วยเลือกเอง) มีผลดังนี้
| ครั้งที่ | ค่าระดับน้ำตาลในเลือด (มก.%) | ทอดผ้าป่า (บุญ) | หมายเหตุ |
| 1 | 142 | 8 | 150-142 |
| 2 | 130 | 200 | อยู่ในเกณฑ์ |
หมายเหตุ ถ้าค่าระดับน้ำตาลในเลือดอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน จะได้ 200 บุญ ในการทอดผ้าป่าน้ำตาล
หลังจากนั้น นัดทุก 1 เดือน ค่าน้ำตาลอยู่ในช่วง 130- 170 มก.% HbA1C = 7.1 % ต่อจากนั้นผู้ป่วยขอนัดทุก 1 เดือน และไม่สะดวกจะไปเจาะน้ำตาลดูเอง (SMBG)
คุณเกศราได้เล่าเรื่องการควบคุมน้ำตาลโดยใช้กระบวนการทอดผ้าป่าให้ผู้ป่วยเบาหวาน 245 คนฟัง มีทั้งคนที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ในเกณฑ์อยู่แล้วและยังควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้ คนที่ฟังแล้วก็อยากจะทำกระบวนการทอดผ้าป่าน้ำตาลด้วย จึงมีการนำไปใช้ต่อในผู้ป่วยเบาหวาน และขยายไปยังผู้ป่วยความดันโลหิตสูง เป็นการทอดผ้าป่าความดันโลหิตด้วย
ผลลัพธ์ที่ได้ในผู้ป่วยเบาหวาน
| ค่า HbA1C (%) | ก่อนทอดผ้าป่า (คน) | หลังทอดผ้าป่า (คน) |
| < 7 | 73 (29.80%) | 164 (66.94%) |
| > 7 | 172 (70.20%) | 81 (33.06%) |
| รวม | 245 | 245 |
สิ่งที่ได้เรียนรู้ การมีความเชื่อทางจิตวิญญาณว่าเราจะทำสิ่งที่ดีและมีประโยชน์ต่อตนเองได้สำเร็จ จะเป็นแรงบันดาลใจที่ดีในการสร้างความตระหนักอยู่ตลอด ส่งผลให้เราไปถึงสิ่งที่คาดหวัง
ผู้เล่าเรื่อง : นางธิดารัตน์ นิ่มกระโทก พยาบาลวิชาชีพชำนาญการและคณะเจ้าหน้าที่
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลขนาย ตำบลบ้านเกาะ อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา
ความเห็น (1)
ช่างคิดกันจังเลยค่ะ.. เป็นเรื่องที่น่าสนใจมากๆ..
kunrapee รู้จักผู้เล่าด้วยค่ะ น้องนิด'ธิดารัตย์ รู้จัดคุณหมอฝนผู้มีจิตใจช่วยเหลือผู้ป่วยเบาหวานอย่างแท้จริง
ขอบคุณอาจารย์วัลลา ที่นำมาแบ่งปันเล่าเรื่องค่ะ