ครูเพื่อศิษย์ "รุ่นหวังผล"(๒)

 

วันที่ ๒๑ สร้างฐานเรียนรู้เรื่องของการตั้งคำถาม และการทำความเข้าใจเรื่องกระบวนการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑ เพราะคำถาม และ ปัญหา คือที่มาของการเรียนรู้ที่สำคัญ  ก่อนจะสร้างให้ผู้เรียนสนุกกับคำถามและปัญหาได้ ครูจำเป็นจะต้องสนุกกับการตั้งคำถามก่อน

 

ดิฉันจัดให้ครูได้ชมภาพยนตร์เรื่อง Home เพื่อเปิดกระบวนทัศน์ให้ครูเริ่มพบกับการเรียนรู้ที่ไม่แยกส่วน ที่นำพาไปสู่การตระหนักในความจริง ความดี และความงามของโลกใบนี้ เพราะเมื่อท่าทีที่มีต่อการเรียนรู้เปลี่ยนไป ทุกอย่างก็เปลี่ยนตาม

 

หลังจากจบการชมภาพยนตร์ ทุกคนจะต้องตั้งคำถามตามแนวทางที่กำหนดไว้ ดังต่อไปนี้ คำถามสำรวจความรู้เดิม  คำถามเร้าความสนใจ  คำถามฝึกคิดหาเหตุผล  คำถามอภิปรายขยายความคิด  คำถามให้ผู้เรียนมีส่วนร่วม  คำถามค้นหาความรู้ใหม่  คำถามทบทวนสรุปบทเรียน  คำถามประเมินผู้เรียนและผู้สอน (ทิพย์วัลย์ สีจันทร์, ๒๕๓๑)

 

กติกาคือ ทุกคนต้องลองตั้งคำถามทั้ง ๘ ข้อ โดยเริ่มจากคำถามข้อแรกก่อน หากคำถามใดที่ยังคิดไม่ออกให้เว้นไว้ก่อน กิจกรรมนี้ช่วยให้เพื่อนได้เรียนรู้จากเพื่อน ตั้งแต่วิธีตั้งคำถามของเพื่อน มิติของความคิดที่แตกต่าง ตลอดจนการได้เห็นการตั้งประเด็นคำถามที่แม่นตรง 

 

ที่สำคัญคือทำให้กลุ่มได้เรียนรู้เรื่องการบรรลุภาระงานที่ได้รับมอบหมายจากการที่ทุกคนมาช่วยกันคิดช่วยกันทำ เพราะมีหลายข้อที่เราตัน คิดไม่ออก แต่เพื่อนคิดออกก็มี เมื่อผ่านกิจกรรมนี้ไปแล้ว ผู้เข้าร่วมจะได้พบว่าการรวมตัวกันเรียนรู้กลายเป็นเรื่องสนุก

 

นอกจากนี้ดิฉันได้พากลุ่มไปพบกับสถานการณ์เมื่อมีข้อขัดแย้งที่ก่อให้เกิดความไม่ลงรอยกันทางความคิด เพราะว่าเป็นสถานการณ์ที่มักจะพบได้เสมอเมื่อมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันเกิดขึ้น  เช่น กลุ่มจะเลือกใช้คำถามข้อใดของสมาชิกในวง และเพราะเหตุใดจึงเหตุใดจึงเลือกคำถามข้อนั้น ความเหมาะสมของคำถามไม่ได้อยู่ที่ใครเป็นเจ้าของคำถาม แต่อยู่ที่คำถามนั้นนำพาไปสู่ธงของคำตอบที่ต้องการได้หรือไม่

 

มีคำถามหลายข้อที่สมาชิกบางกลุ่มคิดไม่ออก  แต่เมื่อได้เห็น KA ที่เป็นแนวทางคำถามที่กลุ่มก่อนหน้านี้ทำไว้ก็ถึงกับร้องอ๋อ ! เพราะคำถามดีๆ นั้น ก่อให้เกิดการเรียนรู้ได้อย่างมากมาย

 

คำถามสำรวจความรู้เดิม

• นักเรียนเคยรู้จักสัตว์ในภาพยนตร์เรื่องนี้หรือไม่
• ชุมชนของเรามีสิ่งแวดล้อมอะไรบ้างที่เหมือนกับภาพยนตร์เรื่องนี้
• นักเรียนคิดว่าตัวนักเรียนกับสิ่งที่อยู่รอบตัวสัมพันธ์กันอย่างไร
• โลกเราเกิดมาจากไหน
• น้ำมีความสำคัญต่อโลกอย่างไรบ้าง
• โลกและมนุษย์เกิดมาอย่างไร

 

คำถามเร้าความสนใจ

• เป็นไปได้ไหมว่านักเรียนเองเป็นต้นเหตุของภาวะโลกร้อน
• ถ้าโลกแตกสลายลงเราจะมีชีวิตอยู่ได้อย่างไร

 

คำถามให้ผู้เรียนมีส่วนร่วม

• เด็กๆ จะมีส่วนร่วมอย่างไรเพื่อให้โลกใบนี้ดำรงอยู่