มะกรูด สมุนไพรใกล้บ้าน (เพาะเมล็ดไว้ปลูกเองดีกว่า)

ภูมิปัญญาชาวบ้าน ใช้ผิวมะกรูดใส่ลงในถังเก็บข้าวสาร ไล่มอด หนอนผีเสื้อข้าวสาร

มะกรูด สมุนไพรใกล้บ้าน (เพาะเมล็ดไว้ปลูกเองดีกว่า)

- มะกรูด กิน-ใช้ ได้ทั้งใบและผล ใครๆ ก็รู้จัก

- จำได้ว่าตอนเด็กๆ บ้านหลังเก่ามีมะกรูดต้นใหญ่ ใครต่อใครใกล้แถวนั้นหมุนเวียนมาเก็บลูกมะกรูดที่หล่นใต้ต้น และสอยใบใช้ทำอะไรต่ออะไร และโดยที่คนเก็บก็ไม่เคยขอ และเจ้าของก็ไม่เคยหวง เพราะการแบ่งกินแบ่งใช้อย่างนี้เป็นสามัญของคนบ้านนอก

- ใบมะกรูดใช้ปรุงกลิ่น ปรุงรสอาหารได้หลายชนิดโดยเฉพาะอาหารไทย เรียกว่าเบญจภาคีแห่งเครื่องเทศไทย ได้แก่ พริกขี้หนู มะนาว ข่า ตะไคร้ และใบมะกรูด

- ผิวมะกรูดใช้เข้ายาหอม ยาดม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ และยาตำรับไทยหลายชนิด

- ภูมิปัญญาชาวบ้าน ใช้ผิวมะกรูดใส่ลงในถังเก็บข้าวสาร ไล่มอด หนอนผีเสื้อข้าวสาร (แมลงข้าวลีบ)

- ลูกมะกรูดผ่าซีก บีบน้ำใช้หมัก สระผม แก้รังแค คันหนังศีรษะ แก้ผมร่วง คนโบราณใช้สระผมเป็นประจำ ผมยาวดูสลวย นั่งใกล้ๆหอมกลิ่นมะกรูดอ่อนๆ น่าพิสมัย ที่สำคัญไม่มีเหาให้เห็น

- น้ำมะกรูด ใช้แทนน้ำมะนาวยามมะนาวขาดแคลนได้ในหลายเมนู

- ทุกวันนี้ หลายบ้านปลูกมะกรูดไว้เป็นไม้ประดับ เนื่องจากใบสวย เขียวตลอดปีไม่มีร่วง นอกจากนั้นยังปลูกได้ในที่ร่ม อยู่เงาบ้านเงาตึกได้ทน

- กิ่งพันธุ์มะกรูดที่มีจำหน่ายในปัจจุบัน ส่วนใหญ่เป็นกิ่งเสียบยอด หรือทาบกิ่งตามความนิยม แต่แท้จริงเป็นการทาบกิ่งลวงทั้งสิ้น เพราะเป็นการทาบกิ่งโดยใช้ต้นตอมะนาวพวง ซึ่งมาจากการปักชำมิใช่ต้นตอเพาะเมล็ดดังแต่ก่อน ที่มีรากแก้ว มะกรูดทาบกิ่งที่มีขายในปัจจุบันทั่วไปจึงอ่อนแอ ติดยาก โตช้า ตายง่าย หากปล่อยให้มีกิ่ง-ยอดมะนาวพวงแตกโตเกินกิ่งที่นำมาทาบ ก็ทำให้กิ่งมะกรูดตาย

- การเพาะขยายพันธุ์มะกรูดอีกวิธีที่คนลืม หรืความอดทนน้อยไปนิดคือ การเพาะเมล็ด ซึ่งทำได้กับพืชบางชนิดที่ไม่กลายพันธุ์ มะกรูดเป็นพืชชนิดหนึ่งที่ว่านั้น หลายคนให้ข้อสังเกตว่าไม่เคยเห็นต้นมะกรูดงอกเองจากลูก ที่เป็นเช่นนั้น เพราะเมล็ดมะกรูดจะถูกกรดในลูกมะกรูดย่อยจนสิ้นความสามารถในการงอก

- วิธีการที่ถูก คือ การเก็บผลแก่ที่หล่นใต้ต้นมาคว้านเอาเมล็ด ล้างให้สะอาด ตากแดด 1-2 วัน จากนั้นเพาะในดินดีผสมมูลสัตว์ เมื่อต้นกล้างอกมีใบจริง 3-4 ใบ ก็แยกกล้า มาปลูกเดี่ยวๆในถุงดำ ดูแลรักษาเพื่อปลูกในฤดูฝนถัดไป

- ธรรมชาติของมะกรูดจะออกดอกติดลูกจนแก่จัด ในช่วงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน ของทุกปี หากเก็บลูกและเริ่มเพาะเมล็ดในช่วงนั้น ก็จะได้ต้นกล้าความสูงประมาฯ 1 ฟุต ไว้ปลุกในฤดูฝนปีถัดไป (คือใช้เวลาเพาะกล้า 7-8 เดือนเท่านั้น)

- มะกรูดที่เกิดจากการเพาะเมล็ดจะให้ลูกภายใน 1- 2 ปี หลังปลูกลงดิน การเจริญเติบโตเร็วในปีที่ 2 เป็นต้นไป ผลโตและดก แข็งแรง อายุยืนนับ 100 ปี ในปีที่ 5-6 ติดลูกนับพันในหนึ่งต้น

- นอกจากลูกมะกรูด ใบมะกรูดยังมีมูลค่าในปัจจุบันมีธุรกิจเหมาตัดมะกรูดต้นโตๆเพื่อเก็บใบไปจำหน่าย ใบราคากิโลกรัมละนับ 100 บาท เพื่อนำไปมัดคู่กับ ขิง ตะไคร้ เป็นเครื่องแกงส้ม แกงไทยต่างๆ

- มะกรูดที่เพาะเมล็ดจากลูกมะนาว 1 กิโลกรัม อาจได้เมล็ดได้กล้ามะกรูดหลายร้อยต้น มีมากก็แจกเพื่อนบ้าน พอเหลือก็นำไปขาย เพื่อเพิ่มรายได้ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง

- ผมเอารูปการเพาะเมล็ดมะกรูดมาฝากรุ่นนี้เพาะ ตุลาคม 2554 ต้นสูงกว่า 1 คืบ แล้วครับ

การแยกเมล็ดมะกรูดจากลูกแก่พร้อมเพาะ

การเรียงเมล็ดมะกรูดในกระถางทราย

กล้ามะกรูดระยะนี้พร้อมย้ายปลูกในถุงดำแล้ว

เขียนใน GotoKnow โดย เจษฎา
ใน พืชปลอดพิษ ชีวิตปลอดภัย

คำสำคัญ (Tags): #มะกรูด#สมุนไพรไทย#การขยายพันธุ์มะกรูด

หมายเลขบันทึก: 483267เขียนเมื่อ 26 มีนาคม 2012 15:18 น. ()แก้ไขเมื่อ 24 มิถุนายน 2012 02:55 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน