การดูแลหญิงหลังคลอดและครอบครัวผู้ติดเชื้อ HIV

     โดย..รัชนี ปวุตตานนท์,สกุลรัตน พันธเสน,วนาพร คณาญาติ 

   การดูแลหญิงหลังคลอดและครอบครัวผู้ติดเชื้อเอชไอวีที่ศูนย์รวมใจแม่และเด็ก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 8 นครสวรรค์ ดำเนินการตั้งแต่ ปี 2548 ให้บริการตรวจรักษาและการดูแลส่งเสริมสุขภาพแบบองค์รวมด้านการออกกำลังกาย โภชนาการ สุขภาพจิต การดูแลทางด้านสังคมเศรษฐกิจและส่งเสริมคุณภาพชีวิต โดยทีมสหวิชาชีพ มีการให้ความรู้เรื่องการส่งเสริมสุขภาพด้านต่างๆ อย่างต่อเนื่อง กิจกรรมที่ผ่านมาส่งผลให้แกนนำผู้ติดเชื้อฯ มีความรู้ความสามารถในการเป็นผู้นำออกกำลังกาย การช่วยซักประวัติการกินยา และช่วยบันทึกข้อมูลการดูแลสุขภาพ ปัจจุบันศูนย์รวมใจแม่และเด็กมีผู้ติดเชื้อที่มีปัญหาเรื่องสุขภาพมารับยาต้านและตรวจสุขภาพเพิ่มขึ้น สมาชิกส่วนใหญ่มีความต้องการข้อมูลการดูแลสุขภาพ การป้องกันโรคฉวยโอกาสต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น  โดยเฉพาะสมาชิกที่ได้รับยาต้านไวรัสรายใหม่มีความกังวลต่อการกินยา บางรายกินยาไม่สม่ำเสมอ การติดตามดูแลสุขภาพและการให้กำลังใจซึ่งกันและกันจึงมีความสำคัญ ดังนั้น เพื่อให้มีข้อมูลในการดูแลสุขภาพที่ถูกต้อง จึงเห็นความสำคัญของการรวมกลุ่มจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้สภาพปัญหาและวิธีการส่งเสริมสุขภาพด้วยตนเองของผู้ติดเชื้อเอชไอวีแต่ละคน เพื่อให้เพื่อนสมาชิกนำไปปฏิบัติได้อย่างมีประสิทธิภาพ และสามารถนำไปขยายผลต่อได้

ดำเนินการโครงการฯ ณ.คลินิกศูนย์รวมใจแม่และเด็ก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 8 นครสวรรค์

ระยะเวลาดำเนินงานโครงการฯ    1 ก.พ. 2554 - 30 ก.ย. 2554

กลุ่มเป้าหมาย  ผู้ติดเชื้อเอชไอวี ที่มารับบริการในคลินิกศูนย์รวมใจแม่และเด็ก (สโมสรลายคราม) จำนวน 20 คน

ขั้นตอนดำเนินการกิจกรรมโครงการฯ จัดอบรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้การส่งเสริมการดูแลสุขภาพตนเองในผู้ติดเชื้อเอชไอวี และผู้ป่วยเอดส์ ณ.คลินิกศูนย์รวมใจแม่และเด็ก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 8 นครสวรรค์ จำนวน 2 ครั้ง

ผลการดำเนินงานโครงการฯ

ด้านการออกกำลังกาย ปฏิบัติได้ตามเกณฑ์ 30 นาที/3ครั้ง/สัปดาห์ ปี 2553 ร้อยละ 45.5%      ปี 2554 ร้อยละ 80%

ด้านอาหาร กินอาหาร 3 มื้อ กินผักผลไม้เพิ่มขึ้น ปี 2553 ร้อยละ90.% ปี 2554 ร้อยละ 100%

ด้านการส่งเสริมสุขภาพจิต โดย การทำสมาธิ ดูหนัง ฟังเพลง ปี 2553 ร้อยละ 68.8% ปี 2554 ร้อยละ 85%

ด้านการมีวินัยในตนเอง โดยกินยาต้านฯตรงตามเวลา มาตามนัดทุกครั้ง ไม่ดื่มเหล้า ไม่สูบบุหรี่ มีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย ปี 2553 ร้อยละ 93.2 % ปี 2554 ร้อยละ 100%

ผลการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันระหว่างเจ้าหน้าที่ ทีมสหวิชาชีพ และ แกนนำ ดังนี้

กิจกรรมการดูแลส่งเสริมสุขภาพแบบองค์รวม ส่งผลให้แกนนำกลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวี มีความรู้ความสามารถในการเป็นผู้นำในการออกกำลังกาย การช่วยซักประวัติการกินยา และช่วยบันทึกข้อมูลการดูแลสุขภาพ และช่วยเรียกชื่อผู้รับบริการเข้าพบแพทย์ และนำใบสั่งการรักษาให้แพทย์เซ็นชื่อ

ผู้ติดเชื้อเอชไอวี ส่วนใหญ่มีความต้องการข้อมูลความรู้เกี่ยวกับ การดูแลสุขภาพ การป้องกันโรคฉวยโอกาสต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น แนวทางการรักษา แนวปฏิบัติการส่งเสริมสุขภาพผู้ติดเชื้อเอชไอวีแบบองค์รวม

ซึ่งการพัฒนาศักยภาพผู้ติดเชื้อเอชไอวีในการส่งเสริมสุขภาพด้วยตนเอง โดยการสอนเรื่องการดูแลและส่งเสริมสุขภาพจากทีมสหวิชาชีพได้แก่ แพทย์ เภสัชกร นักเทคนิคการแพทย์ พยาบาลวิชาชีพ โภชนากร  นักวิทยาศาสตร์การกีฬา นักการแพทย์แผนไทยประยุกต์ นักสังคมสงเคราะห์ พยาบาลจิตวิทยาคลินิก อย่างต่อเนื่องในทุกครั้งที่มารับบริการ ทีมสหวิชาชีพมีจิตวิญญาณของการส่งเสริมสุขภาพ

ส่วนการติดตามดูแลสุขภาพและการให้กำลังใจซึ่งกันและกันจึงมีความสำคัญ การรวมกลุ่มจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อศึกษาสภาพปัญหา และวิธีการถ่ายทอดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพด้วยตนเองของผู้ติดเชื้อเอชไอวีเพื่อให้เพื่อนสมาชิกนำไปปฏิบัติได้อย่างมีประสิทธิภาพ และสามารถนำไปขยายผลต่อได้

 ผลการประเมินความพึงพอใจ

    การประเมินความพึงพอใจในการเข้าร่วมกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่อง การส่งเสริมสุขภาพด้วยตนเอง คลินิกศูนย์รวมใจแม่และเด็ก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 8 นครสวรรค์ พบว่า 

ผู้ติดเชื้อเอชไอวี เพศชาย จำนวน 3 ราย ร้อยละ 15 เพศหญิง จำนวน 17 ราย ร้อยละ 85 มีความพึงพอใจมาก ร้อยละ65 มีความรู้ที่ได้รับจากการเข้าร่วมกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้การส่งเสริมสุขภาพด้วยตนเอง   ร้อยละ75 ได้รับประโยชน์จากการเข้าร่วมกิจกรรม ร้อยละ70 สามารถนำความรู้และประโยชน์ที่ได้รับไปปรับใช้ได้