โรซ่าพาเเซ่บ : "สวนครัวโรงเรียนสานสายใยชุมชน" เรื่องเล่าดีๆจากโรงเรียนบ้านพรสวรรค์
ไม่กี่อึดใจจากตัวอำเภอเมืองอุดรธานี มีโรงเรียนเล็กๆ แทรกกลางป่ายูคาลิปตัส มีสระน้ำขนาดใหญ่โอบล้อมด้านทิศเหนือของโรงเรียน มองเข้าไปในโรงเรียนเห็นแปลงพืชผักสวนครัวเรียงราย ไกลออกไปเป็นอาคารเลี้ยงไก่ จากสภาพโดยรวมหากจินตนาการเราก็คงเห็นภาพของผืนที่ทางการเกษตรที่ครบวงจร ปลูกผักเลี้ยงสัตว์ เลี้ยงปลา ทั้งหมดเป็นบรรยากาศที่โรงเรียนบ้านพรสวรรค์ โรงเรียนเล็กที่มีจำนวนนักเรียนเลยครึ่งร้อยนิดหน่อย
ที่นี่คล้ายกับว่าเป็นแหล่งรวมปัญหาสารพัน
ที่ห้องประชุมโรงเรียนบ้านพรสวรรค์ได้คุยกับคุณครูเพ็ญศรี ท้าวใจคง ในวงสนทนาในบ่ายที่ร้อนระอุวันนี้ ครูเพ็ญศรีเล่าประวัติของชุมชนที่มีวิถีชีวิตค่อนข้างแปลกไปกว่าชุมชนอื่นๆ กล่าวคือ ชุมชนที่นี่เริ่มต้นมาจากอาชีพเก็บขยะขาย ดังนั้นเมื่อมีกองขยะขนาดใหญ่พอที่จะเป็นแหล่งทำมาหากิน ก็หมายถึงมีการก่อตั้งชุมชนเกิดขึ้น และชุมชนก็ขยายขนาดขึ้น
ครูเพ็ญศรี ท้าวใจคง
ปัจจุบันไม่มีอาชีพการเก็บขยะแล้ว แต่การเคลื่อนย้ายจากทุกทิศทุกทางของผู้คนมาอาศัยในพื้นที่แห่งนี้ เป็นความหลากหลายผ่านข้อขัดสนทางเศรษฐกิจ ต้นทุนทางสังคมที่น้อยอยู่แล้ว ประกอบกับมีปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนต่อเนื่องมีทั้งปัญหาโรคติดต่อ,ปัญหาทางสังคม,ปัญหาทางด้านสุขภาพจิต ผู้ปกครองส่วนหนึ่งย้ายออกไปรับจ้างต่างสถานที่ ทิ้งเด็กให้อยู่กับตายาย ปัญหาเหล่านี้เองที่โรงเรียนมีส่วนที่จะรับผิดชอบด้วย
ปัญหาหนึ่งของชุมชนคือ “ไม่มีที่ทำกิน”เมื่อไม่มีที่ทำกินก็ไม่สามารถประกอบอาชีพเกษตรกรได้ ทางโรงเรียนจึงมีนโยบายในการจัดสรรพื้นที่ที่ทางโรงเรียนมีประมาณ ๕๓ ไร่ เศษๆ จัดสรรเเบ่งให้กับครอบครัวในชุมชน ชัดชวนกันมาทำสวนผักสวนครัว เลี้ยงสัตว์ เลี้ยงปลา และก็มีข้อตกลงร่วมกันอย่างหนึ่งก็คือ ผลผลิตที่ได้จากการทำการเกษตรในพื้นที่โรงเรียน ส่วนหนึ่งจะส่งขายที่โรงอาหารของโรงเรียน ในราคาที่ย่อมเยา ผักสดสะอาด ปราศฯจากสารพิษ
นโยบายที่น่าสนใจที่เป็นข้อตกลงระหว่างบ้านและโรงเรียนที่นี่ จึงเป็นพันธกิจทางใจที่เกื้อกูลกันเสมอมาตั้งแต่ปี ๓๔ – ๓๕ ถึง ปัจจุบัน ซึ่งก็หมายถึงผลิตที่เป็นผักสดๆ ถูกหมุนเวียนเข้าสู่โรงเรียนตลอดเวลา ไก่ไข่ในโรงเรียนก็ผลิตอาหารโปรตีนชั้นยอดไปยังจานอาหารกลางวันของเด็กๆอย่างต่อเนื่อง
โรงเรียนบ้านพรสวรรค์ ได้รับสนับสนุนงบประมาณจาก บริษัทไฮคิว ผลิตภัณฑ์อาหารจำกัด ในปี ๒๕๕๓ และต่อเนื่องมายังปี ๒๕๕๔ (ปีนี้) กิจกรรมที่ต้องผลักดันต่อเนื่องเป็น “กิจกรรมปลูกผักที่โรงเรียน เด็กนำไปทานที่บ้าน” กิจกรรมนี้นอกจากเป็นกิจกรรมบูรณาการในสาระวิชาตามหลักสูตรแล้ว ในแง่มุมของโภชนาการเด็กก็ได้ทานผักสดสะอาดจากแปลงตัวเอง เกิดกระบวนการเรียนรู้ผ่านกิจกรรมเหล่านั้นทั้งปี ที่เยี่ยมไปกว่านั้นก็คือ เด็กปลูกที่โรงเรียนผู้ปกครองที่บ้านก็ได้ผักจากโรงเรียนไปทำกับข้าวอีก (ปกติผู้ปกครองต้องซื้อผักจากตลาด ซึ่งไม่แน่ใจเรื่องการปนเปื้อนสารพิษ)
ครูเพ็ญศรี เล่าเรื่องราวของโครงการที่จะทำในปีนี้ว่า
“อยากทำโครงการต่อเนื่อง จากการที่โรงเรียนได้ดำเนินการกิจกรรมปลูกผักมาโดยตลอด มีทั้งที่ประสบผลสำเร็จและยังมีบางส่วนที่ต้องปรับปรุงและพัฒนาเพิ่มขึ้น เช่น การปลูกผักยังขาดความยั่งยืน ผักบางชนิดต้องปลูกตามฤดูกาล การปลูกผักไม่หลากหลาย และอยากให้นักเรียนเน้นเกษตรอินทรีย์ เน้นปลูกผักในท้องถิ่น เสริมด้วยการปลูกไม้ผลที่เป็นผลไม้พื้นถิ่นสามารถให้ผลิตตลอดปี”
โครงการเล็กๆ ระหว่างเด็กกับครู เสริมต่อนโยบายจัดสรรพื้นที่ทำการเกษตรเพื่อปลูกผักระหว่างชุมชนกับโรงเรียน ได้เป็นอย่างดี งานนี้นอกจากได้ผลประโยชน์ร่วมกันทั้งสองฝ่ายแล้ว ยังเกิดกระบวนการเรียนรู้ผ่านพื้นที่การเกษตรขนาดใหญ่ที่โรงเรียน ที่มีเจ้าของร่วมกันจำนวนมาก... กิจกรรมเอื้อเฟื้อลักษณะนี้ ได้เชื่อมสัมพันธ์ บ้าน – โรงเรียน เป็นอย่างดี
เมื่อมามองเรื่องของการพัฒนาโรงเรียนสู่โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ จากพื้นฐานความเข้มแข็งของภาคีที่มาร่วมกันพัฒนาโรงเรียนที่เชื่อมร้อยกันอย่างเหนียวแน่น แทบไม่ต้องกังวลใจ เมื่อเราพบว่า ผู้ปกครองให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี รวมไปถึงความเอาใจใส่ดูแลจาก เจ้าหน้าที่ จาก รพ.สต.หนองใส ที่รับผิดชอบดูแลโรงเรียนบ้านพรสวรรค์ โดยมี ผู้อำนวยการโรงเรียน ผอ.แสงรัตน์ เจียระไนศิลาวงษ์ ผลักดันกระบวนการพัฒนาเต็มที่ เมื่อต้นทุนสำคัญเหล่านี้พร้อม...เป้าหมายก็ไม่ไกลเกินที่จะไปถึง
“ที่โรงเรียนนี้ Re-Act โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับทองมาครั้งหนึ่งแล้ว และคิดว่าจะ re –act อีกปี จากนั้นเราจะช่วยกันพัฒนาให้โรงเรียนก้าวขึ้นสู่โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับเพชร คิดว่าไม่น่าจะมีปัญหาอะไร เปิดเทอมใหม่เทอมหน้า คิดว่าจะลุย”
อิ๋ว ทิพยรัตน์ จินะราช พยาบาลวิชาชีพ จาก รพ.สต.หนองใส พูดในที่ประชุมอบย่างมั่นใจในศักยภาพของโรงเรียน และ ความพร้อมที่มีอยู่
คุณอิ๋ว ทิพยรัตน์ จินะราช พยาบาล รพ.สต.หนองใส
ทิพยรัตน์ บอกกล่าวเส้นทางไปสู่เป้าหมายของโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพว่า
“จากทองไปเพชร...มีเงื่อนไขที่ต้องพัฒนา หลักๆก็อยู่ที่เด็ก หากสามารถทำให้เด็กเป็นผู้นำส่งเสริมสุขภาพที่เป็นแบบอย่างได้ และมุ่งเน้นโครงการ “เด็กไทยทำได้” ให้เด็กดูแลสุขภาพกันเอง รวมไปถึงกระบวนการพัฒนาจิตอาสา จิตสาธารณะที่โรงเรียนกล่อมเกลามาโดยตลอด เมื่อมีการประเมินระดับเพชร ก็คิดว่าโรงเรียนคงจะผ่านการประเมิน...”
พวกเราทีมงานที่ได้ไปเยี่ยมเยือนโรงเรียน ได้รับรู้ถึงผลลัพธ์ที่เป็นต้นทุนอันอุดมผ่านปัญหามากมายที่ชุมชนและโรงเรียนต่อสู้มาโดยตลอด
โรงเรียนบ้านพรสวรรค์...ไม่ได้เริ่มต้นจาก การนับหนึ่ง สอง สาม แต่เริ่มต้นจากการติดลบมาก่อน เมื่อก้าวมาถึงจุดนี้ เรามองย้อนกลับไป ก็เห็นว่า ระยะทางของความสำเร็จที่เดินมาถึงก็เป็นระยะทางที่ไกลโข
จะเดินต่อไปเพื่อให้ถึงหมุดหมายของความสำเร็จ...เชื่อว่าพวกเขาสามารถเดินทางต่อไปได้อย่างสง่างาม
จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร
อุดรธานี
๒๙ ส.ค.๒๕๕๔
การเข้าเยี่ยมครั้งที่ ๑ ตามโครงการ "โฮมฮักลูกหลานโภชนาการดี" สนับสนุนสู่โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ปี ๒๕๕๔"
ระหว่างวันที่ ๒๘ ส.ค.๕๔ - ๒ ก.ย.๕๔
สนับสนุนโดย บริษัทไฮคิว อุตสาหกรรม จำกัด ร่วมกับ สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
-----------------------------------------------------------------------
โรงเรียนบ้านพรสวรรค์ หมู่ที่ ๑๔ ตำบลหนองนาคำ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๑
ความเห็น (3)
พี่ดามาฝากนะคะ
หลายอย่างแต่ละโรงเรียนปลูก - ทำให้เกิดประโยชน์ได้ คิดถึงเสมอค่ะ
ส่งความคิดถึงมาให้นะครับ
โรงเรียนบ้านเกาะไผ่ อำเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธฺ มีความประสงค์ขอรับการช่วยเหลือทางด้านการทำแปลงเกษตรเนื่องจากเป็นพื้นท่ีดินเค็ม และโรงเรียนขาดงบประมาณในการดำเนินงาน เพื่อท่ีจะทำการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันแบบยั่งยืนติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมท่ีเบอร์ผอ.รร.089-0794643