การคิด "นอกกรอบ" ให้มี "สาระ"
เมื่อวานนี้ ผมได้รับการร้องขอจากทางต้นสังกัดให้ช่วยพิจารณาการปรับปรุงหลักสูตรให้ "ดีกว่าเดิม" โดยเฉพาะในส่วนของ
- "ปรัชญา"
- "เบื้องหลัง"
- ทางเลือก ทางออก และ
-
"แนวทางการปรับปรุง"
- หลักสูตร
- วิชาต่างๆ
- การเรียนการสอน
- วิธีการสอน และ
- การประเมินผล
ที่ผมก็ได้ช่วยแก้ไขปรับปรุงเชิง "คำพูด" ให้ใกล้เคียงกับสิ่งที่น่าจะเป็น
ทั้งทาง
- สถานการณ์ของโลก
- ระบบธุรกิจข้ามชาติ
- แผนพัฒนาฯของประเทศ
- การเมืองการปกครอง
- เหตุการณ์บ้านเมือง
- ปัญหาทางสังคม
- ความเป็นอยู่ของชาวบ้าน
- ปัญหาในชุมชน
- ปัญหาด้านทรัพยากร และ
- ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม
ที่ทำให้มีความจำเป็นต้อง "ปรับปรุง" หลักสูตร ให้ "ทันสมัย"
แต่การปรับปรุงนั้น
-
กลับเน้นการทำงาน "ตามแผน" พัฒนาประเทศ
- ที่มักวางไว้ "เชิงคำพูด" อย่างสวยหรู
- แต่การปฏิบัติจริงๆ กลับทำไม่ค่อยได้ตามแผน
-
- ทำให้แผนพัฒนาฯ ใหม่ๆ จึงเป็นเพียงการแก้ไขปัญหาของแผนพัฒนาฯที่ผ่านมาแล้ว
- แบบพยายามเรียนรู้ แต่มักไม่ค่อยทันเหตุการณ์
- เนื่องด้วยองคาพยพที่จะทำให้แผนบรรลุเป้าหมายของประเทศ ยังไม่สามารถขับเคลื่อนไปได้ตามแผนที่วางไว้
ดังนั้น
ถ้าองคาพยพยังต้องเดินตามแผนฯ (แบบไม่ค่อยทัน) ก็จะยิ่งทำให้แผนฯมีปัญหาในตัวเองไปเรื่อยๆ
ที่ผมคิดว่า
ในส่วน "วิชาการ" ที่เป็นจุดใหญ่ของการกำหนดทิศทางการพัฒนา กลับต้องมาเดินตามแผนเสียอีก ก็ยื่งจะทำให้แผนมีปัญหาอย่างแน่นอน
แนวทางออกที่สำคัญคือ การทำความเข้าใจแผน และสนับสนุนการทำงานของแผน แบบไม่ต้องคอยเดินตามแผน
ที่เป็นความแตกต่างของระบบคิด "นอกกรอบ" และคิด "ในกรอบ"
การคิดนอกกรอบที่มี "สาระ" โดยวิธีนี้คือ
- การศึกษาที่ไปที่มาของแผนพัฒนา ในแต่ละประเด็นที่เกี่ยวข้อง
- ทำความเข้าใจกลไก ทางเลือกและเป้าหมายของแต่ละประเด็น ที่กำหนดไว้ในแผนฯ
-
ช่วยมองว่าแผนพัฒนาฯ ว่า
- มีปัญหาและอุปสรรคอะไร
- ยังขาดอะไร ที่เป็นเป้าหมายหลักของประเทศ ของคนไทย ของสังคม และการพัฒนาทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ทั้ง
-
-
- ผลกระทบที่มาจากกระแสเศรษฐกิจของโลก
-
- ปัญหาทางสังคม ทรัพยากรระดับโลก
-
- ปัญหาการเมืองการปกครอง ระดับภูมิภาค ระดับประเทศ
-
- ปัญหาการบริหารจัดการระดับท้องถิ่น
-
- ปัญหาทางวิชาการและระบบสนับสนุน
-
- ปัญหาโดยตรงของทรัพยากรและการจัดการ และ
-
- งานพัฒนาทางวิชาการ และนักวิชาการเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
-
แล้วก็ช่วยกัน
- วางแนวทางการทำงานเพื่อช่วยเหลือกันทำงานให้ได้ผล ตามที่ตั้งใจไว้
- โดยการ "ปิดช่องว่าง" ที่มี ให้เหลือน้อยที่สุด เท่าที่จะทำได้
ที่เป็นการคิด และทำงานแบบ "เชิงรุก" ตามเป้าหมายการพัฒนา "อย่างยั่งยืน"
โดยพยายามสร้างวิสัยทัศนที่
- ทันหรือนำกระแสที่เป็นประโยชน์ต่อตนเอง ชุมชน และสังคม
- ทันสมัย ทันเหตุการณ์
- ถูกต้องตามหลักวิชาการ หลักทางเทคนิค และวิธีการ
- ที่เป็นประโยชน์ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว
ที่เป็นการ "คิดนอกกรอบ" อย่าง
- "มีเหตุมีผล" และ
- "ไม่ไร้สาระ" แน่นอน
ที่น่าจะดีกว่า
- การคิด "ในกรอบ"
-
ที่พยายาม แค่เดินตามกรอบ
- แต่มักไม่ค่อยทัน
- แก้ปัญหาที่มีอยู่รอบด้านได้ไม่ครบ และ
- ยังมีช่องว่าง ที่เป็นอุปสรรคอย่างมากมาย
ดังนั้น ถ้าเดินตามแนวทางนี้ จะเห็นว่า
- การคิด "นอกกรอบ" ไม่จำเป็นต้อง "ไร้สาระ"
-
แต่การคิด "ไร้สาระ" นั้น เป็นเรื่องที่ไม่มีประโยชน์
-
ที่อยู่ "นอกกรอบ" แน่นอน
- ที่เป็นคนละเรื่อง คนละแนวทางกัน
-
คือ ความคิดแบบปราศจาก "หลักการ" และหลักของ "ความเป็นจริงแท้"
- อย่างมากก็อาจใช้ "ความจริงเสมือน" ในการคิด
- ที่มัก "หลงทาง" ไปสู่ความ "ไร้สาระ" ดังกล่าว
-
ที่อยู่ "นอกกรอบ" แน่นอน
ผมจึงนำข้อเสนอดังกล่าวไปสู่
- การพัฒนาหลักสูตร และ
- ลงรายละเอียดไปถึงเนื้อหาการเรียนการสอน
- ที่จะต้องปรับปรุงให้สอดคล้องกัน
เพื่อทำให้งานวิชาการ
- สามารถชี้นำการพัฒนา
-
แทนที่จะใช้งานพัฒนามาชี้นำงานวิชาการเพียงด้านเดียว
- ที่อาจผิดพลาดได้ง่าย
จึงนำมาบันทึกช่วยคิด ไว้ ณ ที่นี้ครับ
ความเห็น (3)
คิดนอกกรอบ ไม่ยึดติค คือ คิด สร้างสรรค์ ครับ
It is relative simple to think out of a box (frame).
But to --do like you say above-- "extend the box" so people can think wider and more, is much harder.
I now see what you are doing is extending the box.
You have my support.
To those who is so proud of being able to think out of the box.
Try 'extending the box' so you know what existing, what new and how do they fit together to make a new box for all.
;-)
