ปัญหาการศึกษาเกิดจากอะไรกันแน่

การเป็นคนที่อยากรู้เกี่ยวกับสิ่งต่างๆ นานับปการที่เปลี่ยนแปลงตามวัยตั้งแต่วัยเยาว์กระทั่งวัยทำงานของชีวิตหนึ่ง อาจส่งผลให้เป็นคนๆนั้นกลายเป็นคนที่ใฝ่เรียนรู้ มองสิ่งต่างๆ อย่างค่อนข้างละเอียด คิดอย่างสร้างสรรค์และมีเหตุมีผล  แต่อาจมีหลายสิ่งหลายอย่างที่ยังได้คำตอบไม่ชัดเจนแม้ว่าจะได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้รู้หรือคณาจารย์จากหลายสถาบัน ด้วยหลายปัญหาสามารถมองได้หลายมุม ทำให้มีหลายท่านถึงกับบอกว่ายากที่จะแก้ไข ก็อาจจะจริงดังที่ท่านกล่าว ลองคิดดูซิครับว่าเด็กปัจจุบันเป็นอย่างไร แล้วพอโตเป็นผู้ใหญ่จะเป็นอย่างไร แล้วเด็กรุ่นต่อๆ ไป จะเป็นอย่างไร  คงพอจะมองเห็นแล้วใช่หรือเปล่าครับว่าเป็นเรื่องที่ไม่ใช่จะแก้ไขกันแบบง่ายๆ หรือแค่ให้ผ่านไปเป็นช่วงๆ หลายท่านอาจเคยคิดย้อนกลับไปว่าเพราะเหตุใดท่านจึงเป็นเช่นปัจจุบันนี้และเพราะเหตุใดเด็กในปัจจุบันจึงเป็นเช่นนี้ หากเราช่วยกันศึกษาทบทวนสาเหตุของปัญหาที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน บางทีเราอาจใช้เป็นข้อมูลสำหรับการวางแผนจัดการอนาคตได้ทันการณ์ ก่อนที่จะเป็นดังสุภาษิต “วัวหายล้อมคอก” ที่สอนให้เราเตรียมให้พร้อมก่อนจะทำอะไร ไม่ใช่ทำไปก่อนพอเกิดปัญหาแล้วจึงค่อยมาคิดหาทางแก้ไขปัญหา เมื่อนั้นอาจจะเป็นการลงทุนที่สูญเปล่าหรือไม่คุ้มค่า

ในโลกยุคที่มีการพัฒนาทุกด้านอย่างรวดเร็วส่งผลกระทบทั้งด้านบวกและด้านลบอย่างมากมาย บางกลุ่มยังอยู่กับวิถีชีวิตแบบเดิมๆ บางกลุ่มกำลังปรับตัวเองให้ทันการเปลี่ยนแปลง บางกลุ่มพยายามพัฒนาศักยภาพให้สูงขึ้น ส่งผลให้เกิดความเหลื่อมล้ำสูงยิ่งขึ้น แม้ว่าเทคโนโลยีเก่าจะมีราคาย่อมเยาว์ลง แต่นวัตกรรมต่างๆ ก็ยังมีราคาสูงเมื่อเทียบกับรายได้ขั้นต่ำของประชากรส่วนใหญ่ในประเทศไทย เนื่องจากพื้นฐานทางเศรษฐกิจของแต่ละประเทศบนโลกใบนี้ก็มีความเหลื่อมล้ำ ส่งผลให้เกิดความเหลื่อมล้ำด้านอื่นๆตามมาด้วย สำหรับในประเทศไทยรัฐบาลได้พยายามดำเนินการลดความเหลื่อมล้ำในหลายๆ ด้าน อาทิเช่น ด้านการศึกษาได้นำนโยบายเรียนฟรี เรียนดีอย่างมีคุณภาพมาขับเคลื่อนการจัดการศึกษาเพื่อให้คนไทยเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกายและสติปัญญา  แต่ในความเป็นจริงนั้น ต้องใช้เวลาและการจัดการหลายๆ ด้านด้วยความเข้าใจทั้งองค์รวมและส่วนย่อยต่างๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างลึกซึ้ง เนื่องจากระบบพื้นฐานของแต่ละส่วนย่อยก็ยังมีความแตกต่างกัน เรียนฟรีอาจจะไม่ยากนัก แต่เรียนดีอย่างมีคุณภาพเป็นสิ่งที่ท้าทายการจัดการศึกษาของทุกประเทศทั่วโลก ในสภาวะที่มีการแข่งขันอย่างสูง ทำให้ทุกคนมุ่งหวังที่จะสอบเข้าสถาบันที่มีชื่อเสียง เพื่อเป็นเกียรติ เป็นศักดิ์ศรี และเป็นโอกาสในการก้าวสู่ความสำเร็จทั้งด้านการศึกษาต่อหรือการทำงาน ส่งผลให้แม้แต่สถานศึกษาก็มีน้อยนักที่จะคิดจัดการศึกษาเพื่อให้เหมาะสมกับศักยภาพของผู้เรียน ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เป็นเช่นนี้อาจมีผลสืบเนื่องมาจากการกำหนดมาตรฐานหรือตัวชี้วัดความสำเร็จของการเรียนดี คือมีผลการเรียนที่ระดับดี-ดีมาก ซึ่งวัดง่ายแต่อาจมีผลข้างเคียงคือการทุจริตในการสอบ ดังที่เป็นข่าวและพบเจอกันในห้องสอบจะเห็นได้ว่ามีทุกระดับตั้งแต่เด็กถึงผู้ใหญ่ หากยังเป็นเช่นนี้การขับเคลื่อนการเรียนดีอย่างมีคุณภาพจะเป็นความจริงได้หรือไม่ครับ แล้วเราจะทำอย่างไรกันดีครับเมื่อการพัฒนาหลายสิ่งหลายอย่างส่งผลกระทบให้ผลผลิตทางการศึกษาอ่านไม่ออก เขียนไม่ถูก เกิดขึ้นกับนักเรียนแทนการเกิดกับผู้ที่ไม่มีโอกาสได้เรียนในสมัยที่บ้านเมืองยังมีโรงเรียนน้อยและการเดินทางไปเรียนยากลำบาก

ปัญหาของประเทศที่มีมากมายก็อาจมีผลมาจากพื้นฐานทางการศึกษา ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการสร้างประชากรให้เป็นคนที่มีคุณภาพ เราต้องการให้คนเป็นเช่นไรเราก็ต้องให้เขาได้รับสิ่งที่จะส่งเสริม/สนับสนุน/พัฒนาให้เขาเป็นเช่นนั้นท่านว่าจริงหรือไม่ครับ แล้วเราต้องการคนไทยที่เป็นเช่นไร ที่ผ่านมาเราได้เตรียมการส่งเสริม/สนับสนุน/พัฒนาไปในทิศทางนั้นมากน้อยเพียงใด มีการวางแผนระยะยาวเพียงใด หรือเป็นเพียงการทำตามนโยบายของแต่ละรัฐบาลซึ่งเปลี่ยนแปลงตามวาระทั้งปกติและปฏิวัติ จนทำให้รู้สึกว่าประเทศไทยเป็นประเทศซึ่งมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่มีการเปลี่ยนรัฐบาลบ่อยมากคล้ายๆ การพัฒนาของเทคโนโลยีที่ใช้ยังไม่ทันคุ้มค่า รุ่นใหม่ที่มีคุณสมบัติมากกว่าก็ออกมาวางจำหน่ายกระตุ้นให้เกิดความอยากได้ แต่ก็ต้องลงทุนใหม่ หากเป็นวัฏจักรเช่นนี้ต่อไปเราคงจะขาดทุนอย่างไม่มีวันคุ้มค่า

ถึงเวลาหรือยังที่เราจะกำหนดเป้าประสงค์ของคนไทยและการจัดการศึกษาที่ไม่ว่ารัฐบาลชุดใดเข้ามาบริหารก็ต้องดำเนินต่อไปให้บรรลุเป้าประสงค์ดังกล่าวก่อนแล้วจึงค่อยยกระดับหรือเพิ่มเป้าประสงค์ใหม่ให้ล้ำหน้าต่อไป หากเป็นเช่นนี้ความหวังที่จะเห็นความสำเร็จของการพัฒนาประเทศก็คงจะไม่ไกลเกินเอื้อม และเมื่อนั้นประเทศไทยอาจจะเป็นที่พึ่งของประเทศอื่นๆบนโลกก็อาจเป็นได้ ทั้งนี้ก็ต้องอาศัยความเข้าใจ จริงใจ เสียสละ และมุ่งมั่นที่จะร่วมกันปลูกเมล็ดพันธุ์ดี เสียบยอดต้นพันธุ์ที่เริ่มถดถอย ติดตาต้นพันธุ์ที่กำลังอยู่ในช่วงวัยรุ่น ให้เป็นตัวอย่างต้นพันธุ์ที่จะผลิตต้นพันธุ์ที่ดีรุ่นต่อไปอย่างยั่งยืน ผู้ใหญ่จึงเป็นกลไกที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในการร่วมกันเสียบยอดพัฒนาตนเองเพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีให้เมล็ดพันธุ์ที่เริ่มงอกใหม่ได้เรียนรู้ในสิ่งที่ถูกต้อง พร้อมทั้งติดตาสิ่งที่เหมาะสมให้กับกลุ่มวัยรุ่นซึ่งกำลังอยู่ในวัยอยากรู้อยากเห็นและอยากทดลองตามธรรมชาติ หากติดตาพลาดเขาก็จะกลายเป็นแบบอย่างที่คลาดเคลื่อน ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อเมล็ดพันธุ์ที่เพิ่งงอกใหม่ได้อย่างรวดเร็วเนื่องจากเป็นวัยที่ใกล้เคียงกันจะถ่ายทอดให้เกิดการรับรู้และเข้าใจกันรวดเร็วกว่าการเรียนรู้จากผู้ใหญ่ที่เป็นแบบอย่างซึ่งบางอย่างต้องใช้เวลานานกว่าจะเห็นผลแต่ธรรมชาติของเด็กยังมีความอดทนน้อย จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้ความละเอียดอ่อนอย่างสูงในการดูแลและบริหารจัดการโดยเฉพาะปัญหาการศึกษา แล้วมุมมองของท่านคิดว่าปัญหาการศึกษาเกิดจากคุณภาพการจัดการศึกษา หรือคุณภาพการประเมิน หรือการวิเคราะห์ปัญหา หรือการแก้ไขปัญหาไม่ตรงจุด หรืออื่นๆ