พยาบาลท่านหนึ่งเปรยๆกับผมผ่านทางโทรศัพท์ว่า “พยาบาลมีปัญหาในการทำงานกับชุมชน” คำเปรยๆนี้จึงเชื่อมโยงไปยัง การพูดคุยวงเล็กๆ เพื่อสนทนาเฉพาะประเด็นแล้วนำมาวางแผนในการทำ Workshop ให้กับทีมงานพยาบาลของเครือข่ายพยาบาลฯ กลุ่มหนึ่ง ซึ่งผมรับจะช่วยในการออกแบบการเรียนรู้รวมถึงทำ workshop ผ่านประสบการณ์ของผมเอง
การทำงานกับชุมชนไม่ยาก และ ก็ไม่ได้ง่าย ความสำเร็จของนักพัฒนาอยู่ที่คำใหญ่ๆ สามคำ คือ “เข้าถึง เข้าใจ พัฒนา” สามคำนี้เป็นเงื่อนไขเริ่มต้นของการทำงานชุมชน ซึ่งในเนื้อหามีข้อปลีกย่อย รายละเอียด รวมไปถึงทักษะบางอย่างที่ต้องพัฒนา สร้างความเข้าใจในคนทำงาน
ผมลองโยนหินถามทาง...ผ่าน Facebook ของผม ซึ่งในพื้นที่นั้นมีคนทำงานชุมชนตัวจริงเสียงจริงมากมาย รวมไปถึงมีพยาบาลส่วนหนึ่งใน friend list ของผมด้วยเยอะพอสมควร
การตั้งคำถามกว้างๆ แล้วผมทำหน้าที่เป็น Facilitators ออนไลน์ ทำให้ได้ข้อมูลตั้งต้นสำหรับการพูดคุยในระดับหนึ่ง
คำถามที่ตั้งไว้ใน facebook
คำตอบที่ระดมผ่าน Facebook
อัมพร หงษ์เจ็ด : เอ.. พี่จะสอบถามน้องๆกลุ่มเวชปฏิบัติให้นะค่ะ เท่าที่ผ่านมา พบว่า ทักษะการสื่อสารบางคนใช้ภาษาราชการเกิน / การสร้างสัมพันธภาพกับกลุ่มในชุมชน ตอบแค่นี้ก่อนจ้า
ประกาย พิทักษ์ : ทักษะการสื่อสาร ที่ใช้ภาษาง่าย ๆ เทคนิค แท๊กติก ต่าง ๆ ที่ชาวบ้านจะเข้าใจ อีกก็คือเรื่องการสร้างสัมพันธภาพกับชุมชน การประสานงาน ที่จริงเรื่องเหล่านี้ก็เรียนมา แต่พอเป็นที่ปฏิบัติจริง ๆ ความยากง่ายขึ้นกับเหตุการณ์ สถานการณ์
Phanat Preewatsana : เอาปัญหาเป็นโจทย์ตั้ง คือการทำงานที่ผมชอบคิดและทำเสมอ มันท้าทายมากๆ ไม่ใช่พฤติกรรมของคนมองโลกในแง่ร้าย หากแต่หมายถึงการพยายามข้ามผ่าน หรือข้ามพ้นวังวนปัญหาเดิมๆ นั่นเอง
Jeab Yoka : ทักษะการสื่อสาร การสร้างความสัมพันธ์กับชุมชน : การเข้าถึงชุมชนที่แท้จริง เข้าถึงยากมาก โดยเฉพาะชุมชนเมือง รวมถึงการประสานงาน
หมูตอน อ้วนจริงจริง : การเข้าถึง ซึ่งยากสุดสุด
Kanokwan Aiemchai: ครูชุมชนก็อยากตอบ...ได้ไหมคะน้องเอก....มันมากมายจริงๆ
Kanokwan Aiemchai: พี่ขอจัดกรุ๊ป..แต่ละประเด็นก่อนนะ..เช่น..จากตัวบุคคล, องค์ความรู้,ทักษะ,...ทัศนคติ...การมองและเข้าถึงชุมชน..ฯลฯ.เท่าที่ประสบการณ์ในการทำงานชุมชนของพี่นะ..ตั้งแต่ Assess, Adop, Adap, Apply. พี่มองที่ 4 A ในมุมมองของพี่นะ
จงเชื่อมั่น และศรัทธา: ถึงจะยิ้มแย้ม แต่ถ้าไม่จริงใจ ชาวบ้านเค้าก็มองออกจริงไหมค่ะ สิ่งแรกที่ควรทำคิดว่าละทิ้งตัวตนของตัวเองออกไปก่อนละมั้ง
Kanokwan Aiemchai : แต่พี่ไม่มีวุฒิพยาบาลชุมชน..พยาบาลเวชฯ..เหมือนคนอื่นเขา..
Noppadon Pumyim : แรงบันดาลใจและการคิดนอกกรอบครับ ผมว่าถ้าพยาบาลชุมชนสร้างแรงบันดาลใจในการทำงาน(ชุมชน)ได้มากกว่านี้ จะทำงานได้ดีกว่าบุคลากรกลุ่มอื่น ๆ มาก เพราะวิชาการแน่นปึ๊ก
Ev Mondaynovember : ทำอย่างไรให้คนในชุมชนคิดว่าเราเป็นญาติคนหนึ่ง พร้อมดูแล และดูแลสุขภาพแบบร่วมด้วยช่วยกันทั้งผู้ป่วยและผู้ดูแลในชุมชน รวมทั้งเครือข่ายในชุมชนที่เอื้อให้เกิดการสร้างเสริมสุขภาพมากกว่าการร่วมแก้ปัญหาสุขภาพ
ประกาย พิทักษ์ : พยาบาลทำงานด้วยใจรัก แต่ปัจจัยมีหลายอย่างที่เป็นปัญหาและอุปสรรค อาจจะตั้งต้นจากปัญหาอุปสรรค เหมือนอาจารย์พนัสเสนอ แต่ละชุมชนไม่เหมือนกัน ที่สำคัญอีกเรื่องของชุมชน จะมีการเมืองมาเกี่ยวข้องด้วย
Krissana Kapheak: ปัญหาคาใจคือ เรื่องที่ 1)เรายังไม่รู้จักชุมชนดีพอ...ลึกซึ้งพอ...แล้วเราควรจะเริ่มต้นจากตรงไหนค่ะ เรื่องที่ 2) ชุมชนเข้มแข็งเป็นอย่างไร แล้วเรามีส่วนช่วยเพิ่มหรือขับเคลื่อนกระบวนการนี้ได้อย่างไรค่ะ เรื่องที่ 3) ศาสตร์ด้านการทำงานชุมชน ตลอดถึงการนำหลักการแนวคิดทฤษฎีไปปฏิบัติจริงทำอย่างไร....เรื่องที่ 4) มุมมองของพยาบาลในปัจจุบันต่อชุมชนค่ะ
Pranee Boonkerd : 1.การสร้างสัมพันธภาพกับชุมชน 2.ทักษะการสื่อสารที่จะได้ใจประชาชนในชุมชน
Matana Kettratad : ไม่ใช่พยาบาลแต่ขอตอบนะคะ 5555 เริ่มที่การเข้าใจปัญหาชุมชุนจริงๆ ตาม concept participatory แบบที่ชุมชนมีส่วนร่วมมากๆไม่ใช่แค่ผิวเผินเป็น"ไม้ประดับ" ก็ต้องเปิดใจเชื่อในสิ่งดีๆที่มีอยู่ในชุมชน หาผู้นำทั้งตัวจริงที่ไม่มีตำแหน่งและตามตำแหน่งให้เป็นให้เจอก็จะเริ่มง่ายขึ้นมากค่ะ ฟังให้ลึกซึ้ง สังเกตให้เป็น เค้าก็จะเล่าให้เราฟังหรือพาเราไปเห็นวิถี และ ความสัมพันธ์ทางการเมืองเองค่ะ
Matana Kettratad : ทักษะการสื่อสารแบบโน้มน้าวใจ (persuasive communication) ก็ต้องใช้บ่อยค่ะ ทักษะการทำสื่อที่ชุมชนเข้าใจง่ายๆ ฯลฯ คุณเอกสนใจแวะมาคุยกันที่คณะไหมคะว่าเราตั้ง competency อะไรให้นศ.บ้าง?
ละอ่อน ขอนแก่น : ฟังเพลง คนบ้านเดียวกัน ของ พี่ไผ่ พงศธร หรือยังคะ ^ ^
ละอ่อน ขอนแก่น : ฟังมาจากป้าแดง พยาบาลที่ท่าบ่อ ไม่ยอมพูดภาษาอีสานเพื่อสื่อสารกันง่ายๆกับชาวบ้านในชุมชน
ละอ่อน ขอนแก่น : หนูพาแม่ไปโรงพยาบาลศรีนครินทร์ฯขอนแก่น โชคดีจริงได้เจอพี่พยาบาลประชาสัมพันธ์สื่อสารกับชาวบ้านง่ายๆด้วยภาษาถิ่น อธิบายทุกขั้นตอนรายละเอียด เข้าใจอย่างลึกซึ้ง ประทับใจสุดๆๆ
ละอ่อน ขอนแก่น: หมอท่านหนึ่งที่มหาสารคาม ใช้หมอลำเป็นสื่อในการเข้าถึงชาวบ้านในพื้นที่ เล่าเรื่องราววิชาการยากๆเกี่ยวกับโรคเอดส์ ให้ชาวบ้านเช้าใจได้อย่างง่ายๆๆคะ มีคลิปนี้ในยูทูปคะ ประทับใจมากๆๆอีกเคสหนึ่งคะ
ละอ่อน ขอนแก่น : ชาวบ้านในชุมชนฯคนกรุงเทพฯ ส่วนมากเป็นคนต่างจังหวัด อพยพย้ายถิ่นฐานมาทำงานในกรุงเทพฯคะ ทำยังไงจะได้ใจ ก็คือ ต้องเปิดใจคะ พูดจาภาษาเดียวกันกับพวกเค้าเหล่านั้น คะ
ต้องขอบคุณความคิดเห็นที่หลากหลายครับ...ความคิดเห็นเหล่านี้มีคุณค่าเป็นอย่างมาก เป็นพลังความรู้อย่างหนึ่งที่ช่วยในการออกแบบการอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับทีมงานพยาบาลที่จะเกิดขึ้นในไม่ช้านี้
ผมขอลองสรุปเป็นแผนที่ความคิดให้เห็นถึงกลุ่มก้อนความคิดก่อนครับ
ผมขอสรุปเป็นประเด็นตามที่ได้แลกเปลี่ยนกันดังนี้ครับ
ปัญหาการทำงานชุมชนที่พบ
ส่วนความต้องการในการพัฒนานั้น มีการระดมความคิดว่า ต้องการพัฒนา??
ผู้ที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ : มีทั้ง พยาบาล,ทันตแพทย์,อาจารย์,นักกฎหมาย,นักวิชาการ
ภูมิลำเนาผู้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ : ขอนแก่น,มหาสารคาม,ยะลา,กรุงเทพ,เชียงใหม่,อยุธยา (กระจายทั่วประเทศ)
ขอบคุณครับสำหรับทุกความคิดเห็นที่มีประโยชน์
จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร
ศาลายา,มหิดล
ปล. ป้าแดง เคยบ่นกับน้องละอ่อนว่า "เดี๋ยวนี้ เด็กอิสาน ไม่ค่อยพูดอิสาน" แต่พยาบาลชุมชน ส่วนใหญ่ต้องพูดอิสาน กับชาวบ้านค่ะ จนเดี๋ยวนี้ คุณหมอจะชอบพูดว่า "พี่แดง ชอบใช้ศัพท์บ้านๆๆ" อิอิอิ
Facebook กลายเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับคุณเอกไปแล้ว ;)...
ว่าแต่คุณ Phanat Preewatsana เขาไม่ใช่พยาบาล (กาย) นี่ แต่เขาเป็นพยาบาล (ใจ) 555
ขอบคุณครับ ถอด แกะ เกา ได้เทพดีจริง ๆ ;)...
เยี่ยมจริงๆๆๆๆๆ.....ชื่นชมๆๆๆ
...เอ พลาดได้ไง ความเห็นนี้..อิ อิ
เห็นด้วยกับป้าแดงค่ะ ระบบงานก็มีความสำคัญทั้งอีกบริบทของที่ทำงาน ผู้ร่วมงาน และนโยบายของ CUP
การคิดนอกกรอบและในกรอบเป็นประเด็นหลักในการทำงาน ในกรอบตามแนวนโยบายที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ส่วนนอกกรอบตามแนวคิดการทำงาน ประสบการณ์และแรงบันดาลใจ อีกทั้งบริบทที่จะสามารถทำได้ แต่จะอย่างไรก็ตาม ก็คิดว่าการที่พยาบาลจะลงมาทำงานชุมชนให้ดีได้ต้องมีใจรักและเสียสละพอสมควร
เห็นด้วยกับท่านอ.วัสค่ะ..นักถอด แกะ เกา ขั้นเทพจริง ๆ ยกให้ สิบนิ้วเลยค่ะ..อิ อิ
ขอบคุณหลาย ๆ เด้อค่า..^__^
ป้าแดง เริ่มหลงแล้วคะ อิอิ
Dr Elizabeth Geden, Family nursing from USA เล่าการทำงานในชุมชนของเธอว่า
สรุป
พี่คิดว่า พยาบาลในชุมชน จะต้องพัฒนาองค์ความรู้ต่างๆสู่การปฏิบัติโดยการสำรวจความต้องการและประเด็นปัญหาของชุมชนให้ถ่องแท้ จึงจะพัฒนาระบบสุขภาพในชุมชนได้ตรงประเด็นและอย่าลืมเตรียมบุคลากรเพื่อให้สามารถจัดระบบบริการให้กับคนในชุมชนที่มีลักษณะเฉพาะ (unique population)
ความเห็นจากคุณ ฐิติมา โพธิศรี
เห็นด้วยกับทุกท่านค่ะ...
การทำงานกับชุมชนเป็นเรื่องละเอียดอ่อนมาก เราต้องให้เขาเห็นว่าเรามีความจริงใจกับเขา มีส่วนร่วมในทุกกิจกรรมที่ชุมชนมีไม่เฉพาะแต่งานพยาบาลเราเท่านั้นค่ะ...แล้วเราต้องมีองค์ความรู้กว้าง ทันใหม่สามารถให้คำแนะนำได้ในเบื้องต้น...และที่สำคัญถ้าผู้ป่วยหรือญาติขอร้องให้เราไปดูผู้ป่วยที่บ้านเราอย่ารีรอ...รีบแสดงน้ำใจเลยค่ะได้ผลจริงๆและเราก็แนะนำบริการให้เราและประสานการดูแลกับพื้นที่ หรือทีมสหวิชาชีพของโรงพยาบาลให้เขาได้รับการดูแลที่ต่อเนื่องและถูกต้อง
----------------------------------------------------------------------------
7 ชั่วโมงที่แล้ว
27/03/54
การทำงานกับชุมชนทุกอย่างอยู่ที่ความคิด ถ้าทุกคนคิดว่าตัวเราเองเป็นคนในชุมชนที่อยู่แบบครอบครัวเดียวกัน คุณลุงคุณป้า คุณน้าคุณอา คุณปู่คุณย่าคุณตาคุณยาย ลูกสาวลูกชายของเราเอง เราก็จะเอาใจใส่ในการสรรหาทุกอย่างหรือหาวิธีที่ดีที่สุด ลงมือทำอย่างดีที่สุดเพื่อให้คนในครอบครัวนั้นมีความสุขที่สุดด้วย ทำงานกับชุมชนด้วยแนวคิดนี้ผู้ปฏิบัติได้รับความสุขอย่างแน่นอนค่ะ่
เห็นด้วยกับคุณในเรื่องนี้ข้างล่างนี้นะคะ
ปัญหาการทำงานชุมชนที่พบ
เป็นเรื่องปกติที่พยาบาลยุคใหม่จะต้องทำความเข้าใจและทำให้ได้คะ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า พยาบาลยุคเก่าไม่ได้ทำเลย คำว่า"ชุมชน" เพิ่งเข้ามาใหม่ในยุคปัจจุบันนี้ที่มีการบัญญัติเน้นกันจนแพร่หลาย
ยิ่งคำว่า "ชุมชนเข้มแข็ง" เป็นวาทกรรมใหม่ของซีกโลกฝ่ายการเมืองนะคะ
คำว่าคุณธรรมยังใช้ได้อย่างมั่นคงกับวิชาชีพนี้นะคะ
แต่ยังไม่ค่อยมีการพูดถึงจริยธรรมของพยาบาลกันเท่าไรนะคะ จริยธรรมเข้าได้กับชุมชนทุกชุมชนคะ
สวัสดีค่ะคุณจตุพร
ปัญหาเค้าบอกว่ามีไว้แก้ แต่มันก็เอาเรื่องน่าดูนะครับ
สวัสดี น้องเอก.....ว่าจะเขียน สิบสามยอดมนุษย์ทองคำตอนสอง แต่มีคิวอื่นมาแย่งไปก่อน
(พยาบาล กับ การทำงานชุมชน) น่าสนใจ ที่มองเห็นคือ
1 ใจ
2 จริง
3 สม่ำเสมอ
4 ใช้ทุนความเป็นพยาบาลให้เป็น "บุญ"
5 นโยบายองค์กร
ผมออกไปเยี่ยม คนไข้ กับทีมสหวิชาชีพ เพื่อให้คนไข้มาฉีดยาให้ครบตามหมอสั่ง
คนไข้ติดเหล้าเรื้อรัง และเป็นวัณโรค วันนั้น มีนักจิตวิทยาไปด้วย พูดจาหว่านล้อมกันทุกอย่างคนไข้ไม่ยอม ฉีดยา ในที่สุด น้องพยาบาลที่ทำงานชุมชนและคุ้นชินกับคนไข้ พูดว่า
"กมล เหอ ตัวไม่เหนดูฉานเหอ ฉานอดสามาตาม มาขอร้อง กมลก้าไม่ยอมไปฉีด นี้หลบไปโรงบาล หมอว่าฉานแน่ที่กมลไม่ยอมมาฉีดยา"คนไข้ร้องให้และยินยอมไปฉีดยาในที่สุด เพราะสงสารพยาบาล ไม่ใช่เพื่อตัวเอง มีแง่มุมน่าคิดมาก
สวัสดีค่ะอาจารย์
ทึ่งในความที่เป็นจิตอาสาและการทำงานของอาจารย์จริง ๆ ค่ะขอเป็นกำลังใจให้นะคะ