บุคคลสำคัญชุมชนเมืองหนองบัว : พระสงฆ์
บุคคลสำคัญ : ชุมชนเมืองหนองบัว นครสวรรค์ : พระสงฆ์
(๑)ท่านเจ้าคุณพระเทพสิทธินายก(ห้อง ชาตสิริ ท้วมเทศ ป.ธ.๖, ๒๔๓๘-๒๔๙๙) อดีตเจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ เป็นคนหนองบัวคนแรกที่มีวุฒิทางการศึกษาสูง(เมื่อเกือบร้อยปีที่ผ่านมา) เป็นนักบริหารเป็นนักการศึกษา เป็นปัญญาชนรุ่นแรกในชุมชนเมืองหนองบัวที่ได้ สร้างสรรค์คุณประโยชน์ไว้อย่างอเนกอนันต์อันนำมาซึ่งความภาคภูมิใจต่อชาวหนองบัว พระเดชพระคุณท่านมีคุณูปการต่อชุมชนเมืองหนองบัวและพระศาสนาอย่างมากมาย สรุปย่อ ๆ ได้ดังนี้ (๑) เป็นผู้ก่อตั้งโรงเรียนหนองบัวเทพวิทยาคม(ปัจจุบัน-โรงเรียนอนุบาลหนองบัว) (๒) เป็นผู้ให้กำเนิดก่อสร้างวัดเทพสุทธาวาส (๓) เป็นคนหนองบัวคนแรกที่ได้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ซึ่งเป็นตำแหน่งสูงสุดทางการบริหารของคณะสงฆ์ในระดับจังหวัด (๔)เป็นคนหนองบัวคนแรกที่ได้รับสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะ(ที่ชาวบ้านรู้จักและเรียกกันว่าเจ้าคุณ เมื่อ พ.ศ.๒๔๗๙) (๕) เป็นพระราชาคณะรูปที่สองของจังหวัดนครสวรรค์ที่เป็นเปรียญ รูปแรกคือหลวงพ่อพระธรรมไตรโลกาจารย์(ยอด อกฺกวํโส ป.ธ. ๖) วัดเขาแก้ว อำเภอพยุหะคีรี จ.นครสวรรค์ (๖)เป็นคนหนองบัวคนแรกที่ได้เดินทางไปศึกษาเรียนต่อถึงเมืองหลวง-กรุงเทพมหานคร(พ.ศ.๒๔๕๘) และได้เป็นมหาเปรียญรูปแรกของเมืองหนองบัวอีกด้วย(ท่านสอบเปรียญธรรม ๓ ประโยค หรือป.ธ.๓ ได้ในปีพ.ศ.๒๔๖๑ พระที่สอบได้เปรียญ ๓ แล้วก็จะเรียกกันว่าพระมหา) (๗) เป็นเจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์รูปที่ ๕ (๘) เป็นศิษย์หลวงพ่อคล้าย จนฺทโชโต(พระนิพันธ์ธรรมาจารย์) วัดเขาพนมรอก อำเภอท่าตะโก ซึ่งท่านบวชเณรให้ หลวงพ่อคล้ายเป็นพระมหาเถระที่คู่บารมี หลวงพ่อเดิม ได้มีโอกาสสร้างโบสถ์วัดพนมรอกร่วมกับหลวงพ่อเดิม ท่านถือได้ว่าเป็นศิษย์องค์สำคัญในลำดับที่หนึ่งของหลวงพ่อคล้ายจากบรรดาศิษย์ที่มีชื่อเสียงทั้งหลาย (๙)ท่านไม่ใช่เป็นเพียงคนหนองบัวคนแรกที่มีบทบาทสำคัญในหลาย ๆ ด้านของอำเภอหนองบัวเท่านั้น แต่ท่านยังเป็นบุคคลสำคัญในลำดับต้นๆ ที่มีวุฒิทางการศึกษาสูงของเมืองนครสวรรค์อีกด้วย(ท่านเป็นเจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ที่เป็นมหาเปรียญรูปที่ ๒) (๑๐) เป็นศิษย์สมเด็จพระวันรัต(เฮง เขมจารี ป.ธ.๙) ซึ่งเจ้าประคุณสมเด็จรูปนี้ถือเป็นพระสงฆ์ที่มีบทบาทสำคัญในการจัดการศึกษาของคณะสงฆ์และการศึกษาสำหรับกุลบุตรฝ่าย บ้านเมืองสมัยรัชการที่ ๕
หลวงพ่อท่านเป็นบุคคลสำคัญในระดับต้นๆของหนองบัวนั้นไม่น่าแปลกอะไรเลย เพราะหนองบัวยุคก่อนโน้น ต้องถือว่ามีสภาพเป็นบ้านดอน บ้านป่านาดง บ้านนอกมากที่สุดแห่งหนึ่งของชุมชนระดับอำเภอในจังหวัดนครสวรรค์ก็ไม่ผิด ที่ต้องค้นคว้าหาข้อมูลกันต่อไปก็คือทำไม่คนยุคหลวงพ่อเทพสิทธินายก จึงมีแรงบันดาลใจในการศึกษาเรียนรู้อย่างมากขนาดนั้น ถ้าเปรียบเทียบคนยุคสมัยของท่านนั้นไม่น่าจะมีใครเรียนสูงกว่าประถม ๔ แน่นอน ขณะนั้นในหนองบัวก็มีแค่โรงเรียนวัดหนองกลับเท่านั้นเอง ตอนท่านบวชเณรไม่ทราบในเมืองนครสวรรค์มีโรงเรียนมัธยมหรือยังก็ไม่รู้
และที่น่าทึ่งอย่างมากก็คือพระเทพสิทธินายกคนหนองบัวคนบ้านนอกไกลปืนเที่ยงอย่างสุดกู่ กลายเป็นคนที่มีความสำคัญระดับเมืองปากน้ำโพ ระดับจังหวัดนครสวรรค์ขึ้นมาได้อย่างน่าภาคภูมิ คือท่านเป็นพระชนบทที่เป็นมหาเปรียญและได้เป็นเจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์รูปที่สอง สิ่งนี้น่าภูมิใจสำหรับชาวหนองบัวไม่น้อย แต่ชาวหนองบัวเองคงไม่ทราบแง่มุมนี้แล้ว เอาแค่ว่ารู้จักท่านบ้างเท่านั้นก็ยังหายากหรือเปล่าก็ไม่ทราบได้ พูดไปทำไมมี ผู้เขียนเองนี่แหละ เรียนโรงเรียนหนองบัวเทพวิทยาคม ซึ่งเป็นโรงเรียนที่ท่านก่อตั้งมาแท้ๆ ก็เพิ่งจะมาทราบชื่อผู้ก่อตั้งเรียนโรงเรียนไม่นานมานี้เอง
มองย้อนกลับไปถึงสังคมยุคก่อนโน้นพระสงฆ์ส่วนใหญ่น่าจะนิยมเรียนคาถาอาคมเวทย์มนต์คาถากันเยอะ พระเกจิอาจารย์ประเภทมีอาคมขลังคงมีอยู่โดยทั่วไป และพระเถระประเภทนี้ก็มีผู้คนนับถือศรัทธากันทั้งบ้านทั้งเมือง จะหาบุคคลที่มีแนวคิดนอกกรอบ นอกกระแสนิยมนี้มาเรียนบาลีศึกษาพุทธพจน์สายเปรียญยิ่งมีน้อยกว่าน้อย
เมื่อมองจุดนี้ก็เลยทำให้น่าสนใจมากขึ้นไปอีกว่าพระเทพสิทธินายกท่านคงต้องเจอโจทย์ที่ท้าทายเข้าให้แล้ว ไปเรียนในสิ่งที่ผู้คนในชุมชนยังไม่มีใครเรียนได้มาก่อน นี่เป็นทัศนะที่ถูกปลูกฝั่งกันมาอย่างยาวนานทีเดียว คือทัศนะที่ว่าบาลีนั้นเรียนยากที่สุด ใครจะไปเรียนบาลี ดูหน่วยก้านแล้วถ้าไม่มีแววเฉลียวฉลาด ผู้คนก็จะประเมินว่าไม่น่าผ่าน คือไปไม่รอดว่างั้นเถอะ อย่าไปเรียนเลยทำนาดีกว่า เลี้ยงงัวเลี้ยงควายสบายกว่าประมาณนั้น เจอคำพูดแบบนี้คนไม่แน่จริงก็เล่นเอาใจฝ่อได้ง่ายๆเลยแหละ
ทัศนะลักษณะไม่ให้กำลังใจผู้เรียนผู้มุ่งมั่นนี้ก็มาถึงตัวผู้เขียนด้วยเหมือนกัน และผู้เขียนเองก็เรียนค่อนข้างแย่เสียด้วยนี่ซิ แต่ก็จำได้ว่าประเด็นนี้ไม่กดดันสำหรับผู้เขียนเลย ต้องอาศัยลูกตื้อลูกขยันเข้าช่วยอย่างสูงไม่น้อย
ผู้เขียนไม่ทราบว่าสามเณรห้อง ท้วมเทศ เณรน้อยจากบ้านนาป่าดงนี้มีแรงกดดันอย่างนี้มากน้อยประการใด ถ้าเณรน้อยคิดบวก คิดแบบนักต่อสู้แล้วละก็ คำปรามาสก็กลายเป็นเรื่องท้าทายให้ฮึดสู้เอาชนะได้ เข้าทำนองเพลงลูกทุ่งที่ว่าไม่เด่นไม่ดังจะไม่หันหลังกลับไป(บ้าน)
เณรน้อยจากบ้านนา บ้านทุ่ง ต่อมาก็ได้เป็นเจ้าคณะผู้ปกครองระดับสูงของจังหวัดในที่สุด.
ความเห็น (28)
นมัสการพระคุณเจ้า
ประวัติของคนสำคัญมีความหมายต่อการสร้างความรัก ความสามัคคีนะเจ้าค่ะ แวะมาบอกว่าหนังสือออกแล้วเจ้าค่ะ
เจริญพรคุณครูคิม
ขอบคุณคุณครูที่แวะมาบอกข่าวดีและมอบดอกไม้ให้ เดี่ยวจะตามไปเยี่ยม
ขอบคุณดอกไม้จากอาจารย์วิรัตน์
นมัสการพระคุณเจ้า
ต้องกราบขอบพระคุณที่ได้เข้าไปอ่านและช่วยตรวจอัการให้โยมแม่ต้อย
เป็นกุสินาราจริงๆคะ ต้องขออภัยเป็นอย่างสูง สายตาไม่ค่อยดีแล้วคะ
แต่ชอบบันทึกคะ
อินเดียมีเสน่ห์มากมายคะ ที่สำคัญพระวิทยากร ท่านดร.มหาคมสรณ์ มีความรู้แตกฉาน ชัดเจน และมีอารมณ์ขันคะ
นมัสการคะ
เรียนท่านพระอาจารย์มหาแล
ท่านสบายดีน่ะครับ เห็นงานเขียนเยอะเลย... บล็อกนี้ดีมากครับ บันทึกไว้เพื่อปัญญาชนรุ่นหลัง อีกร้อย สองร้อยปีก็ยังอยู่...
ช่วงนี้ผมไม่ค่อยได้เข้ามาท่องเว็บ..งานเยอะเหมือนกัน
สู่ สู่...นมัสการครับ
ภาพเขียนโดย :พระอธิการโชคชัย ชยวุฑโฒ เ้จ้าอาวาสวัดพรหมพิราม
เมื่อ มีนาคม 2552
- นมัสการหลวงพี่มหาแล
- ดีใจที่ได้อ่านบันทึกครับ
เจริญพรโยมแม่ต้อย
ขอบคุณแม่ต้อยที่แวะมาเยี่ยมถึงหน้ากุฏิเลย ได้ติดตามอ่านบันทึกการไปนมัสการสังเวชนยีสถานที่อินเดียหลายตอน ได้ความรู้สาระดีมาก และเขียนได้อย่างเป็นธรรมชาติสบายๆแบบชาวบ้านน่าอ่านด้วย
เรียนท่านอธิการโชคชัยครับ
แหมดีใจนะครับที่มาเยี่ยมเยียนให้กำลังใจกัน ผมสบายดีตามอัตภาพครับ ขอให้มีกำลังใจต่อสู้กับงาน วิทยานิพนธ์คงก้าวหน้าไปเยอะแล้วนะครับ
เจริญพรอาจารย์ขจิต
ขอบคุณกำลังใจจากอาจารย์
กราบนมัสการมาด้วยความเคารพ...
ในกำลังใจที่พระอาจารย์ส่งมอบมาให้ครับ
ขอบคุณคุณแสงแห่งความดี
ขอบคุณที่มาเยี่ยม ผมได้ติดตามอ่านงานของท่านอยู่เรื่อยๆ ดูท่านมหามีแรงบันดาลใจเขียนงานออกมาได้เยอะดีจังเลยนะครับ
นมัสการพระอาจารย์.......
เจริญพรคุณครูอ้อยเล็ก
ช่วงนี้ไม่ค่อยเห็นคุณครูอ้อยเล็กเลย
ขอบคุณที่มาเยี่ยมและนำดอกบัวงามๆมามอบให้เป็นกำลังใจ
นมัสการพระอาจารย์ครับ...
เพิ่งเข้าไปอ่านข้อมูลของพระอาจารย์ ทราบว่าอยู่ที่พิษณุโลกนี่เอง
ผมเวียนไปมาแล้วหลายคร้ัง หากทราบก่อนหน้านี้คงจะได้แวะไปนมัสการ
มีโอกาสคงได้ไปนมัสการถึงที่ครับ....
พระมหาแล ขำสุข
โอ้ คุณหนานเกียรติเข้ามาตั้งหลายวันแล้วเนี่ย
มีโอกาสเดินทางผ่านวัด ก็อย่าลืมแวะเยี่ยมกันบ้างก็แล้วกัน
นมัสการเจ้าค่ะพระคุณเจ้า
ขอบพระคุณมากเจ้าค่ะที่แวะไปฝากความเห็นไว้ในบันทึก mindmap ภาษาบาลี ด้วยนางอัปสรมีปัญญา
ตั้งใจว่าจะเอาไปให้เพื่อนร่วมชั้นดูด้วยเหมือนกันเจ้าค่ะ
ขอบพระคุณสำหรับคำแนะนำเจ้าค่ะ
นมัสการลา
นมัสการพระคุณเจ้า พระมหาแล
ข้อมูลเรื่องเล่า ประวัติศาสตร์ชุมชน คนต้นคิด คนแรกทำ คนเคยนำ เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องนำมาบอกต่อ ให้เห็นที่มา รู้ที่ไป สืบค้นรากเหง้าของชุมชน ....ชอบมากครับพระอาจารย์
เจริญพรท่านวอญ่า
ขอบคุณที่มาเยี่ยม
ได้ติดตามอ่านบันทึกของคุณโยมมาเรื่อยๆ
เป็นคนบ้านบ้านที่ทำงานได้อย่างยอดเยี่ยดมากๆ
ได้เรียนรู้ชุมชนปากพะยูนจากท่าน
ท่าน คงความเป็นเอกลักษณ์ของคนใต้ไว้ได้ชัดเจน
เกร็ดความรู้เก่าๆภูมิปัญญาท้องถิ่นท่านวอญ่าถ่ายทอดได้น่าอ่าน ชวนติดตาม
นมัสการเจ้าค่ะ
เผลอแป๊บเดียว เรียนบาลีไปได้เดือนนึงแล้ว ยังสนุกอยู่เจ้าค่ะ
ตอนนี้เรียนจบสังขยาแล้วเจ้าค่ะ
นมัสการลา
พระมหาแล อาสโย(ขำสุข)
อนุโมทนาที่ยังสนุกกับการเรียนบาลี
มาเยี่ยมครับ ขอขอบคุณครับที่ไปเยี่ยมให้กำลังใจอยู่บ่อยๆ หลวงพ่อพระมหาสบายดีนะครับ แต่ไม่เห็นเขียนบันทึกอื่นๆ อีกเลย
พระมหาแล อาสโย(ขำสุข)
ผมสบายดีครับ
อยากเขียนอยู่
แต่ยังไม่ได้เขียนเลยนะเนี่ย
นมัสการท่านมหาแล รออ่านบันทึกครับ...
กราบนมัสการครับ ศาสนาเป็นที่พึ่งที่ดีที่สุดครับ
เจริญพรอาจารย์ขจิต
มาตามคำเรียกร้องอาจารย์แล้วนะ
อนุโมทนาคุณเพชร พรหมสูตร์
ได้ติดตามอ่านเรื่องที่คุณเพชรเขียนถึงการเรียนของลูกสาวแล้ว ประทับใจดีจัง
นมัสการพระอาจารย์
31 มี.ค. 54..หนานเกียรติยังอยู่กับเราเน๊าะพระอาจารย์
คุณครูอ้อยเข้ามานานแล้วเนี่ย
จะครบปีแล้ว ที่หนานเกียรติ
เข้ามาทักทายที่นี่
ครูอ้อยทำให้อาตมาคิดถึงเขาอีกแล้ว
นึกแล้วก็ใจหายทุกคราเลย