ชะมวง
โอ้...เจ้าช่อชะมวงแม่พวงพุ่ม
แม่เนื้อนุ่มอยากเด็ดใบมาใส่ห่อ...
จำได้ว่า เคยได้ยินกลอนลิเกท่อนหนึ่งที่ตัวโกงร้องเกี้ยวนางเอกพูดถึง " ชะมวง " และเชื่อว่า หลาย ๆ ท่านก็คงรู้จักต้นชะมวง หรือเคยกินใบชะมวง ผลชะมวงที่นำมาปรุงเป็นอาหารกันแล้ว
ชะมวง หรือ บางถิ่นเรียกว่า ส้มโมง เป็นผักที่มีรสเปรี้ยว เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 15 - 20 เมตร เป็นไม้ในตระกูลเดียวกับมะขามแขก มังคุด และมะพูด เป็นไม้ที่ขึ้นกระจายอยู่ทุกถิ่นของไทย
ชะมวง จัดได้ว่าเป็นผักยอดนิยมในการนำเอาใบ และผลอ่อนมาปรุงเป็นอาหาร ที่มีรสชาติอร่อยถูกปากถูกใจของหลาย ๆ คน เช่น แกงหมูชะมวง แกงส้มส้มไข่ปลาเรียวเซียวใบชะมวง แกงเนื้อใส่ใบชะมวง ต้มเนื้อใบชะมวง ต้มส้ม ต้มขาหมูใบชะมวง หรือยำต่าง ๆ ที่เสริมรสด้วยใบชะมวง เป็นต้น
ชะมวง หรือ ส้มโมง นอกจากจะเป็นผักรสเปรี้ยวที่ใช้ในการประกอบอาหารได้หลายอย่างแล้ว ชะมวง หรือ ส้มโมง ยังมีคุณค่าทางอาหารและประโยชน์ทางยาอีกด้วย
กองโภชนาการ กรมอนามัย เคยศึกษาคุณค่าสารอาหารจากใบอ่อนของชะมวงไว้ เมื่อ ปี 2535 พบว่า ใบชะมวง 100 กรัม มีสารอาหารหลัก ๆ คือ พลังงาน 51 กิโลแคลอรี่ โปรตีน 1.9 กรัม ไขมัน 0.6 กรัม คาร์โบไฮเดรต 9.6 กรัม แคลเซียม 27 มิลลิกรัม วิตามิน เอ 7.333 หน่วยสากล และยังมีวิตามินบี 1 วิตามิน ซี และไนอะซิน
สำหรับคุณค่าทางสมุนไพรของชะมวงนั้น ใบและผลใช้กัดเสมหะ แก้ไข้ ระบายท้อง และแก้ธาตุพิการ ผลอ่อน ช่วยฟอกโลหิต และรากใช้แก้ไข้
ที่บ้านของท่าน ปลูกชะมวงไว้บ้างหรือเปล่า หากมีแล้ว ก็พึงดูแลรักษาไว้ เพราะท่านมีผักที่มีคุณค่า และความอร่อยอยู่ใกล้ครัวแล้ว แต่ถ้ายังไม่มี ก็น่าจะหามาปลูกไว้สักต้นสองต้น ชะมวงปลูกไม่ยากนัก ไม่ต้องดูแลรักษาพิเศษอะไร ไม่นานท่านก็จะมีผักอร่อย ๆ สำหรับทำอาหาร มีไม้ให้ร่มเงา ช่วยให้บ้านสดชื่น ร่มรื่นอีกด้วย ลองดูนะ
....................................................
ขอขอบคุณ : ข้อมูลของ
" ไพบูลย์ แพงเงิน " จากหนังสือ "เทคโนโลยี่ชาวบ้าน" ปักษ์แรก 494 : 1 มกราคม 2554 คอลัมภ์ " ส้มโมง....ผักรสเปรี้ยวที่น่าปลูก"
ขอขอบคุณ : ภาพประกอบจาก google
.......................................
ความเห็น (20)
สวัสดีครับคุณ มะเดื่อ ส้มมวง ที่ภาคใต้ขึ้นชื่นในการต้มกระดูกวัว งานใหนงานนั้นต้องมีส้มมวงทุกงานไป
บางครั้งวิ่งไปหาส้มมวงกลางคืน คนที่ไปเอาไบส้มมวงไม่สันทัด ไปตัดเอาใบคอแห้งมาใส่ต้มกระดูกอำกันได้หลายปีมาแล้วครับ
ชอบจังครับ หมูชะมวง สมัยก่อนติดรสหมูกับใบชะมวงนี่แหละ
สวัสดีท่าน 
แถวภาคกลางนิยมนำใบชะมวงมาต้มหมู แกงส้มไข่ปลา ใส่ยำ อร่อยมาก ๆ ขอบคุณที่ท่านมาพูดคุยกัน
สวัสดีท่านอาจารย์ 
ชอบเหมือนกัน "หมูชะมวง" ที่บ้านปลูกต้นชะมวงไว้ แต่ต้นยังเล็ก ๆ ไม่กล้าเก็บใบ ต้องหาจากแหล่งอื่นก่อน ขอบคุณที่มาทักทายพูดคุย
มาเพิ่มเติม ชะมวง เป็นนามปากกาของ เธียรชัย ลาภานันท์ ใช้นามปากกาว่า "เพี้ยน พุ่มชะมวง" (เสียชีวิตแล้วที่เกาะยาว จังหวัดพังงา
ขอบคุณท่าน ที่มาเพิ่มเติมข้อมูล ขอบคุณ ๆๆๆ
ที่บ้านไม่มีต้นชะมวง
แต่เคยไปลิ้มลองแกงหมูชะมวงที่เมืองจันทน์ ก็อร่อยดีแต่คนทางโน้นชอบทำอาหารรสออกหวาน ซึ่งไม่ค่อยถูกปากเท่าไหร่เพราะเป็นคนไม่ชอบทานหวานค่ะ
-สวัสดีครับคุณมะเดื่อ...
-แวะมาเยี่ยม/ขอบคุณที่ไปเยี่ยมชม"มะงั่ว" นะครับ....
-ตามมาดู...สงสัยว่ารูปที่นำไปฝาก..คืออะไร..
-จนตอนนี้ถึงบางอ้อ...."อ๋อ....ชะมวง" นั่งเอง....
-ขอบคุณครับ
สวัสดีค่ะ
รูปที่เห็นคงเป็นผลชะมวง นะคะ เหมือนส้ม เขาทานผลไหมคะ แล้วรสชาติเป็นอย่างไร ไม่ได้บอกไว้
สวัสดีคุณ 
รสชาติของอาหาร ก็จัดเป็นเอกลักษณ์ของแต่ละภาคได้นะ อย่างเช่น ภาคเหนือ รสชาติอาหารจะค่อนไปทางจืด ๆ อีสานกับใต้ จะเผ็ดร้อนรสเข้ม ส่วนภาคกลางกับตะวันออก จะเน้นกลมกล่อม ออกไปทางหวาน อย่างที่คุณว่า ขอบคุณที่มาพูดคุยกัน
สวัสดีคุณ 
ก็ต้องขอบคุณย้อนกลับไปทางคุณที่ติดตามมาถึงบันทึกนี้ เรียกได้ว่า " จากมะงั่ว ถึง ชะมวง " นะ คนเกษตรด้วยกันย่อมสนใจตันไม้ใบหญ้าเหมือน ๆ กันนะ ขอบคุณอีกครั้ง
สวัสดีคุณ 
ผลชะมวงกินได้นะ จะมีรสเปรี้ยว จัดเป็นสมุนไพรช่วยในการระบายท้อง และขับเสมหะได้ด้วย ขอบคุณที่มาพูดคุยกัน
สวัสดีค่ะคุณมะเดื่อ
- คุณยายเพิ่งทราบว่าต้นไม้ชนิดนี้ชื่อชมวง กินกับลาบปลาอร่อยมากค่ะ
สวัสดี 
ใบชะมวงกินกับส้มตำก็อร่อยนะ ทั้งอร่อย ทั้งมีประโยชน์ต่อสุขภาพ ขอบคุณที่มาคุยกันเสมอ ๆ
กระดูกหมูอ่อน ต้มใส่ใบชะมวง อร่อยมากครับ
สวัสดียามดึกคุณ 
พูดถึงชะมวงต้มกระดูกหมูอ่อนแล้ว หิวตะหงิด ๆ พรุ่งนี้คงต้องเข้าครัวต้มกระดูกหมูชะมวงแล้ว ตอนนี้ต้นที่หน้าบ้านกำลังงามดี แตกใบอ่อนน่ากิน ขอบคุณที่มาเป็นเพื่อนคุยยามดึกนะ
เมนูที่ส่งให้ ที่บันทึก มีสรรพคุณ เป็นยาระบายอ่อน ๆ ด้วยหรือป่าวครับ
รบกวนรบข้างบนด้วยครับ พิมพ์ตก
สวัสดียามเช้าคุณ เมนูที่เกี่ยวข้องกับชะมวง ก็น่าจะเป็นยาระบายได้เหมือน ๆ กันนะ (เดา ๆ เอา)
แวะมาเยี่ยมบันทึกคุณ มะเดื่อ ค่ะ ชอบรับทานแกงชะมวงมากค่ะ ทานเป็นจากเพื่อนๆ พี่ๆ ที่เป็นคนจันฯ ครั้งหลังสุดเมื่อคราวไปอบรมที่ จันทบุรี อร่อยมากค่ะ ชอบ...ตอนนี้เลยซื้อต้นมาปลูกไว้ข้างครัว ๒-๓ ต้นค่ะ
นำผลไม้ในสวนมาฝากค่ะ ผลอะโวคาโด ทานอาหารคาว แล้วตามด้วยผลไม้ปลอดสารพิษ นะคะ
สวัสดีคุณ 
ความชอบเหมือน ๆ กัน ใบชะมวงแกง หรือ ต้ม ก็อร่อย ที่บ้านก็ปลูกไว้ กำลังโต พอมีใบให้เก็บได้แล้ว ขอบคุณอโวคาโด ผลไม้ที่สาว ๆ ชอบของฝากจากสวนนะ