พลังงานน้ำ ทางเลือก ทางรอดด้านพลังงาน ป่าอยู่ได้ น้ำอยู่ได้ แผ่นดินอยู่ได้ และเราก็อยู่ได้

พลังงานน้ำ ทางเลือก ทางรอดด้านพลังงาน

ป่าอยู่ได้ น้ำอยู่ได้ แผ่นดินอยู่ได้ และเราก็อยู่ได้

เรื่อง/ภาพ : จินดารัตน์ เพิ่มลาภวิรุฬ โครงการเสริมสร้างจิตสำนึกนิเวศวิทยา

ศูนย์ข่าวพลเมือง ฅนคอน ฉบับที่ ๕ พฤษภาคม ๕๓

 

ชาวบ้านกว่า 100 ครัวเรือนของบ้านเผียนบน ต.เทพราช อ.สิชล จ.นครศรีธรรมราช มีเพียง 5 ครัวเรือนเท่านั้นที่มีไฟฟ้าใช้  ส่วนครัวเรือนที่เหลือใช้โซล่าเซลล์ที่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลเมื่อปี 2548 แต่ก็มีปัญหาเรื่องอุปกรณ์ในระบบโซล่าเซลล์เกิดชำรุดใช้งานไม่ได้ อีกทั้งไม่ได้รับการช่วยเหลือในการซ่อมแซมปรับปรุงระบบให้สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และสืบเนื่องจาก ต.เทพราช เป็นพื้นที่ภูเขา เป็นแหล่งน้ำและแหล่งทรัพยากรที่มีความอุดมสมบูรณ์ จึงได้รับเลือกให้มีแผนการจัดหาแหล่งน้ำ เพื่อรองรับนิคมอุตสาหกรรมตามโครงการศึกษาความเหมาะสมของการจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรม เพื่อการรองรับการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคใต้ ทำให้ชาวบ้านรวมกลุ่มเพื่อต่อสู้รักษาผืนแผ่นดินทำกิน และหาแนวทางในการรักษาพื้นที่ทำกิน

โครงการเสริมสร้างจิตสำนึกนิเวศวิทยา (สจน.) ตัวกลางในการประสานงาน ระหว่าง กลุ่มอนุรักษ์คลองท่าทน นำโดยพี่พร นางอวยพร บุญพรหม  และ โครงการปันโอกาส  วาดอนาคต ของทางบริษัทปูนซิเมนต์ไทย จำกัด  เพื่อสร้างความเข้มแข็งกับสังคม และชุมชน โดยส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ ระบบสิ่งแวดล้อมให้นำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน  โดยเมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2553 ที่ผ่านมา  กลุ่มอนุรักษ์คลองท่าทน ได้ต้อนรับทีมงานของบริษัทปูนซิเมนต์ไทยในการลงพื้นที่เพื่อศึกษาศักยภาพเบื้องต้นของแหล่งน้ำที่จะทำพลังงานน้ำเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้า ผลปรากฏว่าปริมาณน้ำมีเพียงพอสำหรับการทำพลังงานน้ำขนาดเล็กเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าโดยสามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้ 500 วัตต์ และสามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้ตลอดวัน การติดตั้งใช้พื้นที่เพียงเล็กน้อย ไม่ต้องตัดไม้ทำลายป่า ไม่มีการสูญเสียน้ำ ธรรมชาติเหมือนเดิมแต่สิ่งที่ได้เพิ่มคือ ไฟฟ้าพลังงานสะอาด ให้กับครัวเรือนที่ยังไม่มีไฟฟ้าใช้

        เป็นอีกหนึ่งความความต้องการของชาวบ้านในการดูแลป่า และ การจัดการทรัพยากรโดยชุมชนคือการสร้างฝายชะลอน้ำตามแบบของซิเมนต์ไทยเพื่อให้น้ำในคลองไหลช้าลง และสามารถสำรองเอาไว้ไช้ได้นานๆ และ เป็นการเพิ่มความชุ่มชื่นให้กับผืนป่า ไม่ขาดน้ำแม้จะเป็นช่วงหน้าแล้ง

การต้อนรับที่อบอุ่น และ ความมีมิตรไมตรีที่ดี ทำให้ทีมงานติดใจ และมีความสุขกับการทำงานมีความสุขกับอาหารที่ชุมชนได้จัดเตรียมไว้ให้  เมนูเด็ดที่ทีมงานต่างบอกเป็นเสียงเดียวกันว่า อร่อยและเผ็ดมากๆ คือ ผักกูด และ น้ำพริก ที่หาได้เองไม่มีสารเคมีแน่นอน

 

แผนการดำเนินการกับพื้นที่ในขั้นตอนต่อไปคือ

- การสร้างความเข้าใจกับชุมชนเกี่ยวกับการทำพลังงานทดแทน เพื่อให้ชุมชนเห็นความสำคัญและตระหนักกับการพึ่งพิงตนเองด้านพลังงาน เพื่อให้นำไปสู่การขยายผลและการกระจายศูนย์การผลิตมายังชุมชน และสามารถเป็นจุดเรียนรู้สู่ชุมชนอื่นต่อไปและเพื่อให้ข้อตกลงต่อการจัดการกับพลังงานน้ำที่ได้มา กับกลุ่มที่ได้ใช้ไฟฟ้าจากพลังงานน้ำ เพื่อเป็นการส่งเสริม เพิ่มประสิทธิภาพในการใช้งาน และ ให้มีอายุการใช้งานเพิ่มมากขึ้น

- กระบวนการเรียนรู้ร่วมกันใช้ระยะเวลาในการดำเนินการ 2 เดือน คือติดตั้งเทคโนโลยีพลังน้ำผลิตกระแสไฟฟ้า และ อบรมให้ความรู้การซ่อมเครื่องโซล่าเซลล์และซ่อม 2- 3 หลัง เพื่อให้เป็นตัวอย่างกับชาวบ้านเพื่อให้ชาวบ้านสามารถซ่อมเอง และ สามารถซ่อมให้เพื่อนบ้านได้

- ร่วมกันสร้างฝายชะลอน้ำที่มีรูปแบบเหมือนของซิเมนต์ไทย เพื่อเป็นต้นแบบให้ชาวบ้านสามารถขยายผลต่อไปได้

ความคิดเห็นของคนในพื้นที่ส่วนใหญ่

        เราปฏิเสธไม่ได้ว่าเราไม่ต้องการไฟฟ้า  แต่เราก็อยากได้ไฟฟ้าใช้ โดยไม่สร้างความเดือดร้อนให้ใคร พวกเราชาวบ้าน ใช้อย่างมากก็ใช้แค่หลอดไฟ โทรทัศน์ ตู้เย็น มันจะมากขนาดไหนกันเทียบไม่ได้เลยกับพวกห้างในกรุงเทพ โรงงานอุตสาหกรรม  ห้ามให้เราค้านการสร้างเขื่อน โรงไฟฟ้าไม่ได้หรอกพื้นที่บ้านเรา เราทำมาหากินมาตั้งแต่ไหนแต่ไร กี่ชั่วคนมาแล้ว ถ้าเอาพื้นที่เราไปแล้วเราจะอยู่ไหน อยู่ที่ไหนๆ ก็ไม่เหมือนกับอยู่บ้านเราเอง  เราไม่มีไฟฟ้าเราก็อยู่กันได้แต่พวกห้างที่เปิดแอร์ พวกโรงงานไม่มีไฟฟ้า จะอยู่ได้ไหม ไม่มีไฟฟ้าเราอยู่ได้ แต่ถ้าไม่มีน้ำ ไม่มีอาหาร เราอยู่ไม่ได้แน่นอน