เยือน de'musoi: พิธีไหว้ผีน้ำ

ขับรถกลับลงมาจาก de'musoi: สองวันนี้ได้พบมิตรเก่า มิตรใหม่-ได้เห็นพิธีกรรมที่ไม่รู้ว่าวันหน้าจะมีโอกาสได้เห็นอีกไหม?

ระหว่างที่ อ.เกียรติ กำลังเล่าให้พวกเรา (พี่คิม ครูเธียร พี่เบิ้ม คุณเปิ้ล คุณปู คุณเต่า และข้าพเจ้า) ฟังถึงพิธีการเลี้ยงผีน้ำอย่างคร่าว ๆ คณะของพ่อเฒ่าจะทอ-ผู้ที่จะมาทำพิธีไหว้ผีน้ำให้ และจำปาสหายของ อ.เกียรติก็มาถึง..พวกเราทั้งหมดจึงหยุดการพูดคุย..เคลื่อนพลลงไปยังเรือนลาหู่..ที่ใช้เป็นที่เตรียมการ

เริ่มจากการสังหารหมูน้อย-ดิ้นอยู่ในกระสอบที่จำปาแบกมา แต่ขั้นตอนนี้ข้าพเจ้าใจไม่ถึงพอที่จะดู..รอจนเสียงร้องของหมูเงียบไป จึงค่อยลงไปที่เรือนลาหู่ (รู้สึกแปลกใจเล็กน้อย-ตอนที่ อ.เกียรติเล่า..ข้าพเจ้านึกว่าจะใช้หมูตัวใหญ่ ๆ)

ไปนั่งดูจำปาที่เริ่มทำการชำแหละหมูที่ผ่านการเผา/ ขูดขนเรียบร้อยแล้ว (แบบติดขอบสนาม) จากการพูดคุยกับจำปาทำให้รู้ว่าพวกเค้าจะใช้หมูน้อยเท่านั้นในการเซ่นไหว้ทุกอย่าง

อุปกรณ์ที่ใช้ เช่น เขียง-พ่อเฒ่าจะทอทำขึ้นจากไม้ท่อนที่วางไว้ข้าง ๆ เรือน, ครก-ทำจากไม้ไผ่..ทำกันสด ๆ เดี๋ยวนั้น-ข้าพเจ้ารู้สึกทึ่งในภูมิปัญญาของพ่อเฒ่าจะทอมากๆ ไม่ใช่แค่ข้าพเจ้าคนเดียว มีคุณเต่าที่นั่งสังเกตการณ์อยู่ข้าง ๆ บ่นพึมพำถึงภูมิปัญญาของพ่อเฒ่าจะทอด้วยความชื่นชม "สุดยอดหมอ..สุดยอด" 555+

จำปาอธิบายให้ฟังว่า-หมูหนึ่งตัว เราจะใช้หัว เท้า ๔ ข้าง หาง (๓ อย่างนี้ใช้วิธีการต้ม) ตับ ไต ปอด เนื้อบางส่วน (๔ อย่างนี้ใช้วิธีย่าง) กระเพาะ และลำไส้ (๒ อย่างนี้ว่ากันแบบดิบ ๆ )-เราจะใช้หมูที่เราฆ่าเอง ไม่ใช่หมูที่ซื้อจากตลาด

ระหว่างที่จำปา ภรรยา และลูก ๆ ช่วยกันเตรียมหมู พ่อเฒ่าจะทอก็ใช้เวลาในการเตรียมสิ่งของอื่นที่จะใช้ในพิธี เช่น ธง ๘ ธง, ห่วง ๔ ห่วงที่ร้อยติดกัน ๔ ชุด, แท่นที่ใช้วางของเซ่นไหว้, จอกสุรา

ครู่ใหญ่การเตรียมการสำหรับการเซ่นไหว้ก็เสร็จสิ้นลง-พ่อเฒ่าจะทอส่งเสียงบอกให้เตรียมขนสิ่งของที่จะเซ่นไหว้ไปที่ต้นน้ำ-บริเวณที่จะทำพิธี

ข้าพเจ้ากับคุณเต่าได้รับการขอให้ช่วยถือเป๊ปซี่ น้ำส้มมิรินด้า แครกเกอร์ และหมูปิ้ง ๑ ไม้-มีคำถามจากคุณเต่า "หมอ ๆ ผีน้ำรู้จักเป๊ปซี่ด้วยหรือ??? ยังอีกนะหมอ..มีน้ำส้ม มีแครกเกอร์ด้วย" 555+ (ข้าพเจ้าอดหัวเราะไม่ได้กับคำถามของคุณเต่า-แต่ก็คิดไปเองว่าเค้าคงใช้แทนขนมที่เมื่อก่อนต้องทำเอง)

แต่เมื่อสบโอกาสก็ถามจำปา (อีกแล้ว) ว่า ทำไมต้องเป๊ปซี่ น้ำส้ม และแครกเกอร์ ได้รับคำตอบว่าเป็นการประยุกต์ให้ทันสมัย "คือเมื่อก่อนพวกเราก็จะใช้ขนมที่ทำกันเองแต่เดี๋ยวนี้ใช้แบบนี้กัน เพราะมันง่ายและสะดวกกว่า" (ถึงบางอ้อไหมครับพี่น้อง)

ระหว่างทางเดินลงไปต้นน้ำ-คุณเต่ามีวาทะที่เรียกเสียงฮาจากพี่คิมและข้าพเจ้าได้ตลอดเวลา-เดินไปหัวเราะไป

ตอนที่ข้าพเจ้าไปถึงบริเวณที่จะทำพิธี พ่อเฒ่าจะทอกับจำปาช่วยกันทำแท่น และวางเครื่องเซ่นไหว้บางส่วนไว้แล้ว เมื่อไปถึงข้าพเจ้าก็ส่งขวดน้ำส้มมิรินด้ากับแครกเกอร์ให้พ่อเฒ่าจะทอ คุณเต่าก็ส่งเป๊ปซี่ กับหมู่ปิ้งให้เช่นกัน

เมื่อทุกคนมาพร้อม ก่อนที่พิธีจะเริ่มขึ้น จำปาอธิบายให้ฟัง การไหว้หรือเลี้ยงผีน้ำมี ๒ กรณี กรณีแรกจะทำปีละครั้ง เพื่อเป็นการขอบคุณที่ให้มีน้ำใช้ตลอดปี (คงเหมือนกับคนไทยที่ลอยกระทงเพื่อขอบคุณแม่น้ำ) เครื่องเซ่นไหว้ก็จะเป็นชุดใหญ่ ประกอบด้วย หัวหมู ๑ หัว, เท้าหมู ๔ ข้าง, หางหมู ๑ หาง, เครื่องในสด และเครื่องในย่าง, สุรา, ขนมแครกเกอร์, ข้าวสุก และข้าวไม่สุก (อึ้งไปพักหนึ่ง-ข้าวสาร 55+), น้ำเป๊ปซี่-น้ำส้ม, ธง ๘ ธง, ห่วง ๔ ห่วงที่ร้อยติดกัน คล้องทั้ง ๔ ด้านของแท่นพิธี

อีกกรณีที่จะไหว้ผีน้ำ คือ เมื่อคนในบ้านไม่สบายจากการกระทำของตนเองที่ทำให้ผีน้ำไม่พอใจ ก็จะมีการเซ่นไหว้ปีหนึ่งอาจจะหลายครั้งหรือไม่มีเลยก็ได้ เครื่องเซ่นไหว้จะเป็นชุดเล็กใช้ไก่แทนหมู อย่างอื่นเหมือนกัน

เมื่อจำปาอธิบายจบ พ่อเฒ่าจะทอก็เริ่มทำพิธี บริกรรมคาถาที่ข้าพเจ้าเองก็ฟังไม่รู้เรื่อง แต่บรรยากาศขลังมาก ทุกคนนิ่งเงียบ ได้ยินแต่เสียงพ่อเฒ่าจะทอ..ครู่ใหญ่ พิธีกรรมจบลง..พ่อเฒ่าบอกกับพวกเราว่า ของเซ่นไหว้เหล่านี้ เราสามารถทานได้ทุกอย่าง แต่ต้องทานที่บริเวณที่ทำพิธีเท่านั้น ห้ามนำออกไป ยกเว้นแต่พวกขวดแก้ว ขวดพลาสติก หรือสิ่งของอื่น ๆ ที่ไม่อาจย่อยสลายได้ตามธรรมชาติต้องนำออกไป

อ.เกียรติรินสุราที่แปลว่าเหล้าแจกทุกคนที่มาร่วมพิธี-พ่อเฒ่าจะทอบอกว่าดื่มแล้วจะโชคดี ปลอดภัย (แต่ถ้าดื่มมาก-เมา 55+) ก่อนที่จะแยกย้ายจากบริเวณพิธีพ่อเฒ่าจะทอบอกว่าในวันที่ทำพิธี..ไม่วาจะพิธีอะไรก็ตาม..จะไม่มีการออกไปทำงานใด ๆ ทั้งสิ้น (เข้าทางนะนี้) ไม่ไปไร่ ไม่ไปนา

กลับขึ้นมาข้างบน มีอาหารกลางวันสุดอร่อยคอยเราอยู่ โดยเฉพาะน้ำพริกสูตรพี่คิม ที่เป็นที่ติดอกติดใจ ถึงขนาดมีการขอสูตรไปทำ-แค่ฟังวิธีการข้าพเจ้าก็เข้าใจได้ว่าทำไมอร่อย-ขั้นตอนดูยุ่งยากมาก หลังอาหารกลางวัน ร้านกาแฟ ณ de'musoi ก็เปิดทำการอีกครั้ง..คราวนี้ดูเป็นเรื่องเป็นราวกว่าเมื่อเช้าเยอะ 55+ (เกือบลืมไปว่างานนี้เรามีคณะจาก ททท. มาถ่ายทำสารคดีด้วย)

หลังจากที่คณะของ ททท. จำปา และพ่อเฒ่าไปแล้ว ข้าพเจ้าได้มีโอกาสชมภาพกิจกรรมในวันนี้ ก่อนที่จะแยกจากทุกคน เพราะข้าพเจ้ามีภารกิจที่ต้องพาแม่ไปทำบุญที่วัด เลยพลาดโอกาสที่จะไปเยือนบ้านห้วยปลาหลด

ขับรถกลับลงมาจาก de'musoi: สองวันนี้ได้พบมิตรเก่า มิตรใหม่-ได้เห็นพิธีกรรมที่ไม่รู้ว่าวันหน้าจะมีโอกาสได้เห็นอีกไหม?

เขียนใน GotoKnow โดย หมออนามัย
ใน เรื่องเล่าจากอนามัย

คำสำคัญ (Tags): #de musoi#ไหว้ผีน้ำ

หมายเลขบันทึก: 361053เขียนเมื่อ 24 พฤษภาคม 2010 14:30 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 22:57 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (16)

คิม นพวรรณ

เขียนเมื่อ 24 พฤษภาคม 2010 14:37 น. ()

สวัสดีค่ะ

พี่คิมข้ามเรื่องนี้ค่ะ ไม่ได้เขียนเล่า เพราะยังจำพิธีกรรมอะไรได้ไม่มาก กลับไปอ่านของหนานเกียรติ และได้อ่านของนอ้งหมออีกครั้ง

รอวันว่าง ๆ จะตั้งใจทำน้ำพริกและส่งมาให้อีกนะคะ เอาแบบเบา ๆ เผ็ดหน่อยก็ได้สำหรับน้องหมอ

ด้วยความคิดถึงค่ะ