แก้ไขปัญหา...แก้ไขระบบดีกว่า (มั๊ย?)
การพัฒนาและรับรองคุณภาพด้วยระบบ Hospital Accreditation หรือ HA เป็นเรื่องที่ดีมากเรื่องหนึ่งของการสาธารณสุขไทย
ระบบ HA ช่วยให้โรงพยาบาลต่าง ๆ รู้วิธีประเมินงานตนเอง ค้นหาจุดอ่อน แก้ไขให้เรียบร้อย แล้วป้องกันอย่าให้มีอีก ทั้งหมดนี้พูดง่ายแต่ทำยาก
ทำยากเพราะว่าสภาพของโรงพยาบาลต่าง ๆทุกวันนี้ มีงานที่ไม่จำเป็นต้องทำเยอะเกินไป งานที่ทำแล้วซ้ำซ้อนกัน (ยังกับผลประโยชน์ทับซ้อนแน่ะ...) เยอะเกินไป มีความเสี่ยงและอุบัติการณ์อันไม่พึงประสงค์ให้เกิดแต่ดั๊น..เกิดซ้ำซากมากเกินไป ทั้งหมดนี้มีมากเสียจนบุคลากรหมดแรงและถอดใจที่จะประเมินตนเอง ค้นหาจุดอ่อน และพัฒนาต่อเนื่องอย่างว่า
ในช่วงที่สถาบันจะขอการรับรองเพื่อให้ได้มาตรฐาน HA นั้น เจ้าหน้าที่ห้องผ่าตัดเองก็รู้สึกหวาดวิตกเช่นกันกลัวว่าจะต้องทำงานมากขึ้นหรือเปล่า ดิฉันใช้เวทีของเรื่องเล่าทุกเช้า (Morning Talk) ที่พวกเราคุ้นเคยและปฏิบัติอยู่ทุกวัน ทำความเข้าใจให้เจ้าหน้าที่รู้จักตนเอง ค้นหาความเสี่ยงหรือเหตุการณ์ที่ผ่านมาแล้วมีปัญหามาแก้ไขและป้องกันอย่าให้มีอีก คำพูดที่ทุกคนเข้าใจตรงกันคือ ปัญหาเกิดได้แต่ต้องไม่ให้เกิดซ้ำซาก การแก้ไขปัญหาเราจะไม่แก้ที่บุคคลแต่จะแก้ไขเชิงระบบซึ่งทำให้หน่วยงานเรามีการพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่องมาตลอด
ตัวอย่างกิจกรรมการพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ โครงการ “มาตรการป้องกันการผ่าตัดผิดคน, ผิดอวัยวะและผิดตำแหน่ง”
งานห้องผ่าตัด สถาบันบำราศนราดูรมีหน้าที่ให้บริการผ่าตัดกับผู้ป่วยระบบต่าง ๆ เช่น ศัลยกรรมทั่วไป ,ศัลยกรรมกระดูก ศัลยกรรมทางเดินปัสสาวะ, สูติ – นรีเวช, หูคอจมูกและตา ซึ่งในแต่ละวันจะให้บริการผ่าตัดเฉลี่ย 8-10 คน บางครั้งการทำหัตถการบางอย่างจะกระทำกับอวัยวะที่มีมากกว่า 1 ทำให้เสี่ยงต่อการผ่าตัดคน, ผิดอวัยวะ และผิดตำแหน่งได้
จากการทบทวนข้อมูลการตรวจสอบความถูกต้องของผู้ป่วยก่อนผ่าตัด พยาบาลประชาสัมพันธ์ของหน่วยงานจะตรวจสอบความถูกต้องของการระบุผ่าตัดกับเอกสารและตัวผู้ป่วย และเมื่อเข้าห้องผ่าตัดพยาบาลในห้องผ่าตัดจะตรวจสอบซ้ำความถูกต้องอีกครั้ง และจากการเฝ้าระวังและเก็บข้อมูลของปีงบประมาณ 2548 พบความผิดพลาดของการระบุผิดคน ผิดอวัยวะ และผิดตำแหน่ง ก่อนผ่าตัดมีจำนวน 17 ครั้ง คิดเฉลี่ยเป็น 0.7 %
ดังนั้นงานห้องผ่าตัดจึงเห็นถึงความสำคัญของการขจัดหรือลดความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นจากการผ่าตัดผู้ป่วยผ่าตัดผิดคน ผิดอวัยวะ หรือผิดตำแหน่ง และเพื่อให้สอดคล้องกับ Safety goals ของสถาบันในเรื่องการระบุตัวบุคคลถูกต้อง งานห้องผ่าตัดจึงมีแนวคิดจัดทำ โครงการ “มาตรการป้องกันการผ่าตัดผิดคน, ผิดอวัยวะและผิดตำแหน่ง” เพื่อเป็นการเพิ่มมาตรฐานของงานบริการผ่าตัด โดยมุ่งหวังให้ผู้รับบริการผ่าตัดถูกต้องและปลอดภัย
นับตั้งแต่มีโครงการนี้เกิดขึ้นพยาบาลยังตรวจสอบพบการระบุตำแหน่งที่จะผ่าตัดผิดอยู่บ้าง เช่น ระบุผิดข้างจากมือซ้ายเป็นขวา หรือจากตาขวาเป็นซ้าย เป็นต้น แต่ห้องผ่าตัดก็สามารถตรวจสอบพบก่อนทำหัตถการผ่าตัดจริง ทั้งนี้เมื่อตรวจสอบพบความผิดพลาดของการระบุ พยาบาลจะทำการตรวจสอบย้อนกลับทั้งกับแพทย์ และตัวผู้ป่วยว่าจะผ่าตัดอวัยวะหรือตำแหน่งใดแน่เพื่อยืนยันความถูกต้องแท้จริง และจนบัดนี้ห้องผ่าตัดยังไม่เคยผ่าตัดผู้ป่วยผิดคน ผิดอวัยวะ หรือผิดตำแหน่งเลย เพราะระบบงานมีการพัฒนาและสามารถถูกทวนสอบได้ในวินาทีที่ปฏิบัติการผิดพลาดกำลังก่อตัวขึ้น
งานนี้มิสมารถสำเร็จได้เพราะทฤษฎี แต่เกิดจากการลงมือปฏิบัติ ประเด็นความสำเร็จเริ่มมาจากหน่วยงานของเราจะมองข้ามความอ่อนด้อยส่วนบุคคลแต่ละบุคคล แต่ให้มองข้ามช็อตไปที่ความหละหลวมของระบบ และความซับซ้อนเกินเหตุของระบบ เคลียร์กระบวนการที่แสนยุ่งเหยิงออกแล้วป้องกันให้ได้ เพื่อให้ผู้ป่วยปลอดภัยจริง ๆ ไม่ใช่เพียงให้ได้ใบประกาศว่าได้ HA
" ...เมื่อประชาชนมีความจำเป็นต้องเข้าโรงพยาบาล ประชาชนย่อมไม่อยากได้รับอันตรายเป็นของแถมกลับบ้าน ไม่ใช่มานอนให้ผ่าตัดมะเร็งเต้านมข้างซ้ายแล้วแถมด้วยทำผ่าตัดเต้านมข้างขวาออกไปด้วย โปรโมชั่นผ่าตัดข้างแถมอีกข้างแบบนี้ไม่เป็นที่ต้องการแน่นอน..."
