จากสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย และสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม ดำเนินโครงการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมการเพิ่มประสิทธิภาพขององค์กรทางการศึกษาด้วยการจัดการความรู้ โดยมีแนวคิดที่จะส่งเสริมสนับสนุนให้สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาที่ดูแลสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเหล่านั้น ได้นำหลักการและแนวทางการจัดการความรู้ (knowledge management) มาประยุกต์ใช้ เพื่อให้เกิดการนำสติปัญญาของ องค์กรมาเพิ่มพลังในการเรียนรู้ การเข้าถึงความรู้ การรู้จักเลือกใช้ ดัดแปลง ปรับปรุง ต่อยอดความรู้ที่มีอยู่เดิม และหรือสร้างความรู้ใหม่ อันจะนำไปสู่การเพิ่มประสิทธิภาพ ประสิทธิผลขององค์กรที่จัดและที่สนับสนุนการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานให้กับเด็กและเยาวชน
ระยะแรกของการดำเนินโครงการวิจัย มีเป้าหมายการวิจัยที่มีระดับความพร้อมและความเป็นไปได้ ได้ทีมแกนนำและเกิดเครือข่ายนักจัดการความรู้ขององค์กรเป้าหมายการวิจัย คือ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา 17 แห่ง ที่ครอบคลุมพื้นที่ 4 ภูมิภาค และสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 78 แห่ง รวมจำนวน 95 แห่ง ให้เป็นแกนหลักนักจัดการความรู้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพขององค์กร เป็นทีมขับเคลื่อนการจัดการความรู้ ถ่ายทอด สร้างนักปฏิบัติการจัดการความรู้ และร่วมกันพัฒนารูปแบบการจัดการความรู้ในองค์กรของตน เพื่อเป็นต้นแบบและขยายผลให้กับองค์กรทางการศึกษาอื่น
องค์กรกลุ่มเป้าหมายการวิจัยคือ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา 17 แห่ง และสถานศึกษา 78 แห่ง รวม 95 แห่งๆ ละ 2-7 คน มีจำนวนทั้งสิ้น 305 คน โดยการประชุมครั้งนี้ จัดเป็นกิจกรรมหนึ่งในโครงการวิจัยที่มุ่งหวังพัฒนากลุ่มเป้าหมายให้สามารถสร้างกระบวนการจัดการความรู้ในองค์กรตลอดระยะเวลาดำเนินการโครงการ และวัตถุประสงค์ของการจัดประชุมเน้นเป็นกลุ่มขนาดเล็ก ต้องมีการฝึกปฏิบัติ แบ่งกลุ่มย่อย จึงวางแผนดำเนินการจัดประชุมกลุ่มเป้าหมายการวิจัย จำนวน 6 ครั้ง ๆ ละ ประมาณ 45 – 65 คน ดังนี้
- ครั้งที่ 1 วันที่ 1 – 3 มิถุนายน 2549 ณ โรงแรมทาวน์ อิน ทาวน์ จังหวัด กรุงเทพฯ
- ครั้งที่ 2 วันที่ 15 –17 มิถุนายน 2549 ณ โรงแรมคุ้มสุพรรณ จังหวัดสุพรรณบุรี
- ครั้งที่ 3 วันที่ 22 –24 มิถุนายน 2549 ณ โรงแรมท๊อปแลนด์ จังหวัดพิษณุโลก
- ครั้งที่ 4 วันที่ 29 มิถุนายน – 1 กรกฎาคม 2549 ณ ราชพฤกษ์ แกรนด์ โฮเทล จังหวัด นครราชสีมา
- ครั้งที่ 5 วันที่ 6-8 กรกฎาคม 2549 ณ โรงแรมนภาลัย จังหวัดอุดรธานี
-
ครั้งที่ 6 วันที่ 13–15 กรกฏาคม 2549 ณ โรงแรมบี พี แกรนด์ ทาวเวอร์ จังหวัดสงขลา
ซึ่งจาก 2 ครั้งที่ผ่านมา (ครั้งที่1-2) ที่จ๊ะจ๋าได้เข้าร่วมการประชุมปฏิบัติการได้เข้าร่วมการประชุมปฏิบัติการ “ทีมแกนนำนักจัดการความรู้ของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน” กลุ่มเป้าหมายโครงการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมการเพิ่มประสิทธิภาพขององค์กรทางการศึกษาด้วยการจัดการความรู้ ซึ่งผู้เข้าร่วมประชุมจาก สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา และจากสถานศึกษาที่มีผู้อำนวยการโรงเรียนและ ครู ดังนี้
- ครั้งที่ 1 - 8 โรงเรียน จาก 2 แห่ง คือ กรุงเทพฯ และฉะเชิงเทรา รวมจำนวนทั้งสิ้น 38 คน
- ครั้งที่ 2 - 16 โรงเรียน จาก 3 แห่ง คือ ลพบุรี พระนครศรีอยุธยา และสุพรรณบุรี รวมจำนวนทั้งสิ้น 56 คน
ข้อสังเกตจากกิจกรรมทั้ง 2 ครั้งดังนี้ ครั้งแรก พบว่า
- การสร้างความตระหนักให้กับทีมแกนนำในการเริ่มจัดการความรู้จากจุดเล็กๆ ในโรงเรียน
- กลุ่มย่อยที่เป็นผู้บริหารโรงเรียนมีปฏิบัติกระบวนการกลุ่มได้ถูกต้อง เช่น การสกัดความรู้จากเรื่องเล่า มีการเล่าทวน, ขุมความรู้เป็นแก่นความรู้ มีการทวนบทสรุปในกลุ่ม และการทวนcore competency
- การเพิ่มกิจกรรมชวนคิดชวนคุย ในช่วงกิจกรรมภาคบ่ายของวันแรก เพื่อตอบข้อซักถามและสร้างความเข้าใจในแนวคิดการจัดการความรู้
- มีตัวอย่างเรื่องเล่าดีๆ จากผู้เล่าในกลุ่มครูเป็นนักปฏิบัติ และสามารถเชิญมาเป็นตัวอย่างการเล่าเรื่องสำหรับรุ่น 2 ต่อไปที่จะจัดขึ้นที่ จ. สุพรรณบุรี
- ปรับปรุงข้อมูลการนำเสนอการฝึกอบรมชัดเจนมากขึ้น เช่นการนำเสนอธารปัญญาที่ต้องสร้างภาพซ้อนให้เข้าใจใน Slid เดียวกัน เป็นต้น
- กลุ่มครูเป็นกลุ่มที่คัดเลือกมาแล้ว ทำให้มีความสนใจในกระบวนการตลอดเวลา
- ทีมนักวิจัยมีการวางแผนและทำงานที่ดีมาก มีการเตรียมพร้อมและแก้ไขปัญหาตลอดเวลา จากการ AAR หลังเลิกกิจกรรมของทุกวัน
ครั้งที่ 2 คือ
- จากการเชิญครูวีณา อ่องแสงคุณ โรงเรียนพระมารดานิจจานุเคราะห์ เป็นตัวอย่างเรื่องเล่าความสำเร็จ (Best Practice) ได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก
- มีแบบสอบถามความภาคภูมิใจกับผู้เข้าร่วมประชุมครั้งนี้ เพื่อช่วยในการแบ่งกลุ่มคนให้ตรงกับหัวปลาในกิจกรรมเรื่องเล่าเร้าพลัง
- การนำเสนอเรื่องเล่าความสำเร็จของตัวแทนแต่ละกลุ่ม บางกลุ่มนำเสนอเรื่อเล่าความสำเร็จไม่ตรงหัวข้อที่กำหนด ดังนั้นทีมงานของโครงการฯ แก้ไขด้วยการให้ทีมสังเกตการณ์แนะนำก่อนนำเสนอ
- ปรับปรุงบทบาทคุณอำนวยในกลุ่มย่อย ด้วยการเตรียมเอกสารคู่มือการทำหน้าที่เป็นคุณอำนวยในกลุ่มย่อยและย้ำให้อ่านเอกสารก่อนเข้าการประชุมปฏิบัติการ
- มีการเพิ่มกิจกรรมชวนคิดชวนคุย เพื่อสร้างความเข้าใจในบทบาทของคุณอำนวยและคุณลิขิต
- ในกระบวนถอดขุมความรู้และแก่นความรู้ มีการสังเคราะห์ความรู้ที่ได้จากเรื่องเล่า ส่งผลให้ผู้เข้าร่วมไม่สามารถสร้างตารางแห่งอิสรภาพได้ชัดเจนและ มีวิธีคิดการประเมินในแบบเดิม ลักษณะขั้นลำดับ และเน้นการร้องขอ concept ที่ชัดเจนตลอดเวลา
จากประสบการณ์การเข้าร่วม Workshop 2 ครั้ง จ๊ะจ๋ารู้สึกว่า ทีมงานวิจัยของโครงการฯ คงต้องพยายามชักชวนให้แกนนำเริ่มทำใจจุดเล็กๆ ที่เห็นว่าพร้อมทำ KM น่าจะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี และในการชักชวนคนอื่นๆ ให้ร่วมกันทำ KM นั้นคงต้องใช้วิธีที่ชักชวนด้วยใจ และจ๊ะจ๋าคิดว่าทีมงานวิจัยโครงการฯ คงต้องตามไปให้กำลังใจกับแกนนำเป็นระยะๆ คอยสอบถามอยู่เรื่อยๆ และการติดต่อสื่อสารผ่าน weblog ก็เป็นหนทางหนึ่งในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และอยากให้แกนนำของโครงการฯ เห็นความสำคัญในการใช้ blog เพราะเป็นเครื่องมือหนึ่งที่สำคัญมาก และยังช่วยให้แกนนำมีโอกาสเรียนรู้วิธีการดำเนินงานต่างๆ จาก Best practice ในเรื่องที่ตนสนใจและตรงตามวิสัยทัศน์ พันธะกิจของแต่ละโรงเรียน ในลักษณะ เพื่อนช่วยเพื่อน หรือ พี่สอนน้อง ก็เข้าใจนะคะว่าการเริ่มเรียนรู้และปฏิบัติในสิ่งใหม่ๆ เป็นสิ่งที่ไม่ง่ายนัก เพราะความเคยชินในเรื่องของระบบความคิด ระบบการทำงาน ที่ต้องปรับเปลี่ยนไป แต่ถึงอย่างไรก็ตาม เรายังต้องพร้อมที่จะพัฒนา ตัวเอง การทำงาน และองค์กร เพื่อเกิดประสิทธิภาพสูงสุด การเรียนรู้และรับในสิ่งใหม่ตลอดเวลา สอนให้จ๊ะจ๋าพร้อมที่เปิดใจยอมรับมันและเรียนรู้ไปกับสิ่งนั้น และสิ่งรอบข้าง เพราะเราต้องพัฒนาตัวเองไปเรื่อยๆ กับยุคสมัยที่มีการเปลี่ยนแปลงทุกวินาที