ไปเยี่ยมไปเยือนเมืองตราด (6) กิจกรรมชมรมผู้สูงอายุ อำเภอแหลมงอบ

 

วันนี้ที่ รพ.แหลมงอบ ผอ.ชัยพร และคณะ ได้ให้เกียรติมาต้อนรับ และร่วมฟังการนำเสนอกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ในชมรมผู้สูงอายุ ซึ่งแหลมงอบ โดยหมอก้อย คุณอัง คุณจิ๋ว และทีมงาน ได้ทำกิจกรรมในทุกตำบลของแหลมงอบ นั่นก็คือ แหลมงอบ น้ำเชี่ยว บางปิด และคลองใหญ่ และวันนี้ คุณพ่อคุณแม่ จากชมรมผู้สูงอายุ ตัวแทนแต่ละตำบล ก็ได้มานำกิจกรรมที่ได้ทำกันด้วยค่ะ ก็จะมี ชมรมผู้สูงอายุ รพ.แหลมงอบ, ชมรมผู้สูงอายุตำบลน้ำเชี่ยว ชมรมผู้สูงอายุตำบลบางปิด ชมรมผู้สูงอายุบ้านธรรมชาติบน และบ้านธรรมชาติล่าง ตำบลคลองใหญ่ ที่มีคุณพ่อคุณแม่มาเล่ากิจกรรมที่ท่านได้ทำ ให้กับพวกเราฟังด้วย

คุณอังคนานำเสนอกิจกรรมให้ฟังว่า

วิสัยทัศน์ของแหลมงอบ คือ เป็นผู้นำเครือข่ายสร้างสุขภาพ และโรงพยาบาลคุณภาพ มุ่งมั่นให้บริการด้วยหัวใจแห่งความเป็นมนุษย์

พันธกิจคือ จัดบริการสุขภาพองค์รวมอย่างมีคุณภาพ มุ่งสู่การสร้างสุขภาพที่ดี ภายใต้การบริการด้วยหัวใจแห่งความเป็นมนุษย์ และพัฒนาคุณภาพบริหารจัดการ และสนับสนุนการจัดการบริการสุขภาพ

อำเภอแหลมงอบติดทะเล ประชากรประมาณ 18,519 คน ชายหญิง 50:50 ตอนนี้ฐานผู้สูงอายุของอำเภอแหลมงอบเริ่มเพิ่มขึ้น จึงสนใจสุขภาพผู้สูงอายุ

เป็นโรงพยาบาล 30 เตียง มี 2 PCU คือ สอ.บ้านบางกระดาน และ สอ. ตำบลน้ำเชี่ยว ซึ่งจะได้ยกฐานะเป็น รพ.ตำบลในเดือน กค. นี้ และ สอ.ทั่วไป อีก 5 แห่ง ทั้งหมด 7 แห่ง

ฝ่ายทันตกรรมมีทันตแพทย์ 1 คน ทันตาฯ 2 ผู้ช่วย 1 ลูกจ้าง 1

ทีมงานของเราที่ทำเรื่องส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ เราไม่ได้ทำแค่ทันตฯ แต่รวมกับฝ่ายเวชปฏิบัติครอบครัว, ทันตาฯ ใน PCU ทุกแห่ง และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขใน สอ. ทุกแห่ง รวม อสม. เป็นทีมดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ

งานส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ของ อ.แหลมงอบ

เริ่มจาก ... ก่อนที่จะมีโครงการฟันเทียมพระราชทาน เราไม่ได้สนใจเรื่องสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุเลย แต่โครงการฟันเทียมฯ ที่เน้นให้บริการใส่ฟันเทียม อำเภอแหลมงอบมีโควต้าปีละ 10 คนเท่านั้นเอง ตอนนี้มีคิวประมาณ 300 คน ซึ่งคิดว่าทันตแพทย์คนเดียวไม่สามารถรองรับบริการไว้ได้ เราก็เลยมาสนใจในเรื่องของ ทำอย่างไรจะให้ฟันของผู้สูงอายุยืนยาวอยู่ได้

ในปี 2550 เราได้สำรวจว่า ผู้สูงอายุมีฟันเคี้ยวใช้งานได้ 29 คน จึงเริ่มดำเนินการเรื่องการส่งเสริมสุขภาพมากยิ่งขึ้น และปี 2551 พบว่า ฟันแท้ของผู้สูงอายุมีฟันผุเพิ่มขึ้น เพิ่มเป็น 85% และฟันผุรากฟันค่อนข้างเยอะ เหงือกอักเสบก็เช่นกัน รวมทั้งเรื่องของการมีกลิ่นปาก ... จึงเป็นที่มาของโครงการนี้ ที่เราจะสร้างรอยยิ้มให้ผู้สูงวัย

มีวัตถุประสงค์ เพื่อที่จะดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ ในเรื่องสร้างสุขนิสัยการดูแลทำความสะอาดช่องปาก และจัดบริการส่งเสริมป้องกันโรค และฟันผุที่รากฟัน

และที่แน่ๆ คือ เราทำคนเดียวไม่ได้ ต้องแสวงหาการมีส่วนร่วมจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ในการที่จะแก้ปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุ

ทั้งนี้ทั้งนั้น เป้าหมายของโครงการนี้ก็เพื่อให้ฟันผู้สูงอายุยืนยาวชั่วชีวิต

ถ้าถามว่า ใครบ้างที่มีส่วนที่เกี่ยวข้อง ที่จะมาช่วยกันดูแลผู้สูงอายุ ... ก็คือ ตัวผู้สูงอายุ ครอบครัว และท้องถิ่น จะต้องมีส่วนช่วยเหลือในเรื่องงบประมาณ ทรัพยากร เจ้าหน้าที่สาธารณสุข ก็ต้องสนับสนุนเรื่องความรู้ การแปรงฟัน การเลือกกินอาหาร เมื่อไรจึงจะต้องใส่ฟันเทียม เมื่อไรถึงจะอุดฟัน เมื่อไรถึงจะขูดหินปูน และสุดท้ายก็เรื่องของเครือข่ายชุมชน ต้องมีส่วนร่วมในเรื่องของบทบาทผู้สูงอายุ

กลวิธีในการดำเนินงาน

ครั้งแรกเลย เราไม่รู้จะเริ่มต้นอย่างไร จึงปรึกษาหมอลิ้ม จากศูนย์อนามัยที่ 3 ว่าจะเริ่มต้นทำกิจกรรมให้กับผู้สูงอายุอยางไร ... หมอลิ้มส่งสัญญาณมาเลยว่า พี่อังเขียนโครงการสิ และนัดแกนนำผู้สูงอายุมา ก็เลยนัดทุกตำบล มีผู้สูงอายุตำบลละ 5 คน 4 ตำบล เป็น 20 คน มาร่วมประชุมกัน ให้ความรู้ รู้เรื่องสถานการณ์โรคฟันผุ และฟันผุจะมีผลกระทบอย่างไรบ้าง โดยจะมีหมอลิ้ม มาจุดประกายให้ กระตุ้นให้ผู้สูงอายุเห็นความสำคัญเรื่องของสุขภาพช่องปากของตัวเอง และร่วมกันคิด ร่วมกันวางแผนว่า เราจะทำอย่างไร ในแต่ละชมรมฯ ก็ได้ร่วมกันวาดฝันกันลงบนผืนผ้า ... และนำเสนอ

ที่ตำบลคลองใหญ่บอกว่า ... ผู้สูงอายุส่วนใหญ่จะเน้นกิจกรรมสันทนาการเป็นหลัก เพราะฉะนั้นวางแผนว่า จะเอาสันทนาการมาประยุกต์ใช้ ทำอย่างไรจึงจะให้ช่องปากของผู้สูงอายุดี ... ตำบลคลองใหญ่จะเน้นเรื่องการรำกระบี่กระบอง และแปรงฟันก่อนที่จะรำกระบี่กระบอง

ที่ตำบลน้ำเชี่ยว เขาเป็นเจ้าพ่องอบ เขาขอรำงอบ

ที่ตำบลแหลมงอบ บอกว่า ฉันขอรำไทยแล้วกัน ก็จะเป็นรำไทยฟันดี

ที่ตำบลบางปิดจะมีเอกลักษณ์ คือ การเล่นละครพื้นบ้าน คือ เล่นละครชาตรี เล่นละครให้ผู้สูงอายุดู เรื่องตายายฟันดี

สรุปกิจกรรมของอำเภอแหลมงอบที่คุณพ่อคุณแม่ได้ทำกัน ได้แก่

• การให้ความรู้ให้ผู้สูงอายุตระหนักว่า การไม่มีฟันมีผลกระทบอย่างไร สาเหตุการเกิดฟันผุ สาเหตุการเกิดเหงือกอักเสบ การกินหมาก ดีหรือมีผลสียอย่างไร
• เรื่องอาหารผู้สูงอายุบอกว่า ไม่มีปัญหาเรื่องอาหาร เพราะว่า ส่วนใหญ่จะเน้นเรื่องผัก ผลไม้อยู่แล้ว และจะมีส่วนของผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวาน เราจะเน้นหนักนิดหนึ่ง เพราะโรงพยาบาลของเราจะมีกิจกรรม ผู้สูงอายุที่เป็นเบากวานอีกโครงการหนึ่ง ซึ่งตรงนี้เราได้มีส่วนร่วมเข้ามาชี้แจง เกี่ยวกับเรื่อง ผู้ป่วยเบาหวานด้วย จะมีผู้ป่วยเบาหวานมาเข้า course ของเรา 7 สัปดาห์ และมีสัปดาห์หนึ่งเป็นเรื่องของสุขภาพในช่องปาก
• ทุกชมรมจะมีการฝึกแปรงฟันที่ถูกวิธี ... เรื่องการแปรงฟัน เรากำหนดเป็นนโยบายร่วมกันทุกชมรมว่า ถึงแม้ว่าผู้สูงอายุในชมรมจะไม่มีการรับประทานอาหารร่วมกัน ก็ต้องแปรงฟัน ... อย่างของชมรม รพ.แหลมงอบมีการรับประทานอาหารร่วมกัน เสร็จแล้วก็จะมีการแปรงฟันหลังอาหาร ของตำบลน้ำเชี่ยว เขามีอาหารว่าง ก็จะมีกิจกรรมตรงนี้ ส่วนธรรมชาติบนก็จะมีอาหารว่างเหมือนกัน ส่วนของบางปิด เขาไม่มีอาหารเลี้ยงเลย ก็ต้องบอกว่า ก่อนกลับบ้านก็ต้องมีกิจกรรมแปรงฟันก่อนกลับบ้าน นี่เป็นมติของกิจกรรมแรก ในเรื่องของการแปรงฟันทุกชมรมฯ
• อุปกรณ์การแปรงฟันที่เราพอสนับสนุนให้ได้ ยกเว้นที่น้ำเชี่ยวซึ่งมีผู้สูงอายุค่อนข้างเยอะ แต่ที่น้ำเชี่ยว เขามีดีคือ ท้องถิ่นให้ความสำคัญของผู้สูงอายุ ณลุงศรีนวลก็บอกว่า จะขอปี 2553

เรื่องของภูมิปัญญา ป้าที่มีฟันดีดีบอกว่า กินหมากมาตั้งนานแล้ว ไม่เน้นกินขนมหวาน กินผลไม้นานแล้ว ... ที่ดีก็คือ หลังจากกินหมากแล้ว ก็จะเอาเปลือกหมากถูฟัน และเขาจะามียาเส้น ก็จะใช้ถูฟันด้วย

และบอกว่า สมุนไพรสามอย่างนี้ ช่วยระงับกลิ่นปากได้ ก็คือ ใบพลู ใบฝรั่งสามารถใช้เคี้ยวระงับกลิ่นปากได้ และใบสะระแหน่

หลังจากที่ผู้สูงอายุได้รับความรู้เรื่องการดูแลสุขภาพช่องปากแล้ว เขาก็ไปดูแลครอบครัว สอนลูกหลาน และศูนย์เด็กเล็ก

สรุปผลที่ชมรมผู้สูงอายุคิดว่าจะดำเนินการกันต่อ คือ

คุณพ่อคุณแม่คุยกันว่า สงสารผู้สูงอายุที่เป็นอัมพฤกษ์อัมพาต ที่อยู่บ้าน ไม่สามารถมาเข้าร่วมกิจกรรมได้ ไม่มีโอกาสได้รับความรู้ในเรื่องการดูแลสุขภาพช่องปาก ก็บอกว่า เราคิดโครงการที่เราจะไปเยี่ยมคุณพ่อคุณแม่ในแต่ละตำบล ... ท่านบอกว่าเห็นด้วยกัน เราเลยมีแผนว่า จะมีเรื่องการแนะนำการดูแลสุขภาพช่องปาก และบอกว่า ถ้าจะสนับสนุนอุปกรณ์แปรงสีฟันไฟฟ้า คงไม่ไหว ก็คงจะแนะนำให้ผู้ดูแลผู้สูงอายุที่เป็นอัมพฤกษ์อัมพาตไปก่อน

ปัจจัยสำเร็จของกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ผส. อำเภอแหลมงอบ

• เรื่องทีมทันตบุคลากร ทีมสถานีอนามัย คนที่ค้นหากลุ่มเป้าหมายในโครงการวิจัย ไม่ใช่น้องทันตาฯ อย่างเดียว จะรวมเจ้าหน้าที่สาธารณสุข เครือข่าย สอ. ที่ช่วยค้นหากลุ่มเป้าหมายด้วย
• เรื่องความร่วมมือ ของชมรมผู้สูงอายุ ได้ให้ความร่วมมืออย่างดี
• การทำงานเป็นทีม ทีมของเราไม่ใช่ทันตบุคลากรอย่างเดียว จะมี เจ้าหน้าที่ สส. ใน สอ. อสม. ด้วยมีความรับผิดชอบ เอาใจใส่อย่างจริงจัง ร่วมมือกันอย่างแข็งขัน
• การบริหารจัดการที่ดี เราได้รับการสนับสนุนจากผู้บริหาร ทั้ง ผอ. และ ท่านสาธารณสุขอำเภอ เราได้ทำแผนยุทธศาสตร์ของอำเภอแหลมงอบ และโครงการต่างๆ

รวมเรื่อง ไปเยี่ยมไปเยือนเมืองตราด

  

[มนัญญา ~ natachoei ( หน้าตาเฉย)]

• มาชวนไปอ่านคำสอนดีๆค่ะ
• ครั้งต่อไปจะได้ลุยได้มากกว่านี้
• คนอะไรขยันจริงๆ
• ไม่อยู่บ้านเลย  อิอิ
• http://gotoknow.org/blog/patimmananya/274204
• ตามไปนะจ๊ะ
• ชอบคำสอนไหนบอกด้วย เจ้า

[เพื่อนร่วมทาง]

• 
• โอ๋ย โหย๋ ... นี่ชมหรือต่อว่าคะเนี่ยะ
• "ขยันจริงๆ ... ไม่อยู่บ้านเลย"
• เปิดไปนี่ก็มีคิว ไป ศูนย์ฯ 5 ไปพิษณุโลก ... เดือนหน้าไปตรัง เดือนนู้นไปภูเก็ต
• นี่ยังไม่นับฉุกเฉินนะ
• เหอะ เหอะ เดี๋ยวจะตามไปเม้าท์ต่อ