วิธีคิดตามหลักพุทธธรรม

              เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 4  พฤษภาคม  2549 มีข้าราชการครูที่คุ้นเคยกันท่านหนึ่งได้มาพบและได้นำหนังสือชื่อ วิธีคิดตามหลักพุทธธรรม โดยพระธรรมปิฎก (ประยุทธ์  ปยุตโต) มามอบให้ 1 เล่ม ข้าพเจ้าได้เปิดอ่านไปเรื่อย ๆ ก็พบว่าการคิดตามหลักพุทธธรรมหรือตามหลักของพระพุทธศาสนานั้นเรียกว่าการคิดแบบ  "โยนิโสมนสิการ" ว่าโดยรูปศัพท์ โยนิโสมนสิการ ประกอบด้วย โยนิโส กับ มนสิการ โยนิโส มาจาก โยนิ แปลว่า เหตุ ต้นเค้า แหล่งเกิด ปัญญา อุบาย วิธีทาง ส่วนมนสิการ แปลว่า การทำในใจ การคิดคำนึง นึกถึง ใส่ใจ พิจารณา เมื่อรวมกันแล้วแปลว่า การทำในใจโดยแยบคาย  การคิดแบบโยนิโสมนสิการ ประมวลเป็นแบบใหญ่ ๆ ได้ 10 แบบดังนี้

              1.  วิธีคิดแบบสืบสาวเหตุปัจจัย 

              2.  วิธีคิดแบบแยกแยะส่วนประกอบ                                                                              

              3. วิธีคิดแบบสามัญลักษณ์

              4. วิธีคิดแบบอริยสัจจ์/คิดแบบแก้ปัญหา

               5.วิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์

               6.วิธีคิดแบบเห็นคุณโทษและทางออก

               7.วิธีคิดแบบรู้คุณค่าแท้ - คุณค่าเทียม

               8.วิธีคิดแบบเร้าคุณธรรม

               9. วิธีคิดแบบอยู่กับปัจจุบัน

              10. วิธีคิดแบบวิภัชวาท

                   ข้าพเจ้ามีข้อมูลอยู่ว่าผลการประเมินคุณภาพโรงเรียนโดย สมศ. พบว่านักเรียนไทยยังต้องพัฒนาเรื่องการคิดวิเคราะห์อีกมากจึงนำเรื่องนี้มาเล่าสู่กันบางทีท่านอาจจะนำไปใช้ประโยชน์ได้บ้าง ส่วนรายละเอียดของวิธีคิดแต่ละแบบเป็นอย่างไรจะได้นำมาเขียนในคราวต่อไป

[บุญประเสริฐ แสนประสิทธิ์]

ในฐานะเด็นักเรียนคนหนึ่ง ผมเห็นด้วยเป็น อย่างยิ่ง

เพราะเด็กไทยยังขาด โยนิโสมนสิกากัน อยู่ ทำไห้ไม่มีการยับยั้งใจ ในการทำสิ่ง ต่างๆๆ