จุด ลปรร. ที่ 1 / จุด ลปรร. ที่ 3
จุดแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่ 2 การผลิตผักปลอดสารสู่อินทรีย์
ที่คลองพิไกร
๑.
สถานการณ์การผลิตผัก
การผลิตผักเป็นอาชีพหลักของเกษตรกร ในตำบลคลองพิไกร
ซึ่งในระบบการผลิตผักมีการปลูกผักหลายชนิด เพื่อจำหน่ายแก่ผู้บริโภค
ทั้งที่อยู่ในชุมชน และนอกชุมชน
ใรการผลิตผักแต่เดิมต้องยอมรับว่าสภาพแวดล้อมได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม
เช่น สภาพป่าไม้ถูกทำลายลงและมีการขยายที่อยู่อาศัย
เพื่อตั้งบ้านเรือนมากขึ้น
แต่ชุมชนส่วนหนึ่งในตำบลคลองพิไกร อำเภอพรานกระต่าย ยังยึดอาชีพการผลิตผักเพื่อการค้า ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เมื่อมีการผลิตผักซ้ำพื้นที่เดิมหลายๆ ฤดูการปลูกแล้ว เกษตรกรผู้ผลิตผักพบปัญหาคือ เกิดโรคแมลงศัตรูผักระบาดอย่างรุนแรง และขาดการปรับปรุงบำรุงดิน ในขณะเดียวกัน เกษตรได้ใช้สารเคมีในการป้องกันกำจัดศัตรูพืชผักอย่างกว้างขวาง เพื่อให้ได้ผลผลิตผักที่สวยงามและขายได้ราคา
ปัจจุบัน เกษตรกรผู้ผลิตผักในชุมชนตำบลคลองพิไกรส่วนหนึ่งได้เกิดความตระหนัก ในการผลิตผักให้ปลอดภัยจากสารพิษ โดยเริ่มต้นเมื่อปี พ.ศ.2543 ได้มีทีมงานการจัดการความรู้ในระดับผู้ปฏิบัติในภาคสนาม หรือที่เรียกกันว่า นักส่งเสริมการเกษตรที่รับผิดชอบตำบลคลองพิไกรนั่นเอง คือ คุณเสนาะ ยิ้มสบาย ตำแหน่งนักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 6 ว. ได้เข้าไปปฏิบัติงานกับชุมชนคลองพิไกร โดยใช้เทคนิค การฝังตัวอยู่ในชุมชน จนถึงปัจจุบัน และได้มีส่วนร่วมกับแกนนำในชุมชน โดยเฉพาะได้ร่วมกันจัดตั้งกลุ่มโรงเรียนเกษตรกรผักคลองพิไกร จากการดำเนินการที่ผ่านมาพบแกนนำชุมชนที่สามารถขับเคลื่อนในการผลิตผักที่ปลอดสารเคมี สู่การผลิตผักอินทรีย์ ดังนี้
๒. แกนนำชุมชนที่มีความมุ่งมั่นในการพัฒนาอาชีพการปลูกผัก
คุณสำเนียง พรหมอยู่
เป็นหนึ่งในแกนนำเกษตรกร
ผู้ผลิตผักปลอดภัยจากสารพิษ หมู่ที่ 6
ตำบลคลองพิไกร ได้มีประสบการณ์ในการผลิตผักมาไม่น้อยกว่า
10 ปี ได้ ค้นพบองค์ความรู้ที่มาจากประสบการณ์ของตนเองในการ ปลูกผัก
คือ เทคนิคการปล่อยวัชพืชขึ้นในแปลงผัก
แล้วเมื่อวัชพืชอยู่ในระบบการเจริญเติบโตที่พอดี ก็ดำเนินไถกลบ
ซึ่งได้ปุ๋ยพืชสดตามธรรมชาติ
ทำให้คุณสมบัติของดินร่วนซุยและอุ้มน้ำได้ดี
ปลุกผักก็งามเจริญเติบโตดี ส่งผลให้ลดต้นทุนในการใช้ปุ๋ยเคมีลง
ประกอบกับการเฝ้าระวังการระบาดของศัตรูพืชผัก โดยใช้หลักที่ว่า
ไม่จำเป็นจะไม่ใช้สารเคมี
หากจำเป็นต้องใช้จะใช้ให้ถูกต้องและปลอดภัยต่อผู้ผลิตและผู้บริโภค
รวมทั้งสิ่งแวดล้อมต้องปลอดภัย
คุณจำลอง ดอนชาไพร แกนนำผู้ปลูกผักปลอดภัยจากสารพิษ หมู่ 3 ตำบลคลองพิไกร ได้ประกอบอาชีพการผลิตผักมานานคนหนึ่งเหมือนกัน แต่ในอดีตเคยผลิตผักแล้วใช้สารเคมีตลอด จนผลผลิตผักที่ได้จะปนเปื้อนสารเคมีที่อันตราย เมื่อปลายปี 2547 ได้เข้าร่วมกิจกรรมโรงเรียนเกษตรกรผักจนถึงปัจจุบันนี้ ไดเกิดแนวคิดที่จะลด ละเลิก การใช้สารเคมี และได้ปฏิบัติจริงในแปลงผลิตผักของตนเอง
ปรากฏว่า ผลผลิตผักเมื่อทำการทดสอบแล้วจากศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์เขต 6 จ.นครสวรรค์ อยู่ในระดับปลอดภัยได้มาตรฐานที่กำหนด จากนั้นได้ชักชวนสมาชิกผู้ปลูกผักในชุมชน ได้รวมกลุ่มเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันอย่างต่อเนื่อง องค์กรความรู้ค้นพบโดยประสบการณ์ คือ การทดลองใช้เชื้อราไตรโคเดอร์ม่าในพืชผัก เพื่อลดการเกิดโรคโคนเน่าของผัก ตลอดจนการผลิตปุ๋ยหมักจากวัสดุเหลือใช้ในไร่นา เพื่อทดแทนการใชปุ๋ยเคมี ซึ่งเป็นการลดต้นทุนในการผลิตผักอีกด้วย
คุณขวัญเรือน ใจไหม เป็นแกนนำเกษตรกรผู้ปลูกผัก
หมู่ที่ 3 ตำบลคลองพิไกร
รายแรกที่ได้ตั้งเป้าหมายของตนเองคือ การผลิตผักอินทรีย์
โดยมีความมุ่งมั่น ที่จะแก้ไข
ปัญหาการเกษตรที่พบอยู่ในแปลงผักของตนเอง คือ การใช้
สารเคมีในแปลงผัก ซึ่งมีทั้งสารเคมีฆ่าแมลง
และปุ๋ยเคมี ซึ่ง
คาดว่าจะเป็นปัญหาใหญ่มากและมีการขยายวงกว้างทุกขณะ
จากปัญหาดังกล่าว ได้เกิดความตระหนักและมีแนวคิดที่จะแก้ไขปัญหานี้ โดยได้ชักชวนสมาชิกผู้ปลูกผักเข้าร่วมกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ตามกระบวนการโรงเรียนเกษตรกร จากนั้นได้ทดลองปฏิบัติทำจริงในการผลิตผักของตนเอง โดยใช้หลักของเกษตรอินทรีย์ คือ ไม่ใช้ทั้งสารเคมีและปุ๋ยเคมี
องค์ความรู้ที่ได้จากประสบการณ์ในการทำเกษตรอินทรีย์หรือการผลิตผักอินทรีย์ คือ การผลิตผักอินทรีย์ ใจต้องมาก่อน แล้วลงมือทำจริง โดยหันไปใช้ปัจจัยการผลิตที่ทดแทนสารเคมี – ปุ๋ยเคมี เช่น น้ำส้มจากควันไม้ / น้ำสกัดจากสมุนไพร จากธรรมชาติ / ปุ๋ยหมักจากวัสดุเหลือใช้ในไร่นา ตลอดจนการใช้เชื้อราไตรโคเดอร์ม่า
สายัณห์
ปิกวงค์
นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร
7
ว
ขอบคุณที่ให้ความรู้นะคะ