สุขภาพช่องปากที่สัมพันธ์กับโรคทางระบบ (56) รอยโรคในช่องปาก ตอนที่ 7 เรื่องของต่อมน้ำลาย

 

ถามว่า เราทำได้ไหมครับ คนแก่ที่มีปากแห้ง ให้เขาเคี้ยวหมากฝรั่งตลอดเวลา ยิ่งถ้าใส่ฟันปลอมไปเคี้ยวหมากฝรั่ง ไปไหวไหม ไม่ได้แน่ๆ

เพราะฉะนั้น ก็จะมีวิธีการ ในลักษณะของต่อมน้ำลายที่มีปัญหา ในคนไข้คนแก่ พบว่า หน้าตาปกติ เคยมีการสร้างน้ำลายได้ มันกลายเป็นสีซีดๆ สร้างน้ำลายไม่ได้ เพราะว่ามีเซลล์บางอย่างเกิดมากขึ้น คือ Mitochondria ที่สร้างพลังงาน ถามว่า work ไหม มันเป็นเซลล์สร้างพลังงานอย่างเดียว มันไม่มี product ออกมา เหมือนรถที่เติมน้ำมัน แต่ถูก block ท่อไอเสียไว้ มันไม่ไปไหนสักที

เพราะฉะนั้น เมื่อเกิดปัญหาเกี่ยวกับเรื่องการปากแห้ง ซึ่งจะเจอบ่อยมากๆ ในผู้ป่วยสูงอายุ และมาดูสาเหตุว่า มันเกิดจากโรคหรือเปล่า เช่น Sjogren's syndrome ก็จะต้องมีการตัดริมฝีปากไปดู แต่ในคนไทยเจอน้อย 

กรณีที่เจอเยอะ คือ เกิดจากความแก่เอง หรือเกิดจากหลังจากฉายรังสีไปแล้ว ก็จะต้องมาวัด โดยมากแล้วคนไข้จะมาด้วยอาการลิ้นแห้ง เป็นร่อง และจะมีริมฝีปากอักเสบ มุมปากด้วย ส่วนใหญ่จะพบว่า ถ้าเรา swab มาดู จะเห็นเชื้อเต็มไปหมด คนไข้จะมีเชื้อราเยอะมาก เชื้อราที่กระพุ้งแก้ม ก็จะมีเยอะขึ้น 

และก็ฟันผุก็จะมีมากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณกัดสบ บริเวณที่เป็นคอฟัน จนบางทีหลุดหายไปเลยแบบนี้ก็มี

ดังนั้นในผู้ป่วยสูงอายุที่ยังมีฟันอยู่ ถ้ากรณีที่เราต้องการจะตรวจเช็คให้ดี การเอ็กซเรย์ช่วยได้เยอะ การดูว่า ด้านข้างฟันมีการผุด้านข้างเยอะหรือเปล่า ช่วยได้เยอะมาก นอกเหนือจากการดูด้วยตาเปล่าเพียงอย่างเดียว

คนไข้ที่มีการอุดฟันเยอะๆ ที่เป็นขอบของวัสดุอุด ก็จะเริ่มมีการเสื่อม บางคนมีการผุจนเนื้อฟันแตกออกไปหมดเลย

ในบางรายซึ่งจะมีปัญหาเกิดขึ้นได้ในผู้ป่วยชาย อายุเกิน 60 ขึ้นไป หรือการเกิดมะเร็งที่บริเวณเพดานปาก ก็จะเกิดในต่อมน้ำลายได้ นี่คือ Adeniod cystic carcinoma 

ถ้าผู้ป่วยน้ำลายแห้ง ปกติเราแนะนำผู้ป่วยให้จิบน้ำเยอะๆ ... สำหรับผม จะบอกผู้ป่วยทุกครั้งว่า ให้ซื้อกระติกน้ำแข็งมา อันเล็กๆ มีน้ำแข็งทุบใส่ในนั้น ว่างเมื่อไรให้หยิบน้ำแข็งทุบใส่ปาก และอมเล่นๆ ไปเรื่อยๆ ช่วยได้ ประหยัด อย่างที่สอง ต้องงดเว้นอาหารที่ทำให้ปากแห้ง หรือเครื่องดื่มเช่น ที่มีแอลกอฮอล์ กาแฟ ชา ไม่ได้ อาหารที่ทำให้แสบไม่เอาหมดเลย พวกอาหารเผ็ดร้อนทั้งหลาย ใส่พริกเยอะๆ และถ้าผู้ป่วยยังมีฟัน และไม่เหนื่อยที่จะเคี้ยวมากไป เราอาจะจ่ายเป็น Xylitol พวก Trident, Recaldent พวกหมากฝรั่ง ให้ไปเคี้ยวก็ได้ ... เขาบอกว่า ทำให้เกิดฟันผุลดลงได้เยอะมาก และที่สำคัญอีกอย่าง คือ การดึงกลับของแคลเซียมจะเกิดขึ้น ถ้าเคี้ยวต่อเนื่อง วันละอย่างน้อย 15 นาที ติดต่อกัน 2 อาทิตย์

นอกเหนือจากนี้แล้ว ถ้าแผลเจ็บในปาก

• ต้องดูว่า เกิดจากอาการอะไร
• บางทีอาจต้องให้น้ำลายเทียม เพื่อทำให้สบายปากมากขึ้น น้ำลายเทียมมีด้วยกันเยอะแยะหลายยี่ห้อ ยี่ห้อที่ขายอยู่ และแพงหน่อย คือ
  ... Biotene ซึ่งมี Lateroperoxidase enzyme มันเป็นตัวปรับสภาวะในช่องปาก ทำให้มีความชุ่มชื้นมากขึ้น มีด้วยกันหลายรูปแบบ
  ... Oral balance ที่มีขายอยู่ตอนนี้ เป็นน้ำลายเทียมแบบหลอด ดีมากแต่แพง
  ... หรือถ้าซื้อน้ำลายเทียมของคณะ ที่จุฬา และมหิดล ก็จะมี แต่ปัญหาคือ ต้องใส่กรด เพื่อให้เป็นรสผลไม้ เช่น รสส้ม หรืออื่นๆ บางคนจะ complain ว่าแสบ เพราะว่ากรดจะกัดปาก
  ... Saliva Orthana (ไม่ใช่ saliva เอามาทาหน้านะครับ อิอิ ขำก็เป็นนะ) เป็นน้ำลายเทียมที่ทำใน Scandinavian: Norway, Sweden, Finland ใช้ไม่ได้ในหลายประเทศ เพราะว่ามันเอามาจาก สัตว์ชนิดหนึ่ง คือ หมู เพราะฉะนั้น ใช้ในประเทศที่เป็นมุสลิมไม่ได้ ที่นับถือศาสนาอิสลาม เขาไม่นำเข้า แต่ถามว่า น้ำลายหมูกับน้ำลายคน ใกล้เคียงกันมาก ดีกว่าน้ำลายสงเคราะห์เยอะ
  ... ที่น่าจะรู้จักกัน คือ Gel-Kam เป็น Stannous fluoride
  ... Xylitol เองก็ใช้ได้ผลดี ส่วนใหญ่ถามว่า ทำไมใช้ได้ดี เป็นเพราะว่าแบคทีเรียในช่องปาก โดยเฉพาะ strep mutans ที่ทำให้เกิดฟันผุ มันเอาน้ำตาลไปใช้ไม่ได้ เพราะว่า น้ำตาลน้อยไป 1 โมเลกุล คาร์บอนมันน้อยไปอันหนึ่ง
  ... อีกตัวหนึ่งที่แนะนำ คือ Tooth Mousse หรือ Recaldent นั่นเอง ทำมาในรูปแบบเหมือนยาสีฟัน วิธีการง่ายๆ ใช้เองก็ได้ ใช้ดี ช่วยในแง่ของการลดอาการเสียวฟันก็ได้ ช่วยในแง่ของคนที่ฟันผุง่ายๆ ได้ แค่แปรงฟันเสร็จ เอาใส่นิ้ว แล้วก็ลูบฟันเฉยๆ แล้วก็นอน
  ... ส่วนของ Xylitol เป็นที่บอก ว่า ลดโอกาสเกิดฟันผุลงได้เยอะมาก ในขณะเดียวกัน ตัวนี้ก็คือ Recaldent นั่นเอง ชื่อย่อ คือ CPP-ACP : Casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate (Recaldent®) casein เป็นโปรตีนในนม ซึ่งเขาบอกว่า มีคุณสมบัติในการสร้างโครงร่าง และผลิตผลึกแคลเซียม กับฟอสเฟต ที่เป็นส่วนประกอบของฟัน กลับมาหาตัวฟันได้ ดังนั้น คนไข้ที่มีการสูญเสียเนื้อฟัน หรือเคลือบฟันไปจากการที่มีกรดในช่องปากมากไป ตัวนี้จะช่วยดึงเองแคลเซียมและฟอสเฟต ในน้ำลาย กลับมาสู่ตัวฟัน อีกชื่อหนึ่ง ก็คือ Tooth mousse / Recaldent gum โดยมากก็เอามาทาเฉยๆ ไม่ต้องทำอะไรมาก ใช้ในการรักษา White spot lesion เวลาที่คนไข้ใส่เหล็กจัดฟัน บริเวณขอบๆ bracket จะมีรอยขาวเกิดขึ้น ให้เอาตัวนี้ทาป้องกันไว้เลยก็ได้
  ... หรือที่ใช้ได้ดีมากๆ ที่สุด คือ Root surface caries ในกรณีที่มีการผุที่รากฟัน ถ้าคนไข้ไม่ติดปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย ให้จ่ายตัวนี้ได้ เพราะว่า ใช้แล้ว work มาก ทาบริเวณคอฟันทั้งหมด รสชาติอร่อย มีรสวนิลา รสผลไม้รวม รสสตรอเบอรี่ หลายอย่าง
  เขาบอกว่า มันจะคืนแคลเซียมได้ด้วย CPP-ACP จะมีลักษณะของแคลเซียมที่หนาตัวมากขึ้น ช่วยได้เยอะ
  ... ถ้าไม่มีเงินซื้อ CPP-ACP อีกตัวหนึ่ง คือ การใช้ Fluoride gel ต้องใช้ความเข้มข้นสูงหน่อย และอาจจะต้องมีการใช้ tray ร่วมด้วย เพื่อจะให้สัมผัสกับฟลูออไรด์ได้นานขึ้น
  ... แต่ข้อห้ามคือ CPP-ACP ห้ามใส่ tray ห้ามเอามาใส่แบบเดียวกัน เพราะว่า CPP-ACP ต้องได้รับการสัมผัสกับน้ำลายก่อน เพราะถ้าไม่โดนน้ำลาย จะไม่ work เลย ถ้าจะทา CPP-ACP ก็แปรงฟันด้วยก็ได้ แปรงด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ได้ แต่บ้วนน้ำเสร็จแล้วค่อยทา อย่าใช้พร้อมกัน มันจะแย่งกันจับ

มีคนไข้ที่มีปัญหาในเรี่องของกระดูกตาย จากการฉายรังสี ก็อาจต้องไปให้ hyperbaric oxygen ซึ่งจะส่งไปได้หลายที่ เช่น โรงพยาบาลพระปิ่นเกล้า เห็นว่ามีเพิ่มมาอีกแห่งหนึ่ง

นอกจากนี้ ถ้ากลัวว่าคนไข้จะมีปัญหา ในเรื่องของกระดูกตาย ให้พยายามทำ Endo Treatment เอาไว้ ถ้าจำเป็น ถ้าฉายรังสีไปเรียบร้อยแล้ว อาจจะต้องลอง endo ดูก่อน แล้วก็อย่าเปิด flap เยอะ เวลาจะผ่านฟันคุด จริงๆ แล้วคือ ถ้าทำได้ คนแก่คงไม่ได้มีฟันคุดมาก แต่ว่า ถ้าถอนฟัน ให้ถอนแค่ครั้งละ 2 ซี่พอ และก็รักษา Oral hygiene ให้ดี

รวมเรื่อง สุขภาพช่องปากที่สัมพันธ์กับโรคทางระบบ

 

[CPP-ACP]

CPP-ACP : Casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate (Recaldent®) casein เป็นโปรตีนในนม
มีคุณสมบัติในการสร้างโครงร่าง และผลิตผลึกแคลเซียม กับฟอสเฟต ที่เป็นส่วนประกอบของฟัน กลับมาหาตัวฟันได้ ดังนั้น คนไข้ที่มีการสูญเสียเนื้อฟัน หรือเคลือบฟันไปจากการที่มีกรดในช่องปากมากไป ตัวนี้จะช่วยดึงเองแคลเซียมและฟอสเฟต ในน้ำลาย กลับมาสู่ตัวฟัน อีกชื่อหนึ่ง ก็คือ Tooth mousse / Recaldent gum โดยมากก็เอามาทาเฉยๆ ไม่ต้องทำอะไรมาก ใช้ในการรักษา White spot lesion เวลาที่คนไข้ใส่เหล็กจัดฟัน บริเวณขอบๆ bracket จะมีรอยขาวเกิดขึ้น ให้เอาตัวนี้ทาป้องกันไว้เลยก็ได้
... หรือที่ใช้ได้ดีมากๆ ที่สุด คือ Root surface caries ในกรณีที่มีการผุที่รากฟัน ถ้าคนไข้ไม่ติดปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย ให้จ่ายตัวนี้ได้ เพราะว่า ใช้แล้ว work มาก ทาบริเวณคอฟันทั้งหมด รสชาติอร่อย มีรสวนิลา รสผลไม้รวม รสสตรอเบอรี่ หลายอย่าง เขาบอกว่า มันจะคืนแคลเซียมได้ด้วย CPP-ACP จะมีลักษณะของแคลเซียมที่หนาตัวมากขึ้น ช่วยได้เยอะ

http://1malls.blogspot.com/2009/12/hi-herb-cpp-hi-herb-bsc-cpp-toothpaste.html

วารสารทันตแพทย์ จุฬาฯ เผยผลวิจัย
CPP-ACP หรือรีแคลเด้นท์ ช่วยคืนแคลเซียมกลับสู่ผิวฟัน
You are what you eat คำกล่าวนี้จริงอย่างที่สุด กินอย่างไรก็เป็นอย่างนั้น ผลของสิ่งที่เรากินเข้าไป จะฟ้องออกมาให้เห็นผ่านทางรูปลักษณ์ร่างกายภายนอก และสุขภาพภายใน ถ้ากินอาหารที่อุดมด้วยไขมัน ความอ้วนก็ถามหา คลอเรสเตอรอลพุ่งกระฉูด เสี่ยงต่อโรคหัวใจ ไขมันอุดตันในเส้นเลือด แต่ถ้ากินผักผลไม้เป็นประจำ ก็จะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย ทำให้ระบบขับถ่ายเป็นปกติ ส่งเสริมให้รูปร่างดีได้สัดส่วน

[อะตอม]

ได้อ่านบทความบทหนึ่งเค้าบอกว่าเมื่อเคี้ยวหมากฝรั่งหรือขนมที่ไม่มีน้ำตาลจะกระตุ้นการหลั่งน้ำลาย

จริงรึป่าวคับ

แล้วทำไมถึงเป็นเช่นนั้นพี่ช่วยตอบหน่อยคับ

ขอคำอธิบายละเอียดด้วยนะคับ