15. ประเพณีจกสาว
หลังมื้อกลางวันผมหมดความอยากยิงนก จึงนั่งๆ นอนๆ จนบ่ายคล้อยเราก็กลับ ระหว่างทางเหรียญชวนผมเก็บหมากจอง หรือลูกสำรองที่แก่เต็มที่แล้วร่วงลงพื้น ต้นหมากจองสูงใหญ่มากขนาดสองคนโอบ และมีมากในแถบนี้ เราช่วยกันเก็บใส่ผ้าขาวม้าห่อแล้วสะพายแบบย่าม เหรียญบอกผมว่าเคยมีคนหิวมากกินหมากจองดิบๆ ไปหลายเม็ด ไม่นานหมากจองมันพองตัวในท้อง ปวดท้องมาก ต้องหามกันไปหาหมอ เกือบตาย
เรากลับถึงบ้านพอดีมืด ผมรีบอาบน้ำที่หลินน้องเหรียญตักใส่ตุ่มไว้ข้างบ้าน อาบน้ำเปลี่ยนเสื้อผ้าเสร็จก็มานั่งที่ชานบ้าน รออาหารเย็น ไม่นานหลินก็ยกกล่องข้าวเหนียวและกับข้าวมา ซึ่งไม่ต่างไปจากกับข้าวมื้อเย็นที่ผ่านมาทุกวัน คือ ผักกูดลวกและพริกกับเกลือ แต่เย็นนี้มีสิ่งหนึ่งที่ผมไม่เคยเห็น มีลักษณะเป็นวุ้นสีเทาใส่ในกาละมังใบเล็ก
"หมากจองทำไมมันพองตัวเร็วจังล่ะหลิน" เหรียญถามเพราะเขาเพิ่งเอาหมากจองมาไม่ถึงชั่วโมง ตามธรรมดาหมากจองจะพองตัวเต็มที่หลังจากแช่น้ำแล้วประมาณ 4-5 ชั่วโมง
"มันแช่ตั้งแต่เที่ยงแล้ว หมากจองอันนี้ไอ้ทิดมีมันเอามาให้" พ่อเหรียญตอบแทน และเย็นวันนั้นเป็นครั้งแรกที่ผมได้กินหมากจองหรือลูกสำรองแช่น้ำ รสชาดหวานนิดๆ ที่น่าสังเกตคือวุ้นลูกสำรองมีความเย็นกว่าน้ำธรรมดา
หลังอาหารเย็นด้วยความอ่อนเพลียจากการเดิน ผมจึงม่อยหลับไป มาตื่นเมื่อเหรียญปลุก เขาบอกว่าจะพาไปคุยกับสาวสวยประจำหมู่บ้าน ผมสงสัยเพราะตอนนั้นเวลาประมาณห้าทุ่มแล้ว แต่เหรียญบอกเดี๋ยวรู้ให้ตามเขาไป ผมคนง่ายๆ อยู่แล้วจึงเดินตามเขาไป
คืนนั้นน่าจะเป็นคืนแรมสี่ค่ำ เวลาห้าทุ่มพระจันทร์โผล่พ้นยอดไม้แล้ว เราจึงพอมองเห็นทางเดินรางๆ เหรียญพาผมเดินไปท้ายหมู่บ้านด้านทิศตะวันตก เวลานั้นบ้านคำบากตกอยู่ในความเงียบและมืด ไม่มีแสงไฟเลยแม้แต่ดวงเดียว ผมสงสัยมากขึ้นเหรียญจะพาผมไปคุยสาวที่ไหนกัน พอจะถามก็พอดีเหรียญนั่งลงและดึงมือให้ผมนั่งลงด้วย พร้อมกับชี้มือไปที่ใต้ถุนบ้านหลังหนึ่ง ซึ่งห่างจากที่เรานั่งเพียงสามสิบก้าว เป็นบ้านหลังใหญ่ใต้ถุนสูง และที่ใต้ถุนนั้นผมเห็นคนหนึ่งกำลังเข็นครกมือไปทางหัวเรือนแล้วจับครกคว่ำลง หลังจากนั้นก็ขึ้นยืนบนครกมือ
"ไอ้เถิง" เหรียญกระซิบบอกผม แสงจันทร์สี่ค่ำส่องลอดใต้ถุนมานิดหน่อย เห็นเถิงสอดมือขวาขึ้นไปจนถึงข้อศอก
"มันกำลังจกสาว" เหรียญกระซิบต่อ แล้วดึงมือผมลุกขึ้นเดินกลับบ้าน พอเดินมาห่างมากแล้ว เหรียญจึงเล่าให้ผมฟังว่า เขาจะไปหาสาวคนที่เถิงไปหานั่นแหละ แต่มัวไปชวนผมอยู่จึงไปทีหลังเถิง เหรียญไม่รู้ว่าเขากับเถิงชอบสาวคนเดียวกัน พอผมถามว่า ที่ว่าเถิงกำลังจกสาวคืออะไร
เหรียญเล่าว่า หมู่บ้านชายแดนไทยลาวแถบนี้ มีประเพณีที่ไม่เหมือนที่อื่น คือ บ้านไหนมีลูกสาวจะต้องทำช่องไว้ข้างที่นอนลูกสาว พอดึกๆ หลังจากที่ลูกสาวตำข้าวเสร็จแล้ว หนุ่มคนรักก็จะมาหาคุยกันผ่านช่องนั้น หากสาวรักหนุ่มมากสาวก็จะปล่อยให้หนุ่มนั้นใช้มือสอดขึ้นไปจับเนื้อต้องตัวสาวได้ เรียกว่า "จกสาว" เหรียญเล่าจบก็ถามผมว่า
"ครูจะลองดูไหม ผมเห็นสาวหลายคนมองครูตาหวาน แบบนี้รับรองไม่พลาด" ผมไม่พูดอะไรได้แต่หัวเราะ แล้วเราก็แยกกันไปนอน ผมยอมรับว่าใจหนึ่งอยากจกสาว แต่อีกใจหนึ่งห้ามไว้ ดังนั้น กว่าผมจะหลับก็ประมาณค่อนแจ้งแล้ว โดยไม่รู้ว่าใจไหนชนะ
อ่านต่อ ตอนที่ 16. สอบไล่
ความเห็น (14)
- สวัสดีอาจารย์
- อาจารย์เขียนทำให้ผมคิดถึงตอนเด็ก ๆ พากันไปหากินหมากจองกัน เดี่ยวนี้แถวบ้านผมไม่มีแล้ว ถ้าบอกเด็กคงไม่รู้จัก
- จกสาว เพิ่งรู้ว่ามีประเพณีเช่นนี้ ที่บ้านผมไปเล่นหมากลี้และจกกันเลยครับ
- ขอบคุณ
งดงามมากครับ ทั้งการเขียน และภาพสะท้อน
สวัสดีครับ ท่านศรีกมล
หมากจองที่โน้นผมทราบข่าวมาว่า มีเหลือน้อยมาก
"จกสาว" มีไม่กี่หมู่บ้านครับ แต่หลังจากปี ๒๕๑๒ ไม่นาน ประเพณีนี้ก็หายไป
สมัยผมเด็กๆ ก็เคยเล่นหมากลี้ครับ แต่ผมสู้เด็กโตไม่ได้ มันไม่เผื่อแผ่ผมเลย จกคนเดียว
ขอบคุณครับ
สวัสดีครับ บีเวอร์
ขอบคุณที่ให้กำลังใจ
อ่านแล้วนึกถึงตอนไปจำปาสัก(สปป.ลาว) ได้ไป "ยืนครกจกสาว" ที่น้ำตกตาดผาส้วม
ยินดีที่รู้จักครับ คุณพิมล มองจันทร์ ผมก็ไป น้ำตกตาดผาส้วม เมื่อปี ๒๕๕๐ บรรยากาศดีมาก ขอบคุณที่แวะมาครับ
- บรรยากาศดีจังนะคะตอนเย็นๆกินข้าวแบบนี้แล้วไปเดินเล่นไม่ต้องมานั่งดูทีวีหรือดูเนต
- ผักกูดลวกและ พริกกับเกลือ แล้วพริกกับเกลือใ ช่แจ๋วบองไหมคะอาจารย์เปลวเทียน
- สมัยนี้ไม่มีอีกแล้วโชคดีนะคะที่อาจารย์เปลวเกิดสมัยนั้น ได้สัมผัสชีวิตธรรมชาติแบบนั้นอิจฉาจังค่ะ
ผมจำได้ว่าที่นั่นเมื่อปี ๒๕๑๒ ยังไม่มีวิทยุุ เพราะไม่รู้จะรับคลื่นจากที่ไหน
พริกกับเกลือ อย่างนั้นจริงๆ ครับ คือพริกขี้หนูแห้งตำละเอียดคลุกกับเกลือ (เป็นอาหารวิเศษแล้วครับ และเกลือก็หายาก) แจ๋วบอง มีส่วนผสมเยอะครับ พริก ข่าและตะไคร้เผา ปลาร้าสับ กลิ่นจะหอม เป็นอาหารโปรดผมเลยนะครับ แต่ไม่ได้ทานนานแล้ว เพราะไปอยู่เหนือเลยอด
บรรยากาศเก่าๆ ไม่มีอีกแล้วครับ
ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมครับ
สวัสดียามรุ่งสางของวันใหม่ค่ะ
- ไม่ว่าจะจกสาวหรือจกหนุ่มนะคะ
- ใครๆก็อยากจกกันทั้งนั้นนะคะ
- ขอบคุณค่ะ อาจารย์
ใช่ครับ อยากจก เพียงแต่เขาจะให้จกไหม
แต่.....คู่นี้ผู้หญิงคงไม่อยากจก ฮิฮิ ฮ่า ฮ่า
รู้ไหมอ่านเรื่องนี้ ขำตลอดเรื่องเลย ขำคำว่า จก ภาษาอีสาน ก็คือล้วง สมัยก่อนการจีบกัน คงจะยากมาก เนาะ และในขณะที่ว่ายาก ก็ยังมีประเพณีง่ายๆ ใครพอใจใคร ไปจกเลย ขำจริงๆ ไม่อยากคิดไปไกลกว่านั้น ถ้าจกลงไปจะไปถูกตรงไหน
ถูกมือ ถูกแขน ถูกแก้ม ถูกของสงวน เขามีกติกาการจกหรือเปล่า บอกตรงๆ คงเกิดไม่ทันแล้วหละ ประเพณีนี้ จกแล้ว ตกลงได้แต่งงานกันหรือเปล่า(ยังไม่ชัดเจนในรายละเอียดหนา ซิบอกไห่ ห้ามจบ)
เหรียญเล่าว่า หมู่บ้านชายแดนไทยลาวแถบนี้ มีประเพณีที่ไม่เหมือนที่อื่น คือ บ้านไหนมีลูกสาวจะต้องทำช่องไว้ข้างที่นอนลูกสาว พอดึกๆ หลังจากที่ลูกสาวตำข้าวเสร็จแล้ว หนุ่มคนรักก็จะมาหาคุยกันผ่านช่องนั้น หากสาวรักหนุ่มมากสาวก็จะปล่อยให้หนุ่มนั้นใช้มือสอดขึ้นไปจับเนื้อต้องตัวสาวได้ เรียกว่า "จกสาว" เหรียญเล่าจบก็ถามผมว่า ครูจะลองไหม
สุตอบให้เลย ตอนนี้ไม่รู้ว่าใครจะจกใครหละ คริ คริ ขำหวะ
นี่คงเป็นท่าจกสาว ทำไมจกกันตอนกลางวันหละนี่
หมากจองก็ไม่เคยเห็น ไม่เคยรู้จัก ไม่เคยกิน เสียเปรียบท่านแล้วเรื่องนี้ คล้ายหวานเย็นเป็นของหวาน คล้ายเม็ดนางลักไหมคะ
ทุกวันนี้ยังเหลือประเพณีจกหรือเปล่าคะ คงไม่มีแล้วเนาะ เพราะทุกวัน มันไม่จกกันยากหรอก
สวัสดีค่ะ เพิ่งเข้ามาได้อ่าน
ไม่ทราบว่า สถานที่นี้อยุ่จังหวัดอะไรหรอค่ะ
แล้วทุกวันนี้ยังมีประเพณีอีกมั้ยค่ะ หากมีมีที่ไหนค่ะ
ขอบคุณล่วงหน้าค่ะ
สวัสดีครับ คุณหิ่งห้อย
ผมเองก็เกือบจะลืมแล้วว่า เขียนเรื่องนี้ไว้ เพราะไม่ได้แวะเข้ามานานมากแล้ว
เหตุการณ์ที่ผมเล่า อยู่ในปี 2512 ครับ (สี่สิบเอ็ดปีมาแล้ว)
ที่อำเภอบุณฑริก จังหวัดอุบลราชธานี เดี๋ยวนี้ไม่มีแล้วครับ
ขอบคุณครับ
สวัสดีค่ะ
นึกว่าอยู่ทางเหนือซะอีก ไม่คิดว่าจะอยู่ใกล้บ้านขนาดนี้ เพราะเคยอ่านหนังสือเกี่ยวกับเรื่องนี้เหมือนกัน
แต่จำได้ลางๆ ไม่คิดว่าจะมีจริง
ขอบคุณน่ะค่ะที่ตอบ