ทิศทางการสื่อสารมวลชนโลก

ทิศทางการสื่อสารมวลชนโลก

ส่วนหนึ่งของคำตอบข้อสอบปลายภาคในวิชาของอาจารย์ชวนะ ภวกานันท์

โครงการปริญญาโทภาคพิเศษ สาขาการบริหารสื่อสารมวลชน

คณะวารสารศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ข้อมูลแปลจากหนังสือเรื่อง The dynamics of Mass Communication Media in the Digital Age โดย Joseph R. Dominick University of Georgia, Atens

พูดถึงระบบหมู่บ้านโลกเปรียบเทียบกับระบบสื่อ

ตัวอย่าง MTV – ในต้นปี 2005 MTV เปิดตัวครั้งแรกในสถานีโทรทัศน์ท้องถิ่นของอัฟริกา สามารถเข้าถึงผู้ชมและร่วมกับเอ็มทีวีอีก 43 ช่องซึ่งรวมแล้วมีผู้ชมกว่า164ประเทศทั่วโลก ไม่มีเครือข่ายไหนมากเท่านี้มาก่อน เอ็มทีวีกลายเป็นเครือข่ายโทรทัศน์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก โดย Rene Dubois ที่ปรึกษาบริษัทซึ่งเป็นผู้คิดแบบ think globally but act locally เอ็มทีวีกลายเป็นช่องที่มีเพลงยอดนิยมด้วย นอกจากจะมีการโปรโมทศิลปินร็อกยอดนิยมของอเมริกาแต่ก็ยังสนับสนุน Tatu 2 ศิลปินวัยรุ่นที่กลายเป็นศิลปินยอดนิยมของยุโรบตะวันออก เอ็มทีวีออสเตรเลียนิยมศิลปิน Delta Goodrem ซึ่งเป็นศิลปินท้องถิ่น ในอเมริกามีโปรแกรมที่ชื่อว่า Pimp My Ride ส่วนในเยอรมันใช้ชื่อว่า Pimp My Bicycle เอ็มทีวีบราซิลมีโปรแกรม Rockgol ซึ่งเป็นซีรีย์แข่งฟุตบอลคู่ระหว่างศิลปินร็อกยอดนิยมของชาวบราซิลกับผู้บริหารอุตสาหกรรมเพลงของเอ็มทีวี เป็นเวลากว่า 40 ปีมาแล้วที่ปรมาจารย์ด้านสื่ออย่าง Marshall McLuhan  ได้ทำนายไว้ว่าการสื่อสารมวลชนทำให้โลกกลายเป็นหมู่บ้านโลก (global village) การติดต่อสื่อสารผ่านดาวเทียม มีสถานีข่าวโลก 24 ชั่วโมง อินเตอร์เน็ต และเครือข่าย เช่น เอ็มทีวีช่วยขยายอาณาเขตของพรมแดนระหว่างประเทศ แม้ว่าที่ McLuhan กล่าวกำลังจะเป็นจริงแต่เรื่องของความสำเร็จนานาชาติที่เกิดกับเอ็มทีวียังคงเตือนเราว่าคนในหมู่บ้าน (Villagers) ยังคงสนใจในสิ่งที่เป็นท้องถิ่นตน (Local village)

***ระบบสื่อนานาชาติ

ในที่นี้ศึกษาสื่อข้ามชาติ บางสื่อก็ถูกออกแบบมาเพื่อประเทศอื่น เช่น the Voice of Russia, the Voiceof America, the international edition of Newsweek สื่อบางสื่อก็ไหลข้ามจากประเทศหนึ่งไปยังประเทศเพื่อนบ้าน เช่นที่เกิดระหว่างอเมริกากับแคนาดา สื่อถูกออกแบบมาเพื่อผู้บริโภคนานาชาติ

**สิ่งพิมพ์โลก

หนังสือพิมพ์หลายฉบับใช้ภาษาต่างประเทศและเวอร์ชั่นต่างประเทศ ที่ได้รับความนิยมอยู่มี 2 ประเภท ได้แก่ หนังสือพิมพ์ทั่วไปกับหนังสือพิมพ์ทางการเงิน เช่น The International Herald Tribune ตีพิมพ์โดย the New York Times ตีพิมพ์มากกว่า 240,000 ฉบับ ส่วนมากในยุโรบ กระดาษถูกพิมพ์เป็น 28 ขนาดต่างกันไปทั่วโลก รวมทั้งในนิวยอร์ค สิงคโปร์ และโตเกียว , World Paper ตีพิมพ์โดย บริษัท World time ในบอสตัน ลูกค้าฐานหลักอยู่ในลาตินอเมริกา เอเชีย และตะวันออกกลาง ตีพิมพ์กว่า 25 ประเทศ และมีการหมุนเวียนกว่า 1 ล้านฉบับ

Reader’s Digest ตีพิมพ์มากกว่า 49 เวอร์ชั่น มีผู้อ่านกว่า 200 ประเทศ รวม 19 ล้านคน

Time Warner 190 ประเทศ แม็กกาซีนข้ามชาติอย่าง Cosmopolitan ขายใน 41 ประเทศ รวมทั้งญี่ปุ่น โปแลนด์ รัสเซีย มีจำนวนน้อยที่แม็กกาซีนสำหรับผู้อ่านเฉพาะนั้นจะเติบโตในระดับนานาชาติ เช่น เวอร์ชั่นสเปนของหนังสือ Popular Mechanics ขายได้ทั่วในลาตินอเมริกา Men’s Health ตีพิมพ์เวอร์ชั่นอังกฤษเหมือนกับในอเมริกาใต้ นิตยสารทางธุรกิจมีทั้ง Business Week, Fortune ยังคงเป็นผู้นำตลาดต่างประเทศ

**สื่อโทรทัศน์

กระแสโทรทัศน์นานาชาติในช่วง 5 ปีหลัง นิยมรายการเรียลลิตี้โชว์ เช่น Survivor, American Idol, Big brother และบริษัทที่ดูแลรายการเหล่านี้คือ Condon-based, FreematntleMedia แม้ว่า FreematntleMedia ไม่ได้เป็นผู้คิดรูปแบบเรียลลิตี้แต่บริษัทก็ได้เงินจาก 263 โชว์ใน 37 ประเทศ อย่างเอ็มทีวีโดยกุญแจที่ทำให้ประสบความสำเร็จก็คือการหาให้ได้ว่าจะปรากฎตัวในฐานะรูปแบบสากลแต่ทำให้ตรงกับรสนิยมของคนในท้องถิ่นได้อย่างไร เช่น ความฝันที่อยากจะเติบโตจากคนจนเป็นคนรวยก็เป็นสิ่งสากลอย่างหนึ่งซึ่งอยู่เบื้องหลังความสำเร็จอย่างมากของบริษัท FreematntleMedia ผู้ผลิตรายการ  American Idol ซึ่งรู้จักกันดีใน US.idol คอนเซ็ปต์ที่เริ่มต้นในอังกฤษซึ่งเป็นการสร้างโชว์ความสามารถพิเศษโดยใช้ดารามาร่วมแข่งกันหลายสัปดาห์แล้วจบลงด้วยการเลือกจากคนทั้งประเทศ รัฐบาลอังกฤษสนับสนุนให้ BBC เพียงแค่จัดโชว์ แต่ ITV เครื่อข่ายการค้านั้นได้นำไปทำเป็นโปรแกรมชื่อ Pop Idol จนได้รับความนิยมอย่างสูง ต่อมาปี 2002 Fox ก็ได้ทำ American Idol ขึ้นมาและฮิตมากและต่อมาก็ได้แพร่ไปในหลายประเทศ เช่น เบลเยี่ยมไอดอล โปรตุเกสไอดอล เยอรมันไอดอล ตะวันออกกลาง ไปจนถึงคาสักสถาน ร่วม 30 ประเทศ สร้างเงินมากกว่าล้านดอลลาร์ให้กับบริษัท FreematntleMedia ในปี 2004

การเปลี่ยนแปลงของการกระจายเสียงนานาชาติเริ่มขึ้นเมื่อมีการบุกเบิกสถานี CNN ซึ่งตอนนี้มีผู้ชมเป็นล้านตามโรงแรมและระบบเคเบิลในยุโรบ อัฟริกา และเอเชีย CNN ก่อตั้งในปี 1990 มีผู้ชมมากกว่า 150 ล้านครัวเรือนใน 200 ประเทศ CNN Inter เป็นที่จดจำใน 4 เครือข่ายคือ CNNยุโรบ แอฟริกา ตะวันออกกลาง, CNN เอเชีย, CNN ในลาตินอเมริกา และCNN อเมริกา CNN กระจายเสียงในภาษาท้องถิ่นหลายภาษารวมทั้งมีเป็นภาคภาษาอังกฤษ CNN เสนอข่าวธุรกิจ 24 ชั่วโมง มีผู้ชม 147 ล้านครัวเรือนใน 70 ประเทศทั่วโลก อย่างไรก็ตาม BBC World ช่องข่าวเต็มเวลาสามารถรับชมได้ในยุโรบ เอเชีย อัฟริกา และบางพื้นที่ของอเมริกา แม้แต่ในรัสเซียก็มีช่องข่าวดาวเทียม 24 ช่อง รายการกีฬาและเพลงก็เป็นสถานีที่มีผู้ชมทั่วโลก เช่น  MTV, ESPN

**ภาพยนตร์และโทรทัศน์

ภาพยนตร์อเมริกันครอง Box Offices ในหลายประเทศทั่วโลก การส่งออกภาพยนตร์เป็นธุรกิจใหญ่ในปี 2004 ค่าเช่าจากภาพยนตร์ต่างประเทศสร้างรายได้มากกว่า 9 ล้านเหรียญสหรัฐอเมริกากว่าครึ่งหนึ่งของรายได้มาจากค่าเฉลี่ยภาพยนตร์ที่มาจากภาพยนตร์ต่างประเทศบางภาพยนตร์ทำรายได้ในต่างประเทศดีกว่าในสหรัฐอเมริกา เช่น Finding Nemo ทำรายได้ 339 ล้านเหรียญในประเทศสหรัฐ แต่ทำรายได้ 525 ล้านเหรียญในต่างประเทศ

ในการขนส่งสื่ออิเล็กทรอนิกส์อย่างเทปภาพยนตร์และวิดิโอเทปและดีวีดี ซึ่งจากประเทศหนึ่งไปอีกประเทศ ผ่านการขายให้เช่าสู่ผู้ชมส่วนบุคคล ในปี 2004 ผู้บริโภคนอกสหรัฐใช้จ่ายเงินกว่า 20 ล้านเหรียญไปกับวิดิโอคาสเซ็ทและดีวิดี

แต่อย่างไรก็ตามแม้สหรัฐจะพยายามผลิตโปรแกรมโทรทัศน์ป้อนตลาดนานาชาติแต่รายการของท้องถิ่นนั้นกำลังได้รับความนิยมมากขึ้นทุกที หลายประเทศสามารถผลิตเนื้อหารายการโทรทัศน์ได้เอง หลายรายการที่ได้รับลิขสิทธิ์การผลิตจากสหรัฐก็นำรายการไปผลิตในเวอร์ชั่นท้องถิ่น หลายโปรแกรมที่ประสบความสำเร็จในอเมริกาก็มาจากประเทศอื่น เช่น Big Brother และ Fear Facter ที่มาจากเนเธอร์แลนด์ รายการ Survivor ก็ออกอากาศครั้งแรกในสวีเดน

มองในอีกมุมหนึ่งสื่อข้ามชาติกลายเป็นปัญหาการไหล เมื่อไม่มีพรหมแดนประเทศต่างๆสามารถรับรายการจากอีกประเทศได้ง่าย ปัญหาเช่นกรณีสหรัฐกับแคนาดาซึ่งแสดงให้เห็นว่า ABC, NBC และ CBS นั้นได้รับความนิยมในแคนาดาเหมือนกับในสหรัฐและดึงคนดูจากช่องของแคนาดาทำให้กลัวกันว่าโฆษณาจะไปสถานีของสหรัฐหมด และการไหลของสื่อนี้ได้สร้างปัญหาในดินแดนยุโรบ มากกว่า 3 ใน 5 ของผู้ชมโทรทัศน์ในประเทศฟินแลนด์ ไอซ์แลนด์ และเบลเยี่ยม ใช้เวลาดูรายการจากบริการของประเทศอื่น และร้อยละ 60 ของคนสวิสเซอร์แลนด์ดูรายการจากต่างประเทศ

**โลกของสื่อออนไลน์

อินเตอร์เน็ตได้เข้ามาเติมเต็มทฤษฎีหมู่บ้านโลกของ Mc.Luhan มากที่สุด WWW. เป็นสื่อทั่วโลกในขนาดมากมายเท่าที่เราเคยมีมา ตัวอย่างเช่น สถานีวิทยุจากต่างประเทศสามารถรับฟังได้ผ่านอินเตอร์เน็ต ในปี 2005 จากการสำรวจเว็บไซต์พบว่าหลายประเทศกระจายเสียงผ่านอินเตอร์เน็ต รายการสดทางโทรทัศน์จากประเทศอื่นเป็นเรื่องธรรมดา ในเว็บและรายการโทรทัศน์ในประเทศและต่างประเทศหลักๆนั้นล้วนมีเว็บไซต์ซึ่งมีข้อมูลทั่วไป มีภาพไฮไลท์โปรแกรมมากพอๆกับวิดีโอออกอากาศสด คนที่ต้องการอ่านหนังสือพิมพ์หรือแม็กกาซีนจากต่างประเทศ ตอนนี้สามารถเลือกได้อย่างไม่จำกัดแล้ว นิตยสารนานาชาติชั้นนำในหลายประเทศมีเวอร์ชั่นออนไลน์ด้วย เช่น เว็บ Asia Week, Tokyo Journal มากกว่านั้น e-mail นั้นยังทำให้มีการส่งข้อความ (Messages) ข้ามโลกภายในเสี้ยววินาที

มีกลุ่มผู้สนใจข่าวสารหลายคนที่อุทิศตัวเองให้กับข่าวและเหตุการณ์ต่างประเทศและวัฒนธรรมอื่นและคนทั่วโลกมีเว็บเพจที่สามารถเยี่ยมชมกันเองได้โดยตรง

อย่างไรก็ตามในปี 2004 มีการคาดการณ์ว่าประมาณ 900 ล้านคน ที่ออนไลน์เหมือนจะเป็นจำนวนมากแต่เมื่อเทียบกับจำนวนประชากรโลกแล้วมีอัตราเฉลี่ยน้อยกว่าร้อยละ 15 ของประเทศทั้งหมด หมู่บ้านโลกเข้าถึงได้มากในประเทศพัฒนาแล้ว มีมากกว่า 185 ล้านคนออนไลน์อยู่ในอเมริกาเหนือเมื่อเทียบกับ 20 ล้านคนที่ออนไลน์ในแอฟริกา

*** การเมืองกับสื่อสารมวลชนโลก

ระบบการเมืองมีผลสัมพันธ์โดยตรงระหว่างสื่อกับรัฐบาล หลายปีที่ผ่านมามีหลายทฤษฎีที่พยายามแสดงความสัมพันธ์นี้ เช่น

>> Theories of the Press

ทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างสื่อกับรัฐบาล แสดงได้ดังนี้

       libertarian          Social Responsibility           Development  Communist      Authoritarian

<---------|------------------------|--------------------------------------------|-------------------|------------------|--------->

Low control                                                                                                                 High Control

 

>> Control and Ownership of the Media

ประเภทของการเป็นเจ้าของและการควบคุมสื่อ                                                                                         Public

Type A Radio and TV in many Western European countries	Type B Communist countries Radio and TV in many developing countries
Type C Press in Western Europe Media in USA Private radio and TV in Europe	Type D Press in many Latin American countries

( Ownership )

Private

                               Decentralized                                      Centralized

                                                           ( Control )

อธิบายจากแผนภูมิได้ดังนี้

 A – สาธารณะเป็นเจ้าของและมีการกระจายอำนาจ วิทยุและโทรทัศน์ในหลายประเทศของประเทศในยุโรบตะวันตก

B – สาธารณะเป็นเจ้าของและมีการรวมศูนย์ ประเทศคอมมิวนิสต์ และวิทยุโทรทัศน์ในประเทศที่กำลังพัฒนาหลายประเทศ

C – เอกชนเป็นเจ้าของและกระจายอำนาจเพื่อเอกชน สิ่งพิมพ์ในยุโรบตะวันตก สื่อในสหรัฐ วิทยุโทรทัศน์เอกชนในยุโรบ

D – เอกชนเป็นเจ้าของและรวมศูนย์ สิ่งพิมพ์ในประเทศแถบลาตินอเมริกาหลายๆประเทศ

 

>> Role of the Media in Various Countries (บทบาทของสื่อในหลายประเทศ)

ช่วยพัฒนาและสร้างชาติ ประเทศด้อยพัฒนาวิตกเกี่ยวกับการพัฒนาเศรษฐกิจ การเมือง การพัฒนาตำราจึงมักเกี่ยวกับราคาที่พักอาศัย เกษตรกรรม เป้าหมายการศึกษา ไม่น่าแปลกใจว่าประเทศด้อยพัฒนาพะวงเกี่ยวกับการพัฒนาเศรษฐกิจการเมืองขั้นพื้นฐาน ทำให้โฟกัสไปที่บทบาทของสื่อ โดยทั่วไปสื่อถูกคาดหวังว่าจะช่วยพัฒนาเศรษฐกิจ การเมืองขั้นพื้นฐาน ทำให้โฟกัสไปที่บทความของสื่อ โดยทั่วไปสื่อถูกคาดหวังว่าจะช่วยพัฒนาให้ทันสมัยหรือเพื่อเป้าหมายอื่นๆของชาติ อันที่จริง การสื่อสารเพื่อการพัฒนาสามารถนำมาอธิบายปรัชญาเหล่านี้ การสื่อสารเพื่อการพัฒนาหมายถึงบทบาทของสื่อต่อการสนับสนุนวัตถุประสงค์ เช่น ความกลมเกลียวของชาติ ความมั่นคง และวัฒนธรรม ในทางตรงข้ามการสื่อสารเพื่อการพัฒนาให้รายละเอียดวิถีทางเพื่อสร้างสิ่งที่เป็นนามธรรมเกี่ยวกับ ราคาของชุมชน เกษตรกรรม เป้าหมายทางการศึกษา เพื่อนำหรือไฮไลท์เป้าหมายของการพัฒนาในทางตรงข้ามบทบาทของสื่อมวลชนเพื่อการพัฒนา สามารถหมายถึงการที่สื่อวิจารณ์หรือตีพิมพ์เฉพาะสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อรัฐบาลเท่านั้น เป็นปรัชญาของหลายประเทศในแถบเอเชีย ลาติน อเมริกา และแอฟริกัน และประเทศกำลังพัฒนาจะอยู่กึ่งหลางระหว่าง 2 ด้าน ดังกล่าวนี้