“คุณทวีศักดิ์ ไชยภักษา” ที่ผมรู้จัก

         

          การสอนชีวิตของผู้อาวุโสที่ผ่านร้อนผ่านหนาวมาก่อน มีหลากหลายวิธีหลากหลายรูปแบบ การสอนด้วยคำพูดที่ดี ก็เป็นวิธีการหนึ่งที่ผู้อาวุโสนิยมใช้กัน ผมเองเรียนรู้เรื่องชีวิตและการทำงานจากผู้อาวุโสหลายท่าน รวมทั้ง “คุณทวีศักดิ์  ไชยภักษา” ผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุข หรือ นักวิชาการสาธารณสุข ๙ ด้านส่งเสริมพัฒนา สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดน่านที่กำลังเกษียณอายุราชการลงในวันนี้ มีแง่มุมความงามของข้อคิดในการทำงานของท่านอยู่หลายเรื่อง แต่เรื่องที่ผมจำได้แม่นยำ นั้นคือ

“ต้นทุนชีวิต” เมื่อครั้งผมบรรจุรับราชการใหม่ ในปี ๒๕๓๔ “คุณทวีศักดิ์  ไชยภักษา” ได้บรรยายในการปฐมนิเทศข้าราชการใหม่ตอนหนึ่งว่า เราที่เป็นลูกชาวไร่ชาวนา เราเกิดมาไม่มีสมบัติอะไร เราเริ่มต้นจากศูนย์ แต่พอเราโตขึ้นทำงานหาเงินอุ้มชูตัวเอง จากศูนย์มามีเงินแสน เท่ากับว่าเราสร้างมูลค่าเพิ่มได้ถึง แสนเปอร์เซ็นต์เลยทีเดียว แต่ลูกคนรวยเขาอาจเริ่มต้นจากมีเงินล้านที่พ่อแม่เขาให้ไว้ เขาสามารถสร้างตัวเองจนมีฐานะร้อยล้านบาท เท่ากับว่าเขาสร้างมูลค่าเพิ่มขึ้นมาได้เพียงร้อยเปอร์เซ็นต์ เทียบกับเราลูกคนจนไม่ได้เลย

“เทคโนโลยี” มีอยู่ครั้งหนึ่งผมเอาข้อมูลไปเสนอท่านๆ ก็บอกว่าตัวเองนี้น่าจะผิดพลาด และก็จริง ท่านว่าเทคโนโลยีมันช่วยเราก็จริง แต่มันไม่เก่งกว่าเราหรอก เพราะมันไม่รู้จักทบทวน และพิจารณาให้รอบคอบก่อน มันก็คิดไปตามสมองกลเท่านั้น ถ้ามันจะผิดพลาดไม่ใช่เพราะคอมพิวเตอร์หรอก เพราะเราต่างหาก

“คิดนอกกรอบ” ท่านมักถามลูกน้องอยู่เสมอว่า ๑ + ๑ เท่ากับเท่าไร ถ้าเราคิดแบบคณิตศาสตร์ก็จะได้แค่ ๒ แต่ถ้าเราคิดแบบสังคม เราก็จะพบว่ามันมีค่าเท่าไหร่ก็ได้ อาจเป็น ๕ เป็น ๑๐ เป็น ๑๐๐ ได้ ดังนั้นการทำงานอย่ามองด้านเดียว คิดให้กว้าง คิดให้ไกล แหวกกรอบวงล้อมออกไปบ้าง เราจะได้นวัตกรรมใหม่ๆ

“อ่านหนังสือ” คนไทยเราอ่านหนังสือน้อยมาก ท่านบอกพวกเราอยู่เสมอว่า คนที่ไม่อ่านหนังสือ ไม่ต่างอะไรกับคนที่ไม่รู้หนังสือ

“วิชาการคือวิชาชีพ” ท่านบอกว่าความเป็นวิชาชีพการแพทย์และสาธารณสุข คือความมีวิชาการ ถ้าเรามีมีวิชาการ ไม่ทำวิชาการ ก็ไม่ต่างอะไรกับคนอื่น คนที่จบปริญญาโทมาแล้วไม่ทำวิจัย ก็ไม่ต่างอะไรกับคนที่ไม่ได้จบปริญญาโท สิ่งเดียวที่ทำให้เรามีความเป็นวิชาชีพ คือ การมีวิชาการ

“ผู้นำ” ผู้นำมีทั้งตามตำแหน่ง ผู้นำตามธรรมชาติ แต่ผู้นำที่ดีคือผู้ที่ทำให้คนพร้อมใจเดินตามได้ ซึ่งจะทำเช่นนั้นได้มิใช่อาศัยพระเดช หากแต่อาศัยพระคุณ(คุณความดี) และบารมีที่สั่งสมมา

 

นี่เป็นแง่มุมความงามบางส่วนที่ผมจำได้ดี และเห็นจริงตามท่าน การสอนชีวิต สามารถสอนได้หลากหลายรูปแบบ แต่สอนแล้วใครเดินตามนั้นสำคัญกว่า