9. ยินดีครับอาจารย์ภูคา
ปัญหาเรื่องความยากจนเป็นเรื่องใหญ่ที่สุดเรื่องหนึ่งของไทย แต่ก็สงสัยกันว่า คำว่า "ยากจน" นั้นใช้ตัวชี้วัดอะไร
ในทางวิชาการก็ต้องยึดหลักของสภาพัฒน์ที่ใช้ความยากจน เรียกเส้นความยากจน หรือ Poverty line ครับ ซึ่งค่านี้เปลี่ยนแปลงไปทุกปีตามการประกาศของสภาพัฒน์ฯครับ มีคำอธิบายเพิ่มเติมดังนี้
1. เส้นความยากจนพัฒนาขึ้นโดยคำนึงถึงความต้องการอาหารและสินค้าอุปโภคจำเป็นพื้นฐานขั้นต่ำของสมาชิกแต่ละคนในครัวเรือนที่มีความแตกต่างกันทั้งอายุ เพศ และราคาที่แตกต่างกันในแต่ละภูมิภาคและพื้นที่ เส้นความยากจนจึง ชี้ให้เห็นถึงต้นทุนหรือค่าใช้จ่ายของปัจเจกบุคคลในการได้มาซึ่งอาหารและสินค้าจำเป็นพื้นฐานขั้นต่ำ และใช้เป็นเกณฑ์ ในการชี้วัดความยากจน โดยเส้นความยากจนมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตลอด เนื่องจากโครงสร้างของประชากรและราคาสินค้า อุปโภคบริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป (ข้อมูลจากที่นี่)
2. คนจน หมายถึง คนที่มีรายได้ต่ำกว่าเส้นความยากจน หรือ มีรายได้ไม่เพียงพอที่จะใช้จ่ายเพื่อซื้อหาอาหารและสินค้า จำเป็นได้ตามเกณฑ์ความจำเป็นพื้นฐานขั้นต่ำ ซึ่งจากเกณฑ์เส้นความยากจนสามารถนำมาคำนวณหาจำนวนและ สัดส่วนคนยากจน
การทำงานเราสามารถตรวจสอบกับกรมการพัฒนาชุมชน หรือพัฒนาชุมชนจังหวัดได้ว่าหมู่บ้านใดที่มีประชากรอยู่ในฐานะต่อกว่าเส้นความยากจนครับ (อาจารย์คงทราบดีอยู่แล้วน่า..)
เพราะว่าปัญหามันมีหลายมิติ จึงทำให้แก้ปัญหาได้ยาก หาคนทำยากเพราะว่าเรื่องมันมีหลายมิตินี่เอง ทำให้คนทำท้อ พานหมดกำลังใจหมดอุดมการณ์ไปเลย บางครั้งความหมายของความยากจนมันไปติดกับคำว่าไม่รู้จักพอ
เป็นความจริงที่สุดเลยครับที่อาจารย์กล่าวนี้ นี่คือประเด็นใหญ่ที่ว่าเพราะอะไรเขาจึงหลงไหลการได้มาซึ่งสิ่งเกินความจำเป็นการดำรงชีวิตในเงื่อนไขของเขา เป็นงานใหญ่ที่คนทำงานพัฒนาค้นหากระบวนการมาสร้างสำนึกเขาให้ตระหนักในสิ่งที่เหมาะสม สอดคล้องกับสิ่งที่เขามีอยู่ ซึ่งปัจจุบันเราใช้การสัมมนาปลุกจิตสำนึกโดยเอาข้อมูลที่เป็นจริงมาศึกษาไปด้วยกันกับชาวบ้าน ที่ผมเคยกล่าวว่าเป็นกระบวนการ Conscientizing Process และเมื่อผมเห็นกระบวนการของสถาบันขวัญเมืองก็สนใจมากขึ้นว่าจะดัดแปลงมาใมช้กับชาวบ้านได้มากน้อยแค่ไหนครับ คำว่า ไม่รู้จักพอ นั้นคือผลที่มาจากกระแสบริโภคนิยม จึงเป็นเหตุที่ทำให้เขาใขว่ขว้าในสิ่งที่ไม่จำเป็นต่อวิถีชีวิตเขา
ถึงจะมีทรัพทย์สินเงินทองมากแค่ไหนก็ยังมีความยากจนอยู่ดี คนในชนบทที่ห่างไกลพอได้รับความเจริญทางเทคโนโลยี ก็มีความรู้สึกยากได้ ยากมี แต่ไม่มีความรู้ ความสามารถ ทำให้ต้องหาเงินในทางลัด ที่ผิดกฏหมาย ส่วนพวกที่มีความรู้มากกว่าก็เอาเปรียบคนที่ด้อยกว่า เพราะฉะนั้น เราต้องการคนที่ทำงานทางด้านนี้สักกี่คนถึงจะเพียงพอ สำหรับวิธีการแก้ไขเราก็มีอยู่มากมายหลายวิธี แต่ก็ยังไม่สำเร็จเลย
สังคมเราซับซ้อนมากขึ้นจนแกะไม่ออก เริ่มตรงไหนก็ถูก แต่ไม่ใช่ทั้งหมด และแก้ส่วนใดส่วนหนึ่งก็ไม่เพียงพอ ต้องแก้หลายๆอย่าง หลายๆด้าน อย่างที่ผมกล่าว เราเอาชาวบ้านไปผ่านกระบวนการปลุกจิตสำนึก แล้วหลายคนบอกว่า เหมือนเกิดใหม่ หูตาสว่าง และมีเป้าหมาย มีกำลังใจจะอยู่ต่อไปในการทำมาหากินเบบพอเพียง แต่ปัจจัยต่างๆยังยั่วยุให้เขาบริโภคแบบเบื่อๆอยากๆ ลูกอยากได้มอเตอร์ไซด์ อยากได้มือถือ เป็นต้น.. หลายคนก็กลับไปอยู่ในสภาพเดิมครับ
นี่ไงผมจึงใส่วงเล็บนามแฝงผมว่า คนเข็นครกขึ้นภูเขา เข็นขึ้นไปแล้ว ครกมันก็ไหลย้อนกลับมาอีกได้...อิอิ
นั้นเพราะอะไร เราคิดว่าต้องให้ความรู้ ต้องให้การศึกษาถึงจะแก้ไขความยากจนได้มันจริงหรือ สุดท้ายถึงแม้นจะมีความรู้ก็ยังถูกเอาเปรียบในสังคม อีกระดับหนึ่งอยู่ดี (ผมอาจมองมากเกินไป ขอโทษด้วยครับ)ตราบใดที่เรายังไม่ให้การศึกษากับเยาวชนของเราในเรื่องคุณธรรม จริยธรรมให้มากพอ ๆ กับความรู้ที่เขาได้รับ เพื่อควบคุมไม่ให้นำความรู้ไปใช้ในทางที่ผิด และวิธีอื่น ๆ อีกมากมายที่ต้องนำมาใช้ในกลุ่มคนต่าง ๆ ควบคู่กันไป เพื่อให้ประสพผลสำเร็จ
การให้การศึกษาถูกต้องที่สุดครับ การสร้างระบบคุณธรรมก็ถูกที่สุด คำถามคือว่า ระบบการศึกษาปัจจุบันมีกระบวนวิธีการเรียนการสอนที่ดีอย่างไรในการสั่งสอนแล้วเกิดมหัศจรรย์เด็กดีไปหมด ?? กระบวนการเรียนการสอนในเรื่องนี้มันก็แค่เอาคะแนนเท่านั้นหรือเปล่า เอาสาระไปสร้างเป็นอุปนิสัยของเด็ก ของคนเลยหรือไม่ มันแค่ความรู้ แต่ไม่ใช่คุณสมบัติด้านในของคน...นี่คือคำถามใหญ่ต่อวงการศึกษาบ้านเรา
จึงมีการสร้างโรงเรียนแบบใหม่ๆขึ้น จึงเกิดกระบวนการใหม่ๆขึ้นเพื่อเข้าถึงแก่นแกนการสร้างวอุปนิสัย มิใช่เพียงความรู้เท่านั้น
อาจารย์กล่าวถูกที่สุดครับว่าการศึกษาเป็นเรื่องสำคัญที่สุดครับ
นี่แหละที่ท่านครูบาพยายามสร้างกระบวนการใหม่ๆขึ้นมาครับ
ขอบคุณมากที่มาแลกเปลี่ยนกันครับ
ประเด็นอาจารย์ดีเหลือเกินครับ เลยเอาดอกกล้วยไม้ช้างแดงมาฝากครับ ผมซื้อต้นมาจากการเพาะเนื้อเยื่อครับ มีกลิ่นหอมใช้ได้ แต่ฟอร์มไม่สวยครับ