สารสนเทศที่จำเป็นต่อการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา

สารสนเทศ การพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา

 สารสนเทศที่จำเป็นต่อการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา
  ประกอบด้วย
                1.  ระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษา
                2.  ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวกับผู้เรียน
                3.  ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร
                4.  ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ

 

การนำสารสนเทศมาใช้ในการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา

                สถานศึกษาควรจัดตั้งศูนย์ข้อมูลและสารสนเทศของสถานศึกษา แต่งตั้งคณะทำงานเพื่อรับผิดชอบงานด้านสารสนเทศ สร้างความเข้าใจให้แก่คณะครู พัฒนาศักยภาพบุคลากร ด้านกระบวนการจัดระบบสารสนเทศ ผู้บริหารและคณะครูร่วมกันกำหนดนโยบายและแผนการดำเนินงาน กำหนดวิธีการจัดเก็บและสร้างเครื่องมือ จัดเก็บและตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล ประมวลผลข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลสารสนเทศก่อนนำไปใช้และร่วมกันประเมินผล ด้านระบบฐานข้อมูลและสารสนเทศ สถานศึกษาควรมีระบบที่สามารถปรับปรุงข้อมูลให้เป็นปัจจุบันและครบถ้วนสมบูรณ์ ด้านการประชาสัมพันธ์และการให้บริการข้อมูลสารสนเทศ สถานศึกษาควรมีการดำเนินการนำเสนอสารสนเทศหลายรูปแบบ มีการจัดนิทรรศการ ป้ายนิเทศ นำเสนอข้อมูลที่เป็นปัจจุบันและมีความต่อเนื่อง มีการนำเทคโนโลยีเข้ามาใช้ในการนำเสนอสารสนเทศ

ความหมายของระบบสารสนเทศ
                ระบบสารสนเทศ หมายถึง กลุ่มขององค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันซึ่งทำการรวบรวมประมวลผล,เก็บรักษา และ กระจายสารสนเทศออกไป เพื่อสนับสนุน การควบคุม, การวิเคราะห์, การตัดสินใจ และการวางแผนที่เกิดขึ้นภายในองค์กร กิจกรรมที่เกิดขึ้นในระบบสารสนเทศ ได้แก่ การนำเข้า,การประมวลผล และการนำออก โดยการนำเข้าจะรับและรวบรวมข้อมูลดิบภายในองค์กร หรือ จากสภาพแวดล้อมภายนอก การประมวลผลจะเปลี่ยนข้อมูลดิบ ไปอยู่ในรูปแบบที่มีความหมาย หรือเป็นประโยชน์ต่อการใช้งาน และการนำออก จะนำเอาสารสนเทศที่ได้นั้นไปยังผู้ใช้ หรือ ไปยังกิจกรรมที่ใช้งานสารสนเทศนั้น ๆ นอกจากนี้ระบบสารสนเทศยังต้องการสิ่งป้อนกลับ (Feedback) เป็นสิ่งออกที่ย้อมกลับไปยังตำแหน่งที่เหมาะสมของระบบเพื่อช่วยในการประเมิน และแก้ไข ขั้นตอนนำเข้า หรือประมวลผล

 1. ระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษา

เป็นการนำเสนอข้อมูลสารสนเทศพื้นฐานทางการศึกษาของสถานศึกษา  ซึ่งสามารถสืบค้นได้ตามหมวดหมู่  เพื่อให้ผู้บริหาร  ผู้เกี่ยวข้องใช้ประโยชน์ในการพิจารณาวางแผนพัฒนา ปรับปรุงการจัดการศึกษาของโรงเรียน เขตพื้นที่การศึกษาให้มีประสิทธิภาพ

ข้อมูลจำเป็นสำหรับระบบสารสนเทศพื้นฐาน ได้แก่

1.  ข้อมูลสถานศึกษา  เป็นข้อมูลทั่วไปของสถานศึกษา  เช่น

                    -  ประวัติการก่อตั้ง

                    -  ข้อมูลอาคารเรียน อาคารประกอบ

                    -  ข้อมูลสภาพภูมิประเทศ

                    -  ข้อมูลชุมชน

                    -  รายได้ผู้ปกครอง

                    -  ภูมิปัญญาท้องถิ่น

                    -  เกียรติประวัติ ของโรงเรียน

                    -  จุดเด่น  จุดด้อย

                    -  ข้อมูลและสารสนเทศเกี่ยวกับภาพรวมของโรงเรียน

                    -  สภาพเศรษฐกิจการเมือง สังคม ความต้องการของชุมชน

                    -  สภาพการบริหารและการจัดการตามโครงสร้างและภารกิจ

                     -  ปฏิทินปฏิบัติงานของสถานศึกษา

                     -  กิจกรรมประจำวันของสถานศึกษา

                      - ระบบเอกสารที่จำเป็นในสถานศึกษา เป็นต้น

   2. ข้อมูลนักเรียน เป็นข้อมูล

        -  ข้อมูลเกี่ยวกับเขตบริการ
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับสำมะโนนักเรียน
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับการบริการนักเรียนขาดแคลน เช่น เสื้อผ้า เครื่องเขียน แบบเรียน
           อาหารกลางวัน
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับจำนวนและประเภทการบริการด้านสุขภาพอนามัย
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับการบริการแนะแนว
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับกิจกรรมเสริมหลักสูตรและพัฒนาเยาวชน
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับทุนการศึกษา
        -  ข้อมูลเกี่ยวกับโครงการเสริมความเสมอภาคในโอกาสทางการศึกษา
        -  สถิติการมาเรียนของนักเรียน
        -  จำนวนและอัตราซ้ำชั้นของนักเรียน
        -  จำนวนและอัตราการออกกลางคันของนักเรียน
        -  การจัดกิจกรรมชุมนุมของนักเรียน เป็นต้น

      3. ข้อมูลบุคลากร เป็นข้อมูลเกี่ยวกับ

         -  ข้อมูลรายละเอียดใน ก.พ.7 และแฟ้มประวัติข้าราชการ ลูกจ้างประจำ,ชั่วคราว
         -  ข้อมูลเกี่ยวกับคุณลักษณะเชิงคุณภาพทางการศึกษา เช่น
             วุฒิการศึกษา  ความถนัด  ความสามารถพิเศษ  สถานที่พักอาศัย การเดินทาง
             การศึกษาและประสบการณ์  สถานภาพครอบครัว   
          - ข้อมูลพื้นฐานของบุคลากร เช่น
            ภูมิลำเนาเดิม  ระดับชั้น  เงินเดือน  อายุราชการ  ความดีความชอบ 
           เครื่องราชอิสริยาภรณ์  ประวัติทางวินัย
        -  การประชุม
        -  การลาของบุคลากร
        -  การพัฒนาตนเองของบุคลากร
        -  การเผยแพร่และแสดงผลงานของบุคลากร  เป็นต้น

4.  ข้อมูลอาคารสถานที่ เช่น
 -  จำนวนอาคารเรียนและอาคารประกอบ

                      -  รูปแบบ ขนาด อายุ งบประมาณการก่อสร้าง สภาพของอาคาร

                      -  ครุภัณฑ์โรงเรียน

                      -  จำนวนห้องเรียน
                      - พื้นที่โรงเรียนและพื้นที่ใช้ประโยชน์

                      -  สภาพพื้นที่

                      -  กรรมสิทธิ์ที่ดิน

                      -  อัตราพื้นที่กับนักเรียน

                      -  ข้อมูลด้านสาธารณูปโภค

                      -  บริเวณข้างเคียงกับโรงเรียน  เป็นต้น      

                      นอกจากนี้ระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษาจะประกอบด้วยข้อมูลและสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับภาพรวมของสถานศึกษา  สภาพเศรษฐกิจ การเมืองสังคม ความต้องการของชุมชน สภาพการบริหารและการจัดการตามโครงสร้างและภารกิจ เช่น ปฏิทินการปฏิบัติงานของสถานศึกษา กิจกรรมประจําวันของสถานศึกษา ระบบเอกสารที่จําเป็นในสถานศึกษา  ในการทําระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษา  ถ้าระบบข้อมูลสารสนเทศไม่ครบถ้วน ไม่ชัด  ไม่ถูกต้อง ไม่รู้ความต้องการของชุมชนก็จะไม่ สามารถที่จะหาสิ่งต่างๆเพื่อมาใช้ในการพัฒนาโรงเรียนได้

2. ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับผู้เรียน
                        เป็นระบบสารสนเทศที่รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับผู้เรียนทั้งหมด เช่น  ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียน  คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้เรียน  ผลงานและการแสดงออกของผู้เรียน รูปแบบการเรียนรู้ของผู้เรียน  เป็นต้น

 

3. ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารวิชาการ
                        เป็น ผลการพัฒนากิจกรรม เช่น   การจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน/กิจกรรมแนะแนว
การวิจัยในชั้นเรียน  สถิตินักเรียน  สถิติครู  สถิติห้องเรียน เป็นต้น

4.  ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ 
                ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ เป็นระบบสารสนเทศที่ต้องมีการประมวลผลรวม มีการเปรียบเทียบข้อมูลอย่างถูกต้องและทันสมัยจึงมีความหมายต่อการจัดการและการบริหารงานอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ  โดยมีตัวอย่างรายงานของระบบสารสนเทศ  เช่น  สภาพการบริหารและการจัดการ  ความสอดคล้องระหว่างวิสัยทัศน์ ภารกิจและเป้าหมายการพัฒนา  สภาพและบรรยากาศการเรียนรู้  ทรัพยากรและสิ่งอำนวยความสะดวก  การพัฒนาวิชาชีพ  ความสัมพันธ์ระหว่างสถานศึกษากับผู้ปกครองและชุมชน  อัตราส่วนระหว่างจำนวนนักเรียนต่อครู  อัตราส่วนระหว่างจำนวนนักเรียนต่อห้อง และอื่น ๆ เช่น
                -  ยอดงบประมาณแผ่นดินตามหมวดเงินงบประมาณและแผนงานวงเงินงบประมาณ
ในปีที่ผ่านมา
             -  เงินนอกงบประมาณจำนวนและแหล่งเงิน
             -  เงินรายได้สถานศึกษา
             -  ทรัพย์สินของโรงเรียน
             -  จำนวนหนังสือเข้า-ออก  รับ-ส่ง
             -  ระบบระเบียนและสถิติต่าง ๆ ที่จัดทำในโรงเรียน
             -  งานบัญชีประเภทต่าง ๆ
             -  แบบฟอร์มที่ใช้ จำแนกตามประเภทต่าง ๆ
             -  เงินสวัสดิการ จำแนกตามประเภท/จำนวน
             -  วัสดุอุปกรณ์และแหล่งบริจาคจำนวน/มวลค่า
             -  ข้อมูลเกี่ยวกับงานสารบรรณ
             -  ข้อมูลเกี่ยวกับทะเบียนพัสดุ/ครุภัณฑ์และการเงิน
             -  ข้อมูลการอยู่เวรรักษาการณ์
             -  จำนวนชั่วโมงผู้บริหารสถานศึกษาไปราชการ
             -  ข้อมูลเอกสารเกี่ยวกับนิเทศ เยี่ยมเยียน   เป็นต้น

การนำระบบสารสนเทศไปใช้ในการพัฒนาการศึกษา
                ระบบสารสนเทศในองค์กรหรือระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ  มีวัตถุประสงค์เพื่อจัดการสารสนเทศต่าง ๆ  เพื่อประโยชน์ในการบริหารจัดการองค์กรอย่างมีประสิทธิภาพ  พร้อมเพิ่มความสามารถในการแข่งขันขององค์กรในยุคโลกาภิวัตน์ที่เกิดกระแสความเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ  ทั้งเศรษฐกิจ  การเมือง  และสังคมอย่างรวดเร็ว  ดังนั้นองค์กรต่าง ๆ  ต่างเล็งเห็นถึงความจำเป็นของระบบสารสนเทศเพื่อรองรับการดำเนินงานในด้านต่างๆ 
(มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช  2549 : 25) 
                ในส่วนของสถานศึกษา  การมีสารสนเทศที่เป็นระบบก็มีความจำเป็นและมีความสำคัญ
ต่อการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษาเช่นเดียวกัน  โดยเฉพาะความสำคัญของการจัดการสารสนเทศอย่างมีระบบ  ทำให้สามารถมีข้อมูลต่าง ๆ  ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้านต่าง ๆ ผู้บริหารจึงต้องตระหนักถึงความสำคัญของการจัดการสารสนเทศที่มีประสิทธิภาพ  ว่าต้องดำเนินการอย่างเป็นระบบทั้งในระดับปฏิบัติการ  ระดับจัดการและระดับกลยุทธ์  เพราะส่งผลต่อคุณภาพการศึกษาอย่างต่อเนื่อง  มีประสิทธิภาพและโปร่งใส
                ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า สถานศึกษาที่มีระบบสารสนเทศที่สมบูรณ์  ครบถ้วน เป็นปัจจุบัน  เรียกใช้ได้สะดวกและตรงตามความต้องการ  จะช่วยให้สถานศึกษาสามารถดำเนินงานพัฒนาคุณภาพได้อย่างมีประสิทธิภาพ  เป็นการสร้างความมั่นใจที่ตั้งอยู่บนรากฐานของหลักวิชา  หลักฐานข้อเท็จจริงที่สามารถตรวจสอบได้ มีกระบวนการวิเคราะห์และประมวลผลที่เป็นวิทยาศาสตร์ หลักตรรกและความสมเหตุสมผล  เพราะสารสนเทศทั้งหลายนั้นนอกจากจะใช้ในการวางแผนการดำเนินงานและประกอบการตัดสินใจแล้ว  ยังนำไปสู่การพัฒนาแนวความคิด และสร้างทางเลือกใหม่ๆ ในการดำเนินการต่างๆ  โดยใช้ระบบสารสนเทศในการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษาให้มีคุณภาพตามมาตรฐานได้เป็นอย่างดี