บทความทางวิชาการเรื่อง

ระบบสารสนเทศกับการพัฒนาคุณภาพการศึกษา

บทความทางวิชาการ

ระบบสารสนเทศกับการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา

***********

ระบบสารสนเทศ หมายถึง กลุ่มขององค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันซึ่งทำการรวบรวมประมวลผล,เก็บรักษา และ กระจายสารสนเทศออกไป เพื่อสนับสนุน การควบคุม, การวิเคราะห์, การตัดสินใจ และการวางแผนที่เกิดขึ้นภายในองค์กร

คงไม่มีใครปฎิเสธว่า  การบริหารจัดการในปัจจุบัน  ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ  เอกชน หรือองค์กร  หรือหน่วยงานใดก็ตาม  ต้องใช้สารสนเทศช่วยประกอบการตัดสินใจ  เพื่อลดความผิดพลาด  และเกิดประสิทธิภาพในการบริหารจัดการ 

ระบบสารสนเทศจำเป็นในสถานศึกษา  ได้แก่

1.       ระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษา  ได้แก่สารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับ   ภาพรวมของสถานศึกษา สภาพเศรษฐกิจ การเมืองสังคม ความต้องการของชุมชน สภาพการบริหารและการจัดการตามโครงสร้างและภารกิจ  

2.       ระบบสารสนเทศบริหารวิชาการ ได้แก่  การจัดระบบสารสนเทศเกี่ยวกับหลักสูตรและการเรียนการสอน  การวัดและการประเมิน

3.       ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวกับผู้เรียน ซึ่งจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการจัดระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนให้เหมาะสม

4.       ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ เช่น  งบประมาณ  สภาพและบรรยากาศการเรียนรู้  ทรัพยากรและสิ่งอำนวยความสะดวก  การพัฒนาวิชาชีพ  ความสัมพันธ์ระหว่างสถานศึกษากับผู้ปกครองและชุมชน  อัตราส่วนระหว่างครูกับนักเรียน เป็นต้น ซึ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับผู้บริหารที่จะใช้ประกอบการตัดสินใจในโครงการพัฒนาต่าง ๆของโรงเรียน  เป็นการใช้ทรัพยากรอย่างประหยัดแลเกิดผลสูงสุด

ในฐานะที่เป็นผู้บริหารสถานศึกษาขนาดเล็ก  ที่มีข้อจำกัดของทรัพยากรที่จะใช้ในการบริหาร  ขอเสนอแนวคิดในการใช้ระบบสารสนเทศ เพื่อการพัฒนาโรงเรียนขนาดเล็กให้มีประสิทธิภาพ ดังนี้

1.       การวางแผนและการจัดทำระบบสารสนเทศพื้นฐานของโรงเรียนให้ชัดเจน โดยอาศัยกระบวนการมีส่วนร่วมของผู้เกี่ยวข้องทุกคน ทั้งผู้บริหาร  ครู  ผู้ปกครอง  คณะกรรมกรสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและตัวแทนชุมชน โดยอาศัยกระบวนการจัดการความรู้

2.       การวางแผนและการจัดทำระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ  ในทุกส่วน คือ

            -  ยอดงบประมาณแผ่นดินตามหมวดเงินงบประมาณและแผนงานวงเงินงบประมาณในปีที่ผ่านมา
           -  เงินนอกงบประมาณจำนวนและแหล่งเงิน
           -  เงินรายได้สถานศึกษา
           -  ทรัพย์สินของโรงเรียน
           -  จำนวนหนังสือเข้า-ออก  รับ-ส่ง
           -  ระบบระเบียนและสถิติต่าง ๆ ที่จัดทำในโรงเรียน
           -  งานบัญชีประเภทต่าง ๆ
           -  แบบฟอร์มที่ใช้ จำแนกตามประเภทต่าง ๆ
           -  เงินสวัสดิการ จำแนกตามประเภท/จำนวน
           -  วัสดุอุปกรณ์และแหล่งบริจาคจำนวน/มวลค่า
           -  ข้อมูลเกี่ยวกับงานสารบรรณ
           -  ข้อมูลเกี่ยวกับทะเบียนพัสดุ/ครุภัณฑ์และการเงิน
           -  ข้อมูลการอยู่เวรรักษาการณ์
           -  จำนวนชั่วโมงผู้บริหารสถานศึกษาไปราชการ
           -  ข้อมูลเอกสารเกี่ยวกับนิเทศ เยี่ยมเยียน   เป็นต้น

3.       การวางแผนและการจัดทำระบบสารสนเทศที่เกี่ยวกับผู้เรียน  เพื่อให้ได้ข้อมูลสำหรับการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  การแนะแนว  การวางแผนการจัดการเรียนรู้ เป็นต้น

4.       การวางแผนและการจัดทำระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารงานวิชาการ  เนื่องจากเมื่อทราบข้อมูลด้านผู้เรียน  ด้านทรัพยากรและสภาพแวดล้อมบริบททั้งในและนอกโรงเรียนแล้ว  จะสามารถส่งเสริมพัฒนาผู้เรียนได้ตรงกับความต้องการของผู้เรียนและชุมชน  ภายใต้กรอบเงื่อนไขของทรัพยากรที่มีอยู่ หรือการแสวงหาความร่วมมือจากภายนอก  เพื่อให้การพัฒนาผู้เรียนบรรลุเป้าหมาย

ระบบสารสนเทศ  เป็นเครื่องมือประกอบการตัดสินใจหรือประเมินสถานการณ์เพื่อการบริหารให้มีประสิทธิภาพ บรรลุเป้าหมายได้รวดเร็วและประหยัดทรัพยากร  แต่ระบบสารสนเทศก็ทำให้เกิดความล้มเหลวได้ ถ้า

 

1.  การขาดการวางแผนที่ดีพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการวางแผนจัดการความเสี่ยงไม่ดีพอ ยิ่งองค์การมีขนาดใหญ่มากขึ้นเท่าใด การจัดการความเสี่ยงย่อมจะมีความสำคัญมากขึ้นเป็นเงาตามตัว ทำให้ค่าใช้จ่ายด้านนี้เพิ่มสูงขึ้น

2. การนำเทคโนโลยีที่ไม่เหมาะสมมาใช้งาน การนำเทคโนโลยีสารสนเทศเข้ามาใช้ในองค์การจำเป็นต้องพิจารณาให้สอดคล้องกับลักษณะของธุรกิจหรืองานที่องค์การดำเนินอยู่ หากเลือกใช้เทคโนโลยีที่ไม่สอดรับกับความต้องการขององค์การแล้วจะทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมา และเป็นการสิ้นเปลืองงบประมาณโดยใช่เหตุ

3. การขาดการจัดการหรือสนับสนุนจากผู้บริหารระดับสูง การที่จะนำเทคโนโลยีสารสนเทศเข้ามาใช้งานในองค์กร หากขาดซึ่งความสนับสนุนจากผู้บริหารระดับสูงแล้วก็ถือว่าล้มเหลวตั้งแต่ยังไม่ได้เริ่มต้น การได้รับความมั่นใจจากผู้บริหารระดับสูงเป็นก้าวย่างที่สำคัญและจำเป็นที่จะทำให้การนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ในองค์การประสบความสำเร็จ