ประวัติพัฒนาการของอุดมศึกษาในโลก ที่ความคิดของนักวิชาการถูกแทรกแซงด้วยสังคม บนฐานของความเชื่อทางศาสนา ทำให้มีความจำกัดในการใช้ความคิดอย่างเสรีที่เรียกว่า เสรีภาพทางวิชาการ ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นในการที่ความคิดจะเจริญงอกงาม
เสรีภาพทางวิชาการ
- สมัยโบราณ เมื่อยังไม่มีมหาวิทยาลัย ไม่ว่าจะเป็นคนชนชาติใดที่มีวัฒนธรรมรุ่งเรืองมานาน เช่น อียิปต์ จีน อินเดีย จะมีนักคิด และผู้รู้ในศาสตร์ต่างๆ เกิดขึ้นเสมอ
- หลังจากนั้น ก็จะเริ่มมีการถ่ายทอดวิทยาการแก่ศิษย์ เช่น สมัยขงจื้อตั้งเป็นโรงเรียนชางหยาง มีการสอบจอหงวนของจีน ในอินเดียก็มีตักศิลา
ขงจื้อ
- ศาสตร์ต่างๆ ที่สอนกัน ได้แก่ ภาษา ปรัชญา คณิตศาสตร์ ดาราศาสตร์การสงคราม ศิลปะการสู้รบ การป้องกันตัว เวชศาสตร์ เป็นต้น
- เริ่มมีตำรา คัมภีร์ พระเวท สูตร มหาวิทยาลัย
- ความเจริญของมหาวิทยาลัย ขึ้นอยู่กับ การให้ความสนพระทัยมากน้อยของกษัตริย์ในประเทศนั้นๆ
- วัฒนธรรมกรีกโบราณ เป็นพัฒนาการสำคัญสู่ระบบความรู้ที่เป็นสากลในปัจจุบัน โรงเรียนในระยะนั้น สอน 3 วิชา (trivium) เป็นหลัก ได้แก่ ภาษาหรือไวยากรณ์ ตรรกะ และการแสดงความคิดเห็นด้วยการพูดสาธารณะ
- หรือบางแห่งเป็น 4 วิชาหลัก (quadrivium) ได้แก่ คณิตศาสตร์ เรขาคณิต ดนตรี และดาราศาสตร์ ซึ่งถือว่าเป็นฐานของศาสตร์ต่างๆ (ไม่เห็นเยอะเท่าสมัยนี้เลยเน๊าะ)
- แต่ถ้ากษัตริย์ที่ปกครองประเทศ อยู่ใต้อิทธิพลของศาสนจักร สถานันการศึกษาชั้นสูงก็มักจะเรียนตามคัมภีร์ในศาสนานั้นเป็นหลัก ทั้งกฎของพระเจ้า และกฎของธรรมชาติ ศาสนจักรจะคอยกำกับแนวความคิด ไม่ให้ออกนอกกรอบศาสนา
- ในประวัติศาสตร์ จึงมีเรื่องที่มีการกำจัดตำรา ความรู้ และผู้ที่คิดนอกกรอบอยู่ไม่น้อย เช่น โสคราตีส ไฮโปเตีย กาลิเลโอ ฯลฯ
ประวัติพัฒนาการของอุดมศึกษาในโลก ที่ความคิดของนักวิชาการถูกแทรกแซงด้วยสังคม บนฐานของความเชื่อทางศาสนา ทำให้มีความจำกัดในการใช้ความคิดอย่างเสรีที่เรียกว่า เสรีภาพทางวิชาการ ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นในการที่ความคิดจะเจริญงอกงาม
สรุปจาก ความเป็นอิสระของมหาวิทยาลัยไทย : จรัส สุวรรณเวลา สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2551
กาลิเลโอ
โสกราตีส