ตำนานผีล้านนาตอนผีครู
ทุกคนที่เกิดมาต้องมีครูเริ่มแต่ในครอบครัวมีพ่อแม่ ญาติพี่น้องเป็นครูเรามาตั้งแต่เรายังเล็กแต่ผีครูที่จะเล่านี้เป็นผีครูที่สั่งสอนศิลปะวิชาการแก่ลูกศิษย์โดยเฉพาะวิชาที่ใช้ในชีวิตประจำวัน วิชาที่ต้องใช้ทำมาหาเลี้ยงชีพ เช่นว่า ศิลปะการขับซอ การป้องกันตัว การทำให้ผู้อื่นเคารพนับถือ เป็นต้น
ผู้คนสมัยก่อนจะแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง ไปหาวิชาที่ตนเองต้องการ บางคนไปเรียนเป็นช่างซอ(ศิลปินซอพื้นบ้านล้านนา) บางคนชอบการต่อสู้ก็ไปเรียนศิลปะการรำเจิง(เชิงการต่อสู้) ทั้งเจิงดาบ เจิงมวย เจิงฆ้อนสองหัว เจิงมือเปล่า เป็นต้น บางคนไม่อยากเจ็บตัวก็ไปเรียนวิชามหาเสน่ห์(มหานิยม)ขั้นตอนการเรียนเริ่มจาก
ลูกศิษย์นำข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียนตามจำนวนครูกำหนดไปไหว้สาครูฝากตัวเป็นลูกศิษย์ขั้นตอนนี้เรียกกันกันว่าการ "ขึ้นครู" คือเริ่มขึ้นต้นให้ครูได้สอนวิชาการตามที่ต้องการเมื่อเรียนไปกับครูอยู่นั้น ถึงเวลาที่ครูจะต้องเลี้ยงผีครูของตนเอง ครูจะบอกลูกศิษย์เตรียมข้าวของเครื่องสังเวยมาร่วมกับครูช่วยกันประกอบพิธีเลี้ยงครูขั้นตอนนี้เรียกกันว่า "เลี้ยงผีครู"ทำให้ลูกศิษย์ได้ประสบการณ์ในพิธีการเลี้ยงครูเป็นความรู้ติดตัวเมื่อตนเองจะต้องเลี้ยงผีครูในอนาคต
ในขณะที่เรียนอยู่ ลูกศิษย์อาจมีอาการป่วยไข้ หรือมีสิ่งที่ไม่พึงประสงค์เกิดขึ้นแก่ศิษย์ระหว่างเรียนเช่น ศิษย์อาจล่วงเกินครูโดยไม่ตั้งใจ โดยการเผลอ ฯลฯ. ถึงตอนนี้ลูกศิษย์ต้องทำการ "ยื่นโยงผีครู" โดยการนำเครื่องสักการะบูชามาบอกกล่าวยื่นโยงขอโทษผีครูขอให้ผีครูยกโทษ หรือช่วยรักษาอาการป่วยไข้ให้แก่ลูกศิษย์ผู้ที่ประกอบพิธีก็คือครูผู้สอนนั่นเอง
เมื่อศิษย์เรียนจบครูผู้สอนก็จะทำการแบ่งปันเครื่องสักการะบูชาได้แก่ สวยดอกไม้ หมากพลู ธูปเทียนแล้วแต่ละครูจะกำหนด การแบ่งเครื่องสักการะนี้ถือว่าศิษย์เรียนจบแล้วครูจึงแบ่งเครื่องสักการะแก่ศิษย์นำไปตั้งขันครูของตนเองขั้นตอนนี้เรียกกันว่า "แบ่งครู " ลูกศิษย์จะนำเครื่องสักการะที่แบ่งมาจัดตั้งขัน(พาน)ครูของตนเอง ใส่ไว้บนหิ้งผีครูบนบ้านทำการบูชา เปลี่ยนเครื่องสังเวยตามที่ครูผู้สอนกำหนด อย่างเช่นของลุงหนานพรหมมาต้องทำการบูชาครูเมื่อวันพญาวัน(วันเถลิงศก)ของปี๋ใหม่เมือง (สงกรานต์) วันเข้าพรรษา และวันออกพรรษาทุกปี สรุปแล้วลุงหนานต้องทำการบูชาครูปีละสามครั้ง อย่างนี้เป็นต้น เมื่อทำการแบ่งปันครูนั้นก่อนที่จะออกจากบ้านครูผู้สอนท่านจะกำหนดให้ก๋ำ(ถือปฏิบัติ)ตนให้กระทำ หรือยกเว้นการกระทำเช่นว่า วิชาข่ามคง(คงกระพัน)จะต้องไม่กินแกงฟักหม่น(ฟักเขียว) ห้ามลอดปื๊นขี้หม่า(ใต้ถุนครัวไฟ)ห้ามลอดแร้ว ห้ามลอดต้นกล้วย ห้ามกินอาหารบ้านศพ เป็นต้น หากเป็นครูศิลปินซอขับขาน รำฟ้อน บางครูห้ามผิดศีลห้า ห้ามขับซอโดยไม่มีปี่เป่าให้ทำนองห้ามสอนคนต่อไปหากยังไม่ผ่านเวลาสิบปี เป็นต้น หากเป็นครูสะหล่า(ช่าง) ห้ามให้ผู้อื่นทำพิธีขึ้นเสามงคล(เสาเอก)คือเมื่อจะสร้างบ้านตนเองนั่นแหละเป็นผู้กระทำพิธี ห้ามให้ผู้อื่นมากระทำพิธี เป็นต้น
ข้อห้ามต่างๆเหล่านี้ลูกศิษย์ต้องก๋ำ(ถือปฏิบัติ)ได้หากผิดข้อกำหนดแล้วถือว่าผิดครู เกิดอาการบ้าคลั่ง บางคนร้องจ๊อยๆ(อารมณ์เศร้า)ซอๆ(อารมณ์ดี) พูดกันง่ายๆคือเดี๋ยวร้องไห้เดี๋ยวหัวเราะอย่างนี้เห็นมาแล้วหลายๆๆๆๆๆๆราย จำเป็นต้อง ทำพิธี "ฟายครู "คือการนำสวยดอกไม้เครื่องสักการะมาขอขมาครู
เมื่อจะทำการใดๆเช่นการต่อสู้ การแสดงต่างๆ การออกจากบ้านไปทำงาน ค้าขายต้องทำการเชิญครูเข้ามาสู่กระหม่อมให้ความมั่นใจเรียกกันว่า "เฮียกผีครู" มาคุ้มครองให้งานสำเร็จ
หากปกติสุขอยู่สบายดี เมื่อถึงเวลาที่ต้องเปลี่ยนเครื่องบูชาครูเมื่อกระทำพิธีก็มีคำเชิญผีครูมารับเครื่องสักการะบูชาจะเชิญผีครูที่สิ้นชีพไปแล้วแต่โบร่ำโบราณโดยเฉพาะวันพญาวันปี๋ใหม่เมืองล้านนาก็จะดำหัวผีครูเรียกกันว่าดำหัวผีครู ในพิธีนี้อาจมีการทบทวนวิชาการต่อสู้ ทดลองพระคาถาข่ามคงกระพันเช่น การ เป่าเสกมีดฟัน แทง เป็นต้น
การดำหัวผีครูกับดำหัวครูคนละอย่างกัน การดำหัวครูหมายถึงการนำเครื่องสักการะดำหัวไปดำหัวครูที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ดำหัวผีครูคือพิธีการสักการะผีครูที่สิ้นชีพไปดังกล่าวแล้วพิธีการดำหัวคนล้านนาจะมอบขันน้ำให้ครูเอามือชุบน้ำขมิ้นส้มป่อยแล้วลูบหัวตนเอง ไม่นิยมรดมือครูถือว่า รดน้ำศพ ในล้านนาจึงมีแต่คำว่า"ดำหัว"ไม่มีคำว่ารดน้ำดำหัวเหมือนภาคกลางเรื่องผีครูคนล้านนาก็ขอจบลงเพียงเท่านี้ เต้าอี้แล ลุงหนานขอลาไปก่อนแล
ความเห็น (8)
สวัสดีค่ะ
- ซาบซึ้งภูมิปัญญการถ่ายทอดวิชาความรู้จากรุ่นสู่รุ่น
ขอบคุณ อ.พรรณามากครับที่สนใจเรื่องล้านนา
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน......พรหมมา
| ผีครูหนานว่านั้น | มากหมาย ความเฮย |
| หมายหนึ่งผีครูตาย | ชีพก้อม |
| หมายสองกลิ่นกำจาย | คำสั่ง สอนนา |
| สามนี่พระเวทพร้อม | สี่น้อม นับถือ |
| . | . |
| คือครูทุกท่านนั้น | ยอสา ธุเฮย |
| ครูอยู่เทียวไปมา | รับใช้ |
| ครูจากจื่อบูชา | คำสั่ง สอนแล |
| ควรแห่แลกราบไหว้ | ท่านไท้ ผีครู |
ไหว้สาหนานทนันครับ.....
เป๋นเวลาเมินนานบ่ได้ฟู่จ๋ากั๋นผมเมาไปก๋ารซะป๊ะ
วันนี้ปิ๊กมาอ่านแล้วขอบคุณหมู่เฮานักๆ
ขอเวลาไปแป๋งกรอบงานสร้างหอพระอุปคุตที่ฝั่งปิงหื้อวัดพระนอนขอนม่วงและศรัทธาจาวบ้านเป๋นตี้ไหว้สา..ก่อนเน้อครับ
ขอบคุณและปรารถนาดีจาก..ลุงหนาน พรหมมา
ไหว้สาป้อหนานอาจารย์
ผมมีคำถามข้อหนึ่ง ที่อยากเรียนถามพ่ออาจารย์ครับ สมัยผมเป็นเด็ก ชาวแม่ฮ่องสอนมักจะหลอกเด็กที่ซุกซนว่า "ระวังปู่ปาด" ถ้าจะแปลตามตัวของคำว่าปู่ปาด น่าจะหมายถึง คนที่มาจับเด็กไปฆ่า ไปปาดคออะไรทำนองนั้น รุ่นผมเป็นเด็กพ่อแม่มักใช้ "ปู่ปาด" มาหลอกลูกหลานให้กลัว ไม่ซุกซน ไม่เกเร ไม่หนีเที่ยว เมื่อพูดถึงปู่ปาดเด็กๆทุกคนจะกลัวมาก รวมทั้งผมด้วย ทั้งๆที่ไม่เคยมีใครได้เห็นตัวปู่ปาดเลย
เมื่อโตขึ้น ผมก็ได้สืบสาวราวเรื่องว่า ปู่ปาด คืออะไร ปรากฏว่า มีผู้รู้บอกว่า ปู่ปาดคือ คนที่ตระเวณจับผู้คนในล้านนา เพื่อนำไปบูชาครู ของสล่าในล้านนา นั่นแสดงว่าสล่าในสมัยนั้นใช้คนเป็นเครื่องบูชายันต์ใช่ไหม เรื่องนี้เท็จจริงอย่างไร กรุณาไขข้อข้องใจให้ผมด้วยครับพ่ออาจารย์
อาจารย์เก
ไหว้สาท่านอาจารย์เกครับ...
*ปู่ปาดคงเป็นเรื่องราวของผู้คนเพียงกลุ่มหนึ่งกลุ่มใดเท่านั้น ผมอยู่กับสะหล่าเก่งๆหลายคน บางคนเป็นถึงศิลปินแห่งชาติก็ไม่เคยได้ยินคำๆนี้
*มันอาจเป็นเพียงตำนานเล่าอย่างใดอย่างหนึ่ง เพื่อหลอกเด็ก หรือผมอาจศึกษาไม่ถึง อย่างไรก็ตามผมจะค้นคว้าอีกครั้งครับ
*ขอบคุณที่ให้ความรู้เพิ่มเติมครับ
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
บันทึกลึกลับ
ลุงหนาน พรหมมาครับ
ผมมาจากรายการบันทึกลึกลับ ครับ
หลากหลายเรื่องราวที่ผมเสนอในรายการ ผมนำมาจากเวบไซของลุงหนาน นะครับ
คือผมอยากได้ข้อมูล เกี่ยวกับตำนานอาถรรพ์ อสุรกาย หรือเทพยดา ทางล้านนา มากเลยครับ
ถ้าไม่เป็นการรบกวนใดใด ผมขอฝากเบอร์โทรศัพให้ลุง หนาน โทรกลับมาทีนะครับ
คือผมอยากสัมภาษณ์ลุงหนานด้วยนะครับ ขอบคุนครับ
คิว 087 320 2414
ขอความกรุณาด้วยนะครับ ขอบคุณ ครับ
สัวสดีครับคุณบันทึกลึกลับ....
ลุงว่าจะสัมภาษณ์ก็มาเลยครับโทร.หาลุง 0895536521 ครับเร็วดีครับ...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน..พรหมมา