แหล่สดทำขวัญนาค บ้านท่ายาง ชุมพร

เป็นบทเรียนที่ล้ำค่า นำเอาไปบอกลูกหลาน ลูกศิษย์ที่คิดจะทำงานบวชได้มองเห็นคุณค่าของการลงทุน และผลที่จะได้รับ ความสุข ความอิ่มเอมใจ นับว่าเป็นทางเลือกที่ดี อีกทางหนึ่ง

 

แหล่สดทำขวัญนาค

 

เดินทางไกล 641 ก.ม.

 

จากดอนเจดีย์ถึงชุมพร

 ชำเลือง มณีวงษ์ : ผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรมราชมงคลสรรเสริญ

          เป้าหมายที่ผมจะต้องเดินทางไปคือ บ้านเลขที่ 90 หมู่ที่ 6 ตำบลท่ายาง อำเภอเมือง จังหวัดชุมพร ซึ่งเป็นบ้านพักของคุณจิระพงษ์ จิตสุธรรมกิจ (ป๊อก) ผมตรวจสอบระยะทางจากแผนที่การเดินทางไปจังหวัดชุมพรผ่านทางเว็บไซต์ บางเว็บบอกระยะทางว่าจากกรุงเทพฯ ถึงชุมพร 490 กิโลเมตร บางเว็บให้ระยะทางเอาไว้จากกรุงเทพฯ ถึงชุมพร 590 กิโลเมตร เมื่อถึงเวลาไปเข้าจริง ผมตั้งระยะทางเอาไว้ที่เรือนไมค์ โดยผมออกเดินทาง จากอำเภอดอนเจดีย์ เวลา 08.50 น. ไปหยุดพักรถที่ชายหาดชะอำ ประมาณ 35 นาที และเดินทางต่อไปถึงชุมพรเวลา 17.30 น. ใช้ความเร็วในการขับขี่โดยเฉลี่ย 110-130 ก.ม./ชั่วโมง (ใช้เวลาประมาณ 8 ชั่วโมง)  

                 เมื่อประกอบพิธีทำขวัญนาคเสร็จ ประมาณ 21.25 น. เจ้าภาพเตรียมอาหารว่าง (ข้าวต้ม) เอาไว้ให้ ผมและคณะ (ชำเลือง มณีวงษ์, รัตนา  ผัดแสน, ยุพาภรณ์ สุขเกษม, ประไพ มณีวงษ์ และ มณเฑียร  สุริยะฉาย) นั่งรับประทานอาหาร ข้าวต้ม (มื้อดึก) ประมาณ 15 นาที ก็เอ่ยปากขอลาทางเจ้าภาพและนาคป๊อกไปก่อน เพราะต้องเดินทางไกล เป็นอันว่าออกจากจุดที่ไปทำขวัญนาคจังหวัดชุมพร เวลาประมาณ 22.10 น. โดยเดินทางกลับตามเส้นทางเดิม มาหยุดพักรถที่ปั๊มน้ำมัน ปตท. แถว ๆ จังหวัดเพชรบุรี ประมาณ 15 นาที แล้วเดินทางต่อถึงบ้านพักที่ อำเภอดอนเจดีย์ ประมาณ 05.15 น. (ใช้เวลาเดินทางกลับ 7 ชั่วโมง) 

                รวมระยะทางไป-กลับ จากอำเภอดอนเจดีย์ – ต.ท่ายาง อ.เมือง จ.ชุมพร  1,282 กิโลเมตร เวลาที่ผมต้องอยู่บนรถประมาณ 15 ชั่วโมงเต็ม ส่วนเวลาที่ไประกอบพิธีจริง ๆ เพียง 2 ชั้วโมงครึ่ง และอยู่ที่ชุมพรเป็นเวลา 5 ชั่วโมงครึ่ง เท่านั้นเอง  ชีวิตของผมก็เป็นอย่างนี้ ยังมีสถานที่ ที่ผมเคยไปทำภารกิจที่ไกลกว่าไปชุมพรอีกหลายครั้ง อย่างครั้งที่ไป อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง ครั้งนั้นก็ไปไกล (เข้าไปในการไฟฟ้าแม่เมาะ)  โดยที่ผมนั่งรถทัวร์ไปต้องนั่งรถหลายต่อ ใช้เวลาเดินทางนานกว่าไปชุมเสียอีก พูดถึงเส้นทางไปภาคใต้ ในวันนี้ก็ดูจะสะดวกสบายมากนะครับ ถนนหนทางเขาปรับปรุงใหม่ รถยนต์ขับขี่ได้อย่างสบาย คนขับรถบรรทุก ทุกคันมีน้ำใจดีมาก ช่วยเหลือเราโดยส่งสัญญาณไฟบอกเตือนให้ทุกคัน  

                งานนี้ ผมได้รับการติดต่อจาก คุณจิระพงษ์ จิตสุธรรมกิจ (ป๊อก) นานพอสมควร ตั้งแต่ 13 ตุลาคม 2550  เราสื่อสารกันโดยผ่านทาง Email และโทรศัพท์เป็นระยะ ๆ ตลอดมา  มีข้อความหนึ่งที่ป๊อกกล่าวกับผมว่า  

                

เรียน  อาจารย์ชำเลือง
           ตามที่ได้คุยรายละเอียดกับอาจารย์ื  เรื่องของ ค่าใช้จ่าย ในการทำขวัญนาค ทางผมตกลงเชิญ อาจารย์ เป็นผู้ทำขวัญนาคให้ โดยขอเป็นชุด 2 คน นะครับ เนื่องจากที่บ้านไม่ได้จัดงานอะไรใหญ่โต เพื่อต้องการรักษาวัฒนธรรมเอาไว้  และอยากให้คนชุมพรรู้จักประเพณีการทำขวัญนาค  และได้รับฟัง การเหล่ของครูเพลง ด้วย  และอีกอย่างการทำขวัญนาคแต่ละครั้ง มีค่าใช้จ่ายมากมาย  เลยต้องประหยัดหน่อยครับ  ช่วงนี้เศรษฐกิจไม่ดี

โดยมีกำหนดการ ดังนี้ี้้้้้็

     ทำขวัญนาค   วันเสาร์ที่  8  ธันวาคม  2550   เวลา ประมาณ  19.00 น  
               ณ บ้านเลขที่  90  ม. 6 ต.ท่้ายาง อ.เมือง จ.ชุมพร  
       อุปสมบท    วันอาทิตย์ที่  9  ธันวาคม  2550   เวลา ประมาณ  13.00 น
               ณ วัดตะเคียนทอง  ( ท่ายางเหนือ)  ต.ท่้ายาง อ.เมือง  จ.ชุมพร ผมเข้าชม Web ของอาจารย์เพื่อจะฟังเสียง แต่ไม่ทราบฟังตรงไหนครับ ได้้ฟังแต่้เสียงของลูกศิษย์ อาจารย์ เลยขอคำแนะนำด้วย   สุดท้ายรบกวน อาจารย์ ช่วย ส่งข้อมูลรายละเอียดต่างๆ ให้ผมด้วย เพื่อจะได้เตรียมตัว ล่วงหน้า

ซึ่งผมทำงานกรุงเทพ ไม่ได้กลับบ้าน จนกว่าจะบวช ครับ    

                                            ขอแสดงความนับถืออย่างสูง
                                                จิระพงษ์  จิตสุธรรมกิจ
                                                            (ป๊อก)
จากข้อความที่ผมได้รับ พอที่จะมองเห็นจุดมุ่งหมายที่สำคัญแยกออกได้ ดังนี้ ครับ 

               1.      เพื่อต้องการรักษาวัฒนธรรมเอาไว้ 

           2.       อยากให้คนชุมพรรู้จักประเพณีการทำขวัญนาค  

         3.       ได้รับฟังการเหล่ของครูเพลง ด้วย  

           4.       การทำขวัญนาคแต่ละครั้งมีค่าใช้จ่ายมากมาย เลยต้องประหยัดหน่อยครับช่วงนี้เศรษฐกิจไม่ดี

          นับได้ว่า คุณจิระพงษ์  จิตสุธรรมกิจ (ป๊อก) เป็นอีกผู้หนึ่งที่มีทั้งความรอบคอบและมีความพอเพียง ไม่ฟุ้งเฟ้อทะเยอทะยานตามกระแสสังคม เพียงต้องการที่จะได้เห็นประเพณีเก่า ๆ เกิดขึ้น ณ โอกาสสำคัญของตนเองโดยแท้  ผมซาบซึ้งในน้ำใจของชายหนุ่มผู้นี้มาก ที่เขามีความคิดรอบคอบ  คิดทุกกระเบียดนิ้ว กลัวว่าจะต้องสิ้นเปลืองไปโดยเปล่าประโยชน์ ในวันที่ใกล้จะถึงงาน ผมได้เมล์รายละเอียดส่งไปถึง ป๊อก ดังนี้ ครับ

เรียน คุณจิระพงษ์  จิตสุธรรมกิจ
 
         ผมยินดีครับที่จะได้กลับไปจังหวัดชุมพรอีกครั้งหนึ่ง เป็นอันว่าผมรับงานคุณป๊อกในจำนวน 2 คน ตามที่ตกลงคือ ตัวของผม หมอขวัญหญิง แต่ว่าจำนวนคนที่อาจจะไปเกินให้อีก 1 คน (เป็น 3 คน)  มีนักแหล่เยาวชนแชมป์จากรายการโทรทัศน์ไปด้วย 2 คน  พบกันในวันที่ 8  ธันวาคม  2550 เวลา 19.00 น.
         สำหรับเสียงร้องตัวอย่างในการประกอบพิธีทำขวัญนาคบางตอน (เป็นไฟล์ MP3) เปิดเว็บ gotoknow.org แล้วค้นหา (Search) พิมพ์คำว่า ประวัติ-ชำเลือง ลงไปในช่อง Search ก็เข้าสู่หน้าประวัติของผม จะมีบล็อกให้ศึกษา 5 เรื่องหลัก ๆ มีทำขวัญนาค เพลงพื้นบ้าน ภูมิปัญญาท้องถิ่น ศิลปะ และ เทคโนโลยี ครับ  ส่วนการดูภาพ ฟังเสียงร้อง และภาพเคลื่อนไหว จะอยู่ที่ ไฟล์อัลบั้ม คลิกเข้าไปก็จะพบไฟที่แนบไว้เป็นจำนวนมาก สามารถคลิกเปิดดูภาพและดาวโหลดเพลง ทำขวัญนาค ภาพการแสดงเพลงพื้นบ้านขึ้นมาดู ฟังได้ครับ ทำขวัญนาคอยู่ที่หน้า 25-26 การแสดงสดเพลงอีแซว เพลงพื้นบ้าน มีอยู่ทีนั่นครับ
         พิธีการทำขวัญนาคจะต้องมีส่วนประกอบหลายอย่างถ้าจะพูดว่ายุ่งยากก็มีบ้าง แต่ก็เป็นมาอย่างนี้นานแล้ว นานกว่า 150 ปี ส่วนประกอบที่สำคัญต้องมี คือ
         1. บายศรีหลัก 1 ต้น (สูง 5-7 ชั้น) ทำเองก็ได้ครับหรือจะเช่ามาจากวัดก็มีพร้อมผ้าหุ้มบายศรี เป็นผ้าม่านบาง ๆ หรือผ้าสีก็ได้ ข้าวกระยาบวช 1 สำรับ มีข้าวสุก ไข่ต้ม ขนมต้มแดงต้มขาว บายศรีปากชาม มะพร้าวอ่อน 1 ผล เหล้าขาว 1 ขวด (รายละเอียดดูได้จากบล็อก ทำขวัญนาค)
         2. เครื่องดนตรีบรรเลงรับร้องทำนองทำขวัญนาของหมอขวัญได้ จะเป็นวงดนตรีไทยหรือแตรวงก็ได้ แต่จะต้องสามารถสอดรับบรรเลงได้เมื่อหมอร้องลงเพลงทำนองต่าง ๆ (เป็นวงดนตรีไทยเครื่องห้าก็พอ หรือแตรวงขนาดวงเล็ก)
         3. เครื่องขยายเสียงที่จัดไว้ให้เหมาะสมกับการได้ยินของนาค เฉพาะตอนทำขวัญนาค มิเช่นนั้นบางบ้านเขาจัดเอาไว้เสียไกลเลย ทำให้ในบ้านฟังไม่ได้ยิน
 
                               ขอบคุณมากที่ให้เกียรติ
                                   ชำเลือง  มณีวงษ์
                         ผู้มีผลงานดีเด่นด้านศิลปวัฒนธรรม
               รางวัลราชมงคลสรรเสริญ (พุ่มพนมมาลา) ปี 2547
                  โทร. 084-976-3799  และ 035-591271 บ้าน  

                 

                 วันที่ผมได้ไปแหล่สด ทำขวัญนาค โดยด้นกลอนสดในหลายช่วงหลายตอน ได้แก่ ร้องแหล่สดปลื้มใจในความเป็นลูกผู้ชายไทยที่ได้บวช  แหล่สดเชิญชวนไปร่วมอนุโมทนากับนาคที่วัดในวันพรุ่งนี้  ร้องกลอนสด (รานิเกลิง) หยอกเย้าบิดา มารดาของนาคและบรรดาผู้ฟังที่มานั่งเป็นกำลังใจให้นาคนับร้อยคน  ร้องแหล่สดสอนนาค แนะนำข้อที่จะต้องปฏิบัติ ร้องกลอนสดนาคขออโหสิกรรมและนาคลา เป็นต้น  บรรยากาศของงานทีบ้านป๊อก รู้สึกอบอุ่นทั้งการให้การต้อนรับด้วยมิตรไมตรีที่ดีมาก ภาพทุกภาพที่เห็นในบล็อกนี้เต็มไปด้วยความตั้งใจ ศรัทธาที่มีต่อพระศาสนา โดยการตั้งใจที่จะศึกษาหลักธรรมด้วยการเป็นผู้สืบทอดที่แท้จริง (มิได้กระทำจนเกินฐานะ)         

 

         งานนี้ เจ้าภาพกางเต็นท์เลี้ยงอาหารแขกที่ร่วมงานแบบโต๊ะไทย อาหารไทย ใครมาถึงก็เชิญนั่งโต๊ะรับประทานอาหาร มีอาหารหลายอย่าง (อาหารใต้) ของหวานหลายชนิด ที่หน้าบ้านตั้งเต็นท์ 2 เต็นท์ ภายในจัดเก้าอี้นั่งเอาไว้จำนวนมาก (เป็นร้อยตัว) มองไปที่ภายในบ้าน (อยู่ติดถนนใหญ่) เป็นบ้าน 2 ชั้น สร้างมานานกว่า 30 ปี แต่ยังดูแข็งแรงเรียบร้อยสวยงามมาก ที่ชั้นล่าง เป็นสถานที่ประกอบพิธีทำขวัญนาค มีหลักบายศรี 7 ชั้น (มีความงามมากตามศรัทธา) ตั้งอยู่พร้อมทั้งเครื่องอัฐบริขารครบครัน ด้านนอกที่หน้าบ้าน มีวงดนตรีไทยครบวง (ผู้บรรเลงเก่งมาก) ที่ข้างบ้านด้านซ้ายเป็นที่ตั้งของเครื่องขยายเสียง (ควบคุมเสียงได้ดี-ดีมาก) มีไฟฟ้าประดับพอสมควรเพื่อบอกให้ผู้ที่ผ่านไปมาได้ทราบว่า ที่นี่มีงานบวชนาค            

          แขกท่านผู้มีเกียรติทยอยกันมาร่วมแสดงความยินดีอย่างไม่ขาดสายนาคป๊อก (จิระพงษ์ จิตสุธรรมกิจ) เป็นคนที่มีความรับผิดชอบต่อชีวิตสูงมาก  เขาทำงานแล้ว อยู่บริษัทดัง แถวสีลม กรุงเทพฯ เขาได้ใช้สิทธิลางาน เพื่อไปประกอบภารกิจที่สำคัญยิ่งในชีวิต (ได้ระยะหนึ่ง) นับว่า เป็นอีกเหตุการณ์หนึ่งที่ผมและคณะขอจดจำเอาไว้ในหัวใจไปจนตลอด เป็นบทเรียนที่ล้ำค่า สามารถนำเอาไปบอกลูกหลาน ลูกศิษย์ที่คิดจะทำงานบวชได้มองเห็นคุณค่าของการลงทุน และผลที่จะได้รับ (ความคุ้มประโยชน์) ความสุข ความอิ่มเอมใจของผู้ที่เป็นบิดา มารดาและญาติพี่น้อง ปู่ ย่า ตา ยายของผู้ที่อุปสมบทได้รับ ผมขออนุโมทนาด้วย นับว่าเป็นทางเลือกที่ดีอีกทางหนึ่ง ครับ 

         
 

ชำเลือง มณีวงษ์. แหล่สด ด้นกลอนสด ทำขวัญนาค ที่บ้านท่ายางเหนือ อ.เมือง จ.ชุมพร