ศรีธนญชัยญี่ปุ่น

สอนคุณธรรมอย่างไรให้มีความพอเพียง

คุณธรรมแห่งความเอื้ออารี 

1. วัตถุประสงค์ เพื่อ รู้ รัก และฝึกคุณธรรมนี้จนเคยชิน

2. นิทานคติ เรื่อง ศรีธนนชัยญี่ปุ่น

: ขออาสาสมัครเล่าเรื่องให้ผู้อื่นฟังด้วยความรู้สึกเสียสละ เพื่อให้ผู้อื่นมีความสุขและตนเองมีความสุขบนความสุขของผู้อื่น 

กาลครั้งหนึ่ง หลวงตารูปหนึ่งกับลูกศิษย์ ช่วยกันเปิดวัดแห่งใหม่ เนื่องจากยังไม่มีหมอนสำหรับใช้หลับนอน จึงต้องเอาฟางมาปูนอนไปพลาง ๆ ก่อน

หลวงตาสั่งลูกศิษย์ว่า

“อย่าบอกใครเป็นอันขาดทีเดียวว่าหลวงตานอนกับฟาง ให้บอกว่ามีหมอนมุ้งนอนกันเรียบร้อย”

ทั้งนี้ก็เพราะหลวงตาเห็นว่าชาวบ้านแถบนี้ยากจน อยากจะให้ช่วยกันสร้างโบสถ์ก่อน ส่วนเรื่องของหลวงตาเอาไว้ภายหลัง วันหนึ่งชาวบ้านมาทำบุญแต่เช้าตรู่ หลวงตารีบแต่งตัวออกไปต้อนรับ เศษฟางท่อนหนึ่งติดอยู่ที่กกหูของหลวงตา ลูกศิษย์พาซื่อจึงบอกกับหลวงตาต่อหน้าคนทั้งหลายว่า

“หลวงตา ๆ หมอนของหลวงตาติดอยู่ที่หูแน่”

พลางชี้มือประกอบ ชาวบ้านจึงได้รู้ความจริง เย็นวันนั้นหลวงตาและลูกศิษย์มีหมอนมุ้งและเครื่องหลับนอนครบถ้วน

นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า บุคคลที่มีความเอื้ออารีต่อผู้อื่นโดยไม่นึกถึงตนเองนั้น ย่อมได้รับความรักและความห่วงใยจากผู้อื่นมากกว่าเดิม 

3. ช่วยกันขยายความ                       

3.1 ให้ช่วยกันหาคติพจน์ ส่งเสริมคุณธรรมแห่งความเอื้ออารีต่อผู้อื่น                       

3.2 ให้ช่วยกันหาคำสอนของศาสนาต่าง ๆ ที่ส่งเสริมคุณธรรมข้อนี้                       

3.3 ทั้ง 2 กรณีให้มีอาสาสมัครรวบรวมบันทึกไว้เพื่อทำเอกสารแจกให้เก็บไว้เป็นที่ระลึกโดยลงวันที่ไว้ด้วย                             

4. ฝึกความประพฤติให้เป็นคุณธรรม

4.1 ฝึกรู้รอบ :นิทานคติเรื่องนี้เหมาะสำหรับสอนเรื่องคุณธรรมแห่งเอื้ออารีหรือไม่ และอย่างไร                       

4.2 ฝึกให้เข้มแข็ง :เราจะมีวิธีใดในการฝึกคุณธรรมแห่งความเอื้ออารีจนเกิดความเคยชิน และถ้ามีผู้เดือดร้อนกว่าเรา มาขอความช่วยเหลือทั้ง ๆ ที่เราก็มีความเดือดร้อนอยู่แล้ว เราจะยินดีช่วยผู้อื่นหรือไม่ และอย่างไร

4.3 ฝึกพอเพียง : การมีความเอื้ออารีอย่างไร จึงเรียกได้ว่าพอเพียง

-          อย่างไรเรียกว่าขาด (เช่น ช่วยผู้อื่นแบบสักแต่ว่าได้ทำ คือทำแบบไม่เต็มที่ เต็มใจ)   จงยกตัวอย่าง

-          อย่างไรเรียกว่าเกิน (เช่น ช่วยผู้อื่นมากเกินจนเขาไม่คิดจะช่วยเหลือตนเองด้วยศักยภาพของตนเอง) จงยกตัวอย่าง

4.4 ฝึกให้ชอบธรรม :ความเอื้ออารีที่ไม่ชอบธรรมมีหรือไม่ จงยกตัวอย่าง

-          ความเอื้ออารีอย่างไรที่อยู่บนฐานของความชอบธรรม จงยกตัวอย่าง           

กิจกรรมสันทนาการ            ให้แบ่งเป็นสองทีม ๆ ละ 2 คน คือ ทีม A และทีม B แต่ละทีมจะต้องต่อเติมภาพบ้านให้เสร็จในเวลา 5 นาที โดยที่ทั้งสองทีมนั้นต่างมีภาพส่วนต่าง ๆ ของบ้านไม่ครบ กล่าวคือ ทีม A มีภาพหลังคา เสา และหน้าต่าง ทีม B มีภาพประตู ปล่องไฟ และต้นไม้ทั้งสองทีมต้องต่อเติมภาพให้ได้ดังรูป    ถ้าทีมใดทำได้สำเร็จจะได้รับรางวัล หลังจากต่อเติมภาพสำเร็จแล้วให้อาสาสมัครออกมาพูดหน้าชั้นว่า “ความสำเร็จจะเกิดขึ้นได้ต้องมีคุณธรรมในเรื่องความเอื้ออารีหรือไม่และอย่างไร” 

รองศาสตราจารย์วนิดา  ขำเขียว

ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมมาธิการคุณธรรม จริยธรรมฯ 

 

บรรณานุกรมกีรติ  บุญเจือ. (2522) ชุดนิทานญี่ปุ่น. กรุงเทพฯ : อัญธานีบุ๊คสโตร์