ชีวิตรัก...เพศสัมพันธ์ในผู้ป่วยมะเร็ง
ในการประชุมวิชาการ เรื่อง การรักษามะเร็งแบบองค์รวม ที่คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 22-23 พฤศจิกายน 2550
หัวข้อหนึ่งที่พูดกัน คือ เรื่องชีวิตรักและเพศสัมพันธ์ในผู้ป่วยมะเร็ง ซึ่ง ผ.ศ. พิสมัย ยืนยาว อาจารย์ภาควิชาสูติ-นรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้พูดถึงปัญหาที่สำคัญอย่างหนึ่ง...ของผู้ป่วยมะเร็ง คือ..ปัญหาเพศสัมพันธ์จากการเจ็บป่วยจากมะเร็ง เช่น
ผู้ป่วยที่เป็นเพศหญิง ที่มักผิดปกติ เช่น
- หมดหรือลดความต้องการทางเพศ จากไม่มั่นใจกับการเปลี่ยนแปลงทางสรีระ
- กลัวผลที่จะตามมา เช่น มะเร็งเต้านม ถูกตัดเต้านม มะเร็งลำไส้ที่มีถุงทางหน้าท้อง (Colostomy) มะเร็งรังไข่ ขาดฮอร์โมนเพศจากการถูกตัดรังไข่
- เกิดความเจ็บปวด จากการตีบแคบและแห้งของช่องคลอด โรคลุกลาม
- การเข้าสู่วัยทองก่อนวัยอันควร จากการผ่าตัด รังสีรักษาหรือการได้รับยาเคมีบำบัด
- การไม่ถึงจุดสุดยอด จากการสูญเสียอวัยวะ เช่นถูกตัดเต้านม หรืออวัยวะเพศภายนอก ความกังวล เป็นต้น
ผู้ชายมักพบและผิดปกติ คือ
- หมดและลดความต้องการทางเพศ จากไม่มั่นใจ กังวล ขาดฮอร์โมนส์จากการรักษาเช่น เป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นต้น
- อวัยวะเพศไม่แข็งตัวจาก การผ่าตัด ขาดฮอร์โมนส์ ได้รับยาเคมีบำบัด จากความรุนแรงของโรค เช่น มะเร็งบริเวณองคชาต หรือมะเร็งลุกลามไปที่กระดูกสันหลังทำให้เป็นอัมพาตช่วงล่าง ฯลฯ
การดูแลผู้ป่วย
- แพทย์และพยาบาลจะต้องประเมินผู้ป่วย เพื่อให้ได้ข้อมูลเรื่องความผิดปกติของผู้ป่วย
- จะต้องมีห้องส่วนตัวในการซักประวัติเพื่อให้ได้ข้อมูลที่แท้จริง แพทย์จะตรวจร่างกายโดยละเอียดเพื่อค้นหาความผิดปกติทางเพศและต้องประเมินสภาพจิตร่วมด้วยเสมอ
- การรักษาแบบประคับประคองอาจจำเป็นต้องทำก่อนการค้นหาสาเหตุ เพราะเป็นเรื่องเปราะบางของชีวิต
แนวทางการรักษา
- ประเมินความหวังและความต้องการของผู้ป่วย
- รักษาตามอาการ
- รักษาเฉพาะทาง โดยการผ่าตัด ตกแต่ง เสริมเต้านมเป็นต้น
- การประคับประคองและรักษาสภาพจิตใจ
- การให้คำปรึกษาและแนะนำเกี่ยวกับเพศสัมพันธ์
จาการที่ดิฉันมีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยมะเร็งปัญหาที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ
- ความเชื่อ โดยเฉพาะ..ผู้ป่วยมะเร็งเต้านม หลังผ่าตัดจะไม่ให้สามีร่วมเพศ ด้วยเพราะเชื่อว่าจะทำให้เสียชีวิต ทำให้สามีไปมีคนอื่น เกิดปัญหาครอบครัวตามมา
- ผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ ที่มีถุงออกมาทางหน้าท้อง เราจะสอนให้ผู้ป่วยดูแลตัวเองได้ถูกต้อง การรับประทานอาหารที่ไม่ก่อให้เกิดแก๊ส การใส่ถุงหน้าท้อง การทำความสะอาด เป็นต้น
- เตรียมความพร้อมผู้ป่วยตั้งแต่ก่อนการรักษา เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถปรับตัวได้ถูกต้อง จะได้ไม่มีปัญหาครอบครัวในอนาคต
ดิฉัน...ในฐานะพยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยมะเร็งจะขอกล่าวถึงบทบาทที่ให้การดูแลกรณีมีปัญหาเหล่านี้ บทบาทพยาบาลผู้ปฏิบัติการขั้นสูง(Advanced Practice Nurse) ในการดูแลกรณีผู้ป่วยที่มีปัญหาการเปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์ ปัญหาครอบครัว และปัญหาเพศสัมพันธ์
การให้คำปรึกษาผู้ป่วยให้สามารถปรับตัวกับภาพลักษณ์ใหม่
- ก่อนให้คำปรึกษา...จะต้องประเมินปัจจัยเอื้อที่มีผลต่อการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์ เช่น การมีครอบครัวที่อบอุ่น ผู้ป่วยมีจิตใจเข้มแข็งรู้สึกว่าตนมีคุณค่าต่อครอบครัวและลูกหลาน ปัจจัยต่างๆเหล่านี้...จะทำให้ผู้ป่วยสามารถปรับตัวต่อภาพลักษณ์ใหม่ได้ดีกว่าผู้ป่วยที่มีปัญหาครอบครัว
- นอกจากนี้...ผู้ที่มีปัญหาเพศสัมพันธ์ จากความเชื่อที่ว่าเมื่อเจ็บป่วยด้วยโรคนี้จะไม่อนุญาตให้สามีมีเพศสัมพันธ์ด้วย จะต้องประเมินความสัมพันธ์ของชีวิตสมรสที่ผ่านมา รวมทั้งพฤติกรรมการแสดงออกของความใกล้ชิดและประเมินความเชื่อ ทัศนคติและความรู้เกี่ยวกับเพศสัมพันธ์ของผู้ป่วยและคู่สมรส
- หลังจากนั้น...จะพูดคุยให้คำปรึกษาและให้ข้อมูลผู้ป่วยว่า การเจ็บป่วยด้วยโรคนี้ไม่มีข้อห้ามที่จะแสดงความรัก ความสนิทสนม ความผูกพันซึ่งกันและกัน และไม่เป็นอันตรายใดๆจากการมีเพศสัมพันธ์ น่าจะทำให้ลดปัญหาในชีวิตสมรสได้
เมื่อผู้ป่วยมารับการรักษาครั้งต่อไป ....
- ควรติดตามประเมินผล เพื่อดูว่า...ผู้ป่วยและสามีมีการปรับตัวด้านเพศสัมพันธ์เป็นอย่างไร
- การประเมินผลส่วนมากพบว่า..ผู้ป่วยไม่มีปัญหาและสามารถปรับเปลี่ยนทัศนคติและปรับตัวด้านเพศสัมพันธ์ได้ดีขึ้น
เอกสารอ้างอิง
- อรุณี เจตศรีสุภาพ และ สุรพล เวียงนนท์. 2550. การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคมะเร็ง. ขอนแก่น:โรงพิมพ์นานาวิทยา.
ความเห็น (31)
สวัสดีค่ะน้องอุบลคนพากเพียรของครูอ้อย...
- ครูอ้อยมาอ่านแล้วค่ะ ครูอ้อยใกล้ชิดกับคนเป็นโรคมะเร็ง...หลายคน ทั้งญาติผู้ใหญ่ และเพื่อนฝูง
- แต่ละคนก็ตายจากเกือบหมดแล้ว ยังเหลือแต่ความดีความงามที่ตรึงตราหัวใจอยู่
- จึงเตือนสติ ผู้ที่อยู่เสมอว่า..ชีวิตเราอาจจะตายวันตายพรุ่ง เมื่อไรไม่รู้ เมื่ออยู่ใกล้กัน ทำงานด้วยกัน ทำไมเราไม่รักกันเข้าไว้
- แต่ก็ไม่มีใครฟัง หรือเชื่อเลย ยังคงแกงแย่ง ชิงดีชิงเด่น เหยียบย่ำทั้งต่อหน้า และลับหลัง
ขอบคุณค่ะ เช้านี้ สดชื่นนะคะ...มหัศจรรย์.คืนวันลอยกระทง
สวัสดีค่ะครูอ้อย
คนส่วนมากจะไม่ค่อยคำนึงถึงเรื่อง..เพศสัมพันธ์ในผู้ป่วยมะเร็ง
เพราะสังคมไทยแม้คนปกติมีปัญหาเรื่องนี้....ก็ไม่กล้าพูดถึง
ในการประชุมคราวนี้..เราก็เลยนำมาพูดกัน เพื่อหาแนวทางการดูแลผู้ป่วยให้มีคุณภาพชีวิตในช่วงที่มีชีวิตอยู่
น้องทำงานอยู่กับผู้ป่วยมะเร็งทุกวัน
ถ้าเราไม่มีสัมพันธภาพที่ดี ผู้ป่วยก็จะไม่เล่าให้ฟัง
แต่ปัญหาที่เราเห็น ก็คือ..นอนไม่หลับ เครียด ไม่อยากนอนโรงพยาบาล
บางคนคิดอยากฆ่าตัวตายก็มีนะคะ
เราต้องค้นหาปัญหาให้ได้ค่ะ จึงจะแก้ปัญหาให้ผู้ป่วยได้
- สวัสดีค่ะ อ.อุบล
- สิ่งนี้ก็เป็นสิ่งสำคัญเหมือนกันนะคะ
- จะพยายามพูดคุยกับคนไข้ค่ะ
- ขอบคุณค่ะ
- ครูอ้อยสงสัยค่ะว่า...เป็นผู้ป่วยโรคมะเร็ง เขาหรือเธอก็ยังคงมีเพศสัมพันธ์ตามปกติ..ใช่ไหมคะ ครูอ้อยบ้องตื้นค่ะ
- ครูอ้อยพบเพื่อนที่เป็นโรคมะเร็งทีไร กลับมาที่พัก ไม่มีใครเห็น ต้องร้องไห้ทุกทีค่ะ
- ใจของครูอ้อยไม่แข็งแรงเลย จึงเป็นพยาบาลไม่ได้ ทั้งๆที่ชอบมากๆค่ะ
- เรื่องนี้เรื่องสำคัญจริงๆคับ
- แก้ได้ก็ลดปัญหาเยอะเลยครับ
สวัสดีค่ะป้าแดง
ใครจะรู้ว่าผู้ป่วยโรคมะเร็งที่มีปัญหา วิตกกังวลสูง เครียดมาก จนมีความคิด..จะฆ่าตัวตาย
คนที่1 หญิงไทย อายุ 50 ปี เป็นมะเร็งที่ต้องให้ยาเคมีบำบัด มารักษาหลายครั้ง แต่ละครั้งต้องอยู่โรงพยาบาลประมาณเกือบเดือน สามีไปมีกิ๊ก ผู้ป่วยซึมเศร้ามาก จนไม่อยากมีชีวิตอยู่
คนที่2 หญิงไทย อายุประมาณ 45 ปี มาให้ยาเคมี ตั้งแต่ป่วยสามีไปมีภรรยาใหม่ มีแต่แม่เท่านั้นที่มาเฝ้าดูแล ต่อมาอยากฆ่าตัวตาย แม่ของผู้ป่วยได้ขอร้องให้สามีมาเยี่ยมบ้าง
คนที่3 เป็นผู้ชาย ชายไทยอายุ 50 ปี ตั้งแต่ป่วยภรรยามาดูแลตลอด แต่ไม่ยอมให้ภรรยาห่างสายตา ถ้าภรรยาหายไปจะเครียดมาก เพราะกลัวภรรยาไปมีคนอื่น ถ้าเครียดจะเอาศีรษะโขกกับเตียงหรือเสาต่างๆ
นี่เป็นตัวอย่างเพียงเล็กน้อย..ที่ปัญหาทางเพศไม่ได้รับการดูแล
แพทย์ พยาบาล ควรให้ความสนใจ จะได้ช่วยเหลือปัญหาได้ถูกทางค่ะ
แต่พยาบาล..จะต้องได้รับการฝึก
บุคลิกแบบป้าแดง...ก็ทำได้ค่ะ
เพราะบุคลิกของพยาบาล...จะต้องน่าเชื่อถือ จึงจะให้คำปรึกษากับผู้ป่วยและครอบครัวได้ค่ะ
สวัสดีค่ะครูอ้อย
มีผู้ป่วยบางโรคเท่านั้นที่มีข้อห้าม
เช่นผู้ป่วยมะเร็งแถวอวัยวะสืบพันธ์ที่ผ่าตัด ผู้ที่ใส่แร่แถวนั้น จะมีข้อห้ามค่ะ
ส่วนโรคอื่นๆ..ไม่มีข้อห้ามค่ะ
แต่จากที่สอบถาม ผู้ป่วยมะเร็งทวารหนัก (CA rectum) หลังผ่าตัดจะไม่มีความรู้สึกทางเพศ
อาจารย์แพทย์หญิงพิศมัย ยืนยาว บอกว่า...การได้รับความสุขจากการมีความรักหรือเพศสัมพันธ์ไม่จำเป็นต้องมี good sex หากคู่รักและผู้ป่วยมีความรักภายใต้พื้นฐานของความรัก ความเข้าใจและเห็นอกเห็นใจซึ่งกันและกัน ตลอดจนมีความซื่อสัตย์ต่อกัน ก็อาจจะทำให้เขามีความสุขได้ค่ะ
สวัสดีค่ะ
พวกเราพยาบาล คอยดูแลปัญหาเหล่านี้ค่ะ
เพราะรู้ว่าปัญหานี้ กระทบกับชีวิตของครอบครัวของผู้ป่วยจริงๆ
จากการสังเกต ผู้ป่วยผู้หญิงเวลาป่วย จะมีลูกตามมาดูแล ผู้ชายนอกจากไม่มาแล้ว ยังอาจไปมีคนใหม่ค่ะจากที่เห็น
แต่สามีดีดีก็มีค่ะที่คอยดูแลเอาใจใส่
ส่วนผู้ป่วยชาย จะมีภรรยาคอยดูแลจนชีวิตจะหาไม่
- เมื่อเช้า พ่อบ้าน ถามครูอ้อยว่า แล้วครูอ้อยล่ะ เคยไปตรวจร่างกายบ้างหรือเปล่า
- แค่นี้ ครูอ้อยก็มีความสุขแล้วล่ะค่ะ
ขอบคุณค่ะ...ไปต่อคำประพันธ์ หรือยังคะ อิอิ
ความสุขของเรา ส่วนหนึ่งมาจากชีวิตครอบครัวมีสุข
ไปฝึกต่อกลอนแล้วค่ะ
แก้วค่ะ
พี่ได้ความรู้มากทีเดียวค่ะ ตั้งใจจะเข้ามาอ่านเสมอๆ เช้านี้...คงพักไว้ก่อน...ได้เวลาเตรียมตัวไปนิเทศนักศึกษาก่อนนะคะ
สวัสดีค่ะพี่ใหญ่
พี่เป็นตัวอย่างที่ดีของน้องๆ ในการทำประโยชน์ให้แก่วิชาชีพตลอดมา
ขอบคุณที่ติดตามอ่านเรื่องเล่าของแก้วนะคะ
หวังว่าคงเป็นประโยชน์สำหรับการเรียนการสอนบ้างนะคะ
· ตอบปัญหาได้ตรงใจมาก
- ขอบคุณพี่แก้วมากค่ะ
· ผู้ป่วยมะเร็งบางคนไม่กล้ามีเพศสัมพันธ์เพราะคิดว่าอยู่ในช่วงรักษา
· ทำให้คู่สมรสน้อยใจ
· บางรายถึงไม่ใช่มะเร็ง ก็อ้างว่าอยู่ในช่วงเจ็บป่วย
· ต้องชี้แจงให้เห็นหลายๆ มุมมอง
· ถึงเข้าใจ
เล็กคะ
ชาวบ้านเรามีความเชื่อ แบบนั้น ทำให้เกิดปัญหาอื่นๆตามมา คือปัญหาครอบครัวแตกแยก ดังนั้นบทบาทพยาบาลสำคัญมากในการช่วยเหลือผู้ป่วย
แต่เราจะยังไม่ค่อยกล้าแตะปัญหานี้ เพราะทุกคนถือว่าเป็นเรื่องส่วนตัวค่ะ
สวัสดีครับ ผมเป็นอีกคนที่ผ่าตัดลำไส้แล้ว ก็มีอาการที่อวัยวะไม่แข็งตัว หลังจากผ่าตัดแลวประมาณ 10 วัน สังเกตุได้ว่ามันไม่เหมือนเดิม จะแก้ไขปัญหาอย่างไรดีครับ
ผมผ่าตัดแล้วเปิดหน้าท้องเพราะเป็นมะเร็งลำไส้ที่ส่วนปลาย หมอที่ศิริราชก็แนะนำว่าว่าผ่าอย่างเดียว อย่างอ่นไม่ต้องนึกถึง แต่สิ่งที่กลัวก็คือปัญหาครอบครัว ครับ
หาทางออกให้ผมหน่อยครับ เพราะตั้งใจจะซื้อยาไวอะก้า และใช้ในเวลาที่ภรรยาต้องการครับ
คุณดนัยคะ
หลังผ่าตัดลำไส้มีถุงทางหน้าท้อง เราจะต้องฝึกการถ่ายเป็นเวลา และจะต้องใช้เวลาพอสมควรค่ะ เพียง 10 วัน อาจจะบอกไม่ได้ว่ามีปัญหาค่ะ
เมื่อทุกอย่างปกติแล้วทั้งกายและใจแล้ว ลองดูอีกทีนะคะ
- สวัสดีค่ะคุณแก้ว
- เมื่อรักษาตัวใหม่ ๆ ยอมรับค่ะว่าขาดความมั่นใจมาก ๆ
- กลัวไปหมด
- แต่กำลังใจสำคัญที่สุด โดยเฉพาะจากพ่อแม่ คนในครอบครัว คนรอบ ๆ ตัว คุณหมอและคุณพยาบาล
- ทำให้กลับเข้าสู่ภาวะปกติได้เร็ววัน
- ขอเป็นกำลังใจสำหรับผู้ป่วยและผู้ดูแลผู้ป่วยทุกท่านค่ะ
สวัสดีค่ะ
- กลับจากบ้านพ่อครูแล้ว..หายเหนื่อยหรือยังคะ
- ขอเป็นกำลังใจให้พยาบาลและคนป่วยค่ะ
สวัสดีคะ ดิฉันอยากทราบว่า การมีเพศสัมพันธ์กับผู้ป่วยโรคมะเร็งลำใส้จะส่งผลกับผู้ป่วยใหม่คะ ถ้ามีลูกกับผู้ป่วยจะทำให้ลูกมีความเสียงที่จะเป็นมะเร็คลำใส้ไหมคะ
ดิฉันมีสามีที่เป็นมะเร็งลำใส้ กลัวการที่มีเพศสัมพันธ์จะเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยและผู้รวม และจะส่งผลต่อลูกหรือเปล่าคะ กรุณาตอบด้วยจะขอบพระคุณเป็นอย่างสูง
คุณจุฬารัตน์
มะเร็งลำไส้ เป็นโรคทางกรรมพันธุ์ส่วนหนึ่ง แต่ไม่ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ค่ะ
สวัสดีค่ะแฟนเป็นมะเร็งที่ตับค่ะจะมีเพศสัมพันธ์ได้รึเปล่าค่ะ
สวัสดีครับพอดีผมเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว แฟนอยากมีเพศสัมพันธุ์ด้วย มันจะอันตรายหรือป่าวครับ มันจะติดต่อกันไหมครับ
มะเร็งเม็ดเลือด
ถ้า เม็ดเลือดขาว Wbc < 1000, เกล็ดเลือด Platelets < 20,000
ห้ามมีเพศสัมพันธ์ค่ะ
นอกนั้นขึ้นกับปัจจัยอื่นๆค่ะ
มะเร็งตับ ถ้าระยะแรกๆแข็งแรงดี ไม่มีข้อห้ามค่ะ
สวัสดีค่ะ หนูชื่อมณีรัตน์นะ หนูเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ ระยะที่สาม. หนูอายุแค่สิบเก้าปี หมอผ่าสำไล้ใหญ่ฝั่งซ้ายออกไปแล้วค่ะ หนูนอนรักษาตัวอยุ่โรงพยายาบาล สิบวัน ค่ะ แต่ตอนนี้หนูผ่านการผ่าตัดมาเกือบสองเดือนแล้วค่ะ เคยไปให้ยาเคมีบำบัดมาครั้งหนึ่งแล้วค่ะ หมอบอกว่าหนูต้องให้ยาเคมีบำบัดทั้งหมดสิบสองครั้ง แต่หนูไม่กล้ามีเพศสัมพันธ์กับแฟนเพราะกลัวจะติดเชื้อ กลัวไปหมดเลยค่ะ หนูอยากทราบว่า หนูมีเพศสัมพันธ์กับแฟน หนูจะเป็นไรไหมค่ะ โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ถ้ามีเพศสัมพันธ์จะเป็นอะไรไหมค่ะ
สวัสดีค่ะน้องมณีรัตน์
หากแผลบริเวณผ่าตัดดีแล้ว
มีการเอาลำไส้ออกมาทางหน้าท้องไหม
เราก็ต้องใส่ถุงให้ดีและเขาจะมี แผ่นยืด support บริเวณแผลไว้
ก็สามารถมีเพศสัมพันธุ์ ได้ปกติค่ะ
เราสามารถประเมินเองได้
samneanga5gmail.com
เคยรักษาะเร็งปากมดลูกเมื่อ4ปีก่อนตอนนี้หายแต่มีปัญหาช่องคลอดแห้งค่ะสามีก็ไปมีใหม่เราเองก็มีคนมาชอบคุยๆกันอยู่แต่กลัวปัญหาช่องคลอดแห้งจะทานพวกอาหารเสริมที่ช่วยเรื่องวัยทองที่มีขายตามเน็ตได้มั้ยหรือมีอะไรที่ดีกว่า
samneanga5gmail.com
เคยรักษาะเร็งปากมดลูกเมื่อ4ปีก่อนตอนนี้หายแต่มีปัญหาช่องคลอดแห้งค่ะสามีก็ไปมีใหม่เราเองก็มีคนมาชอบคุยๆกันอยู่แต่กลัวปัญหาช่องคลอดแห้งจะทานพวกอาหารเสริมที่ช่วยเรื่องวัยทองที่มีขายตามเน็ตได้มั้ยหรือมีอะไรที่ดีกว่า
samneanga5gmail.com ต้องดูว่าเราอายุเท่าไหร่ อยู่ในวัยไหน เช่น ถ้าใกล้หมดประจำเดือนก็จะมีปัญหาช่อคลอดแห้ง คัน มีวิธีแก้ไขได้หลายชนิดค่ะ ปรึกษาแพทย์ได้เลยนะคะ
สวัสดีครับคุณหมอ เเฟนของผมเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาวอยากทราบว่าเราสามารถ มีเพศสัมพันธ์ กับเเฟนได้หรือไม่ครับ ขอบคุณคุณหมอมากครับ