รักตุ๊ด


ความเรียง - บทความ ว่าด้วยสิทธิทางเพศในสังคมไทย ท่ามกลางมายาคติ และเรื่องราวหลอกลวงซึ่งเกิดขึ้นจากทัศนคติปิดกั้น ของสื่อมวลชนไทย รวมทั้งมุมมองต่อพฤติกรรมแบ่งแยกเหยียดหยาม ต่อสิทธิทางเพศของคนไทย

รักตุ๊ด

 

อ้างอิง - รูปภาพ

http://www.scotthutchison.com/drawings_2006/Kiss.htm 

รักตุ๊ด

   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">คุณเคยเห็นผู้ชายตัวใหญ่ๆ กล้ามโตๆ  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">นั่งจูบกันยามข้ามคืนต่อหน้าต่อตาคุณหรือเปล่าครับ  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ช่วงก่อนผมเจอบ่อยครับ พักหลังไม่ค่อยเท่าไหร่แล้วครับ  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เพราะว่าเพื่อนผมที่เป็นผู้ชายกล้ามโต ค่อนข้างจะเกรงใจผมมากขึ้น</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">หรือคิดในแง่จริตร้าย อาจจะเพราะท่านเหล่านั้นขี้เกียจอวดแฟนหนุ่มคนใหม่ให้ผมได้อิจฉาเล่น</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">หลังจากได้นั่งชมนั่งฟังเพลงของวงซีเปีย มานานหลายปี ผมยิ่งคิดถึงสิ่งที่ควรพูดควรกล่าว หรือตะโกนออกมาดังๆ ให้สังคมไทยได้ยิน อย่างยิ่งครับ ยิ่งเห็นยิ่งได้ยินยิ่งต้องบอกกล่าวกัน</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">โดยเฉพาะอย่างยิ่งผมอยากแต่งเพลงร็อค  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ให้นักร้องมาดดีหุ่นชายล่ำกล้ามโต มาร้องเพลง “รักตุ๊ด” สักที</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ผมว่า สังคมไทยของเรา กำลังกลายเป็นสังคมที่น่าหวาดกลัวขึ้นในทุกขณะ ในท่ามกลางความรุนแรงและเก็บกดบางประการ เรื่องบางอย่างไม่ใช่เรื่อง แต่ก็ไม่พร้อมจะฟัง เรื่องบางเรื่องควรจะใช้เหตุผล ก็ไม่ยอมใช้ บางอย่างต้องอาศัยหัวใจอันละเอียดอ่อน กลับไปใช้กระดาษทรายมาคิดพิจารณาแทน</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">แล้วสุดท้ายเราจะได้อะไรจากสังคมไทย  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ในท่ามกลางสิ่งที่ผมเห็น</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ผมเชื่อว่า เราจะได้สังคมที่ใช้ความรุนแรง และพร้อมจะใช้ความรุนแรงได้ทุกเมื่อ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">อาการเก็บกดปิดกั้น ปากว่าตาขยิบ จะยอมรับให้ชัดเจนหรือพร้อมรับต่อความเปลี่ยนแปลง ก็ไม่ยอมจะทำอะไรกันสักอย่าง ประนีประนอมกันไปเรื่อย ในแบบของสมยอมต่ออำนาจที่มากกว่า ลมมาก็พัดตามลม อำนาจมาก็พัดตามอำนาจ เรื่องควรพูดก็ดันมาปิด เรื่องที่ต้องปิดก็ดันเปิด สิ่งเหล่านี้แหละครับ คือปัญหาที่นำไปสู่การใช้ความรุนแรงในสังคมไทยครับ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ผมมีเพื่อนหลายคน ที่มีวิถีชีวิตของความรัก ในเพศเดียวกัน</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ไม่ว่าจะเป็นผู้ชายรักผู้ชาย รักแบบในสภาพผู้ชายทั้งแท่งกับผู้ชายทั้งแท่ง กับสภาพของผู้ชายรักชายที่อยากเป็นหญิง หรือผู้หญิงผู้หญิงที่รักกัน ล้วนมีทุกรูปแบบครับ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ประเภทมานั่งกอดจูบต่อหน้าก็ทำบ่อย  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ประเภทมานั่งกลั่นแกล้ง พยายามเอาเพื่อนมายั่วก็มีมาก  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">แต่สุดท้ายเราต้องแสดงจุดยืนขั้นพื้นฐานทางการเมือง ด้วยจุดยืนทางเพศครับ  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ถ้ามาดีผมก็จะตอบนุ่ม ว่าผมรักผู้หญิง  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ถ้ามาไม่ดี และพยายามล่วงละเมิดอธิปไตยและจิตใจอันอ่อนโยนของผม ผมก็จะตอบว่า  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">กูรักผู้หญิง มึงเข้าใจใช่ไหม ดังนั้นโปรดอย่าล่วงล้ำกล้ำเกินกูเด็ดขาด</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">อันนี้สำคัญครับ ผมเชื่อมั่นเสมอว่า</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">สิทธิและเสรีภาพทางเพศ ที่ละเมิดสิทธิและเสรีภาพของผู้อื่น คือสิทธิขั้นพื้นฐานทางการเมือง และคือจุดเปลี่ยนสำคัญในโลกปัจจุบันที่จะนำเราไปเข้าใจกับกรอบของสังคมอันพิกลพิการ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ประเภทของภาพลักษณ์และหน้ากากทั้งหลายในสังคม ล้วนเป็นเรื่องตอแหล</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เช่นนักการเมืองชายหน้าตาดี แต่มีบั้นท้ายไว้ยั่วยวนชาย ก็มักจะถูกประณามหยามหยัน รังเกียจชิงชัง และพยายามผลักให้เขาต้องรักษาหน้าตา โดยการทำร้ายหญิงอื่น ไปแต่งงานทั้งที่ไม่ได้รักไม่ได้ชอบ ถ้าผู้หญิงโชคดีหน่อย ว่าผู้ชายเป็นคนละเอียดอ่อน มีความรับผิดชอบที่ดี ดูแลและเอาใจใส่ก็ดีไป ไอ้ประเภทที่ดูดีเฉพาะมีกล้องโทรทัศน์ และกล้องถ่ายรูป กับผู้สื่อมวลชน อันนั้นก็ซวยไป</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ไอ้กรอบประเภทนี้แหละครับ คือความฉ้อฉลในสังคม  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">คือมายาภาพทางเพศ ที่ทำให้เราดัดจริต</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ก็ในเมื่อรู้ทั้งรู้ว่า มีเพศสภาพ และความแตกต่างของความรักทางเพศเกิดขึ้นในสังคมไทย ทำไมจึงจะไม่พยายามยอมรับ หรือไม่พยายามอยู่ร่วมกันโดยสันติ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ประเภทนิสัยในการสร้างโลกเพื่อรองรับตัวเอง</p> ประเภททำให้ทุกอย่างเป็นสิ่งที่ตัวเองชอบ คือปัญหาสำคัญในปมของมนุษย์อะไรไม่เหมือนสิ่งที่ฉันพึงใจ ก็ผลักไปว่าไม่ดี สิ่งใดแปลกแยกแตกต่างถือว่าไม่ดี <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">อันนี้แหละ คือหัวใจในการทำร้ายทำลาย ผู้คนที่แปลกแยกจากสังคม ทั้งที่เขาเหล่านั้นก็ไม่ได้แปลกแยก เป็นแต่เพียงความหลากหลายและแตกต่างในสังคมเท่านั้น</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">พื้นฐานในการยอมรับความแตกต่างในสังคม ก็ดูเหมือนจะมี  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">และดูเหมือนจะไม่มีในเวลาเดียวกัน</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ข้างฝ่ายที่มองในแง่งาม ก็อาจบอกกล่าวว่า สังคมไทยกำลังปรับตัวเปลี่ยนแปลง และมีทิศทางไปสู่การยอมรับเพศที่แตกต่างมากขึ้น สร้างความเข้าใจในสังคมไทย ว่ามีเพศที่มากกว่าผู้หญิงผู้ชาย มีเพศอันหลากหลายที่ประกาศธงสีรุ้ง เป็นธงชาติของเผ่าพันธุ์พวกเขา พยายามต่อสู้และต่อสู้มาโดยตลอดเพื่อประกาศเอกราชทางเพศ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">แต่ในอีกด้านหนึ่ง เราก็ต้องยอมรับว่า ยังมีคนอีกมากที่ไม่ยอมรับ และไม่พร้อมจะยอมรับ</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ประเภทที่เตะผู้ชาย ซึ่งมีสภาพเหมือนผู้หญิงสลบคาเท้านั้น เห็นมาเยอะมากครับ ในสังคมผู้ชายล้วน</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">สังคมที่ชายเป็นใหญ่และพร้อมจะใช้ความรุนแรงเป็นความถูกต้อง ในสังคมไทย</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ตั้งแต่เด็กยันโต ผมเห็นสภาพของเพื่อนที่แกล้งเพื่อน หรือเอาจริงเอาจังในการเตะเพื่อนที่มีสภาพเหมือนผู้หญิงให้นอนแน่นิ่ง เพียงเพราะเชื่อว่า เมื่อเตะจนสลบแล้ว พอฟื้นขึ้นมา ความจำส่วนที่ชายจะเริ่มทำงานใหม่ </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">และจะกลับมาเป็นชายอีกครั้ง</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ไอ้ที่ช่วยได้ก็มี ไอ้ที่ช่วยไม่ได้ก็มาก หลายครั้งหลายวงที่ผู้กระทำเป็นกลุ่มเพื่อนสนิท บางครั้งบางคราวเราก็ขอได้ บางครั้งเห็นว่าไม่สนิท และออกจะเขม่นกันก็ต้องวางตัวเป็นกลางสักเล็กน้อย เพื่อไม่ต้องสร้างสงครามครั้งใหม่</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">แต่โดยส่วนใหญ่ ผมล้วนไม่เห็นด้วย</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ผมไม่เชื่อว่า คนเราจะมีความรักและหมดความรักได้นั้น ไม่ได้หมายความเพียงหลับไปแล้วฟื้นตื่น หรือจนกระทั่งถูกกระทืบสลบแล้วจะเปลี่ยนเป็นคนละคน หรือตื่นขึ้นมาเหมือน เพื่อรันข้อมูลใหม่ของชีวิต เหมือนเปิดเครื่องคอมพิวเตอร์ใหม่</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ไม่จริงและไม่เชื่อครับ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">และเชื่ออย่างมั่นใจว่า มนุษย์ผู้ชายประเภททั้งแท่งที่กล้าเตะคนอื่น ที่เพียงคิดว่าเป็นคนรักผู้ชายด้วยกันนั้น เป็นคนที่มีปมบางอย่างในใจ จะแข็งกร้าว จะดัดจริต ผมไม่รู้ แต่ผมรู้ว่าพวกเขาเหล่านั้นไม่ได้เรื่องในสังคม</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ในสังคมที่ผู้คน และมนุษย์โดยทั่วไป มีสิทธิที่จะเลือกหายใจ และเลือกการดำรงชีวิต เราทุกคนต่างมีสิทธิที่จะเลือกเพศของเรา</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ยังไม่ต้องเถียงเรื่องความคาดหวังของครอบครัว สังคม คนรอบข้าง หรือบรรดาศักดิ์ใดๆ ที่สังคมมอบให้ จะมากบ้างน้อยบ้าง ก็ต้องถือว่า มีมายาภาพอยู่ในความจริงของเพศ ที่มนุษย์ทุกคนต่างถูกคาดหวัง และได้รับการคาดหวังจากคนอื่นเสมอ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"> </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p>  </p><p>เอากันเนื้อๆ ก่อน ว่าหากเรายอมรับได้ ว่าเรื่องเพศเป็นพื้นฐานและสิทธิการเลือก </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เราจะเริ่มปรับตัวยอมรับต่อความเปลี่ยนแปลงใหม่ๆ ในสังคมไทย</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">สิ่งที่ผมเชื่อมั่นมาตลอดก็คือ ความรุนแรง ได้แทรกซึมไปสู่การแสดงออกในทุกๆด้านของชีวิตเรา ขับรถปาดหน้า ก็ต้องใหญ่มาก่อน ข่มกันไม่ได้ด้วยรถ ก็ข่มด้วยคำด่า ด่าไม่ได้ไม่ทันใจก็ลงมาต่อยกัน ต่อยไม่พอต้องมีเครื่องมือและอาวุธ ยิงกันไม่พอ พอขึ้นศาล ก็ยังต้องตามไปเบ่งกันอีก</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>เหล่านี้ล้วนเป็นโครงสร้างของสังคมแห่งอำนาจนิยม ขนานแท้ <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">และผมเชื่อว่า เหล่านี้ ล้วนเป็นเรื่องพื้นฐานในสังคมไทย ที่เราเห็นกันได้ทุกวัน</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เป็นสิ่งที่เราแทบจะไม่แปลกใจว่า ทำไมความเชื่อเรื่องความร่ำรวย การบริโภคนิยม การคอร์รัปชั่น โกงกิน และมายาคติทั้งหลายในสังคมไทย จึงยังดำรงอยู่ได้</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เพราะเรามีพื้นที่ของความจริง ที่เราไม่พูดกันในสังคมไทย และมีอีกมากมายหลายพื้นที่ที่พยายามทำให้เป็นเรื่องง่ายง่าย ไม่ใช่ปัญหา คนไทยใจดีใจเย็นพูดง่าย ทั้งหมดล้วนเป็นคำโกหกพกลมทั้งเพ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เพราะเรายังมีขยะที่ซ่อนอยู่ใต้พรม ไว้อีกบานตะไท</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">มีมากมายหลากหลายปัญหาที่ซ่อนไว้ เหมือนระเบิดที่รอวันปะทุ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เช่นเดียวกันกับเรื่องเพศ ที่หลังจากนั่งอ่านข่าว ทั้งข่าวลือข่าวจริงในการแต่งงานของนักการเมือง ที่เคยได้รับสมญานาม ว่าเป็นชายเหนือชาย หรือนักการเมืองซึ่งขึ้นเวทีปราศรัย ซึ่งถูกหยิบหน้าตาของเค้ามาแต่งแต้มให้กลายเป็นหญิง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สิ่งเหล่านี้ออกมาจากจุดยืนของสื่อมวลชนไทย</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ก็จะทำไมเล่า ในเมื่อเขาเหล่านั้นจะเป็นหญิงหรือชาย หรือจะรักใคร</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ก็ทำไมในเมื่อมันเป็นสิทธิแห่งลมหายใจของเขา ทำไมเขาเหล่านั้นจะไม่มีสิทธิเลือก</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ก็ไม่เมื่อสื่อมวลชน ก็พูดอยู่เสมอว่า เรียกร้องความชอบธรรมให้แก่ผู้คนในสังคม</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">กรุณาอย่ามาอ้าง ความเป็นประวัติศาสตร์ว่ามนุษย์มีสองเพศ กรุณาอย่ามาอ้างว่าเขาเหล่านั้นปกปิดดัดจริต และไม่ยอมรับตัวตน ก็เพราะลำพังก็ปกปิดแอบซ่อนยังโดนขนาดนี้ หากนักการเมืองโผล่ออกมาแสดงตัว มิถูกกระทืบให้ต้องจมธรณีหรอกหรือ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">วันนี้ผมแค่อยากให้สื่อมวลชนไทย ยอมรับต่อความเปลี่ยนแปลง และยอมรับถึงการละเมิดสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน ที่เกิดขึ้นจริงในสังคมไทย</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">การเหยียดหยามทางเพศ การทำให้คนเหล่านั้นกลายเป็นมนุษย์ชั้นสอง คือคำตอบที่ผมจะบอกว่า เนื้อข่าวเหล่านั้นได้กระทำ</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">กระทำให้เกิดขึ้นในทุกวันและเกิดขึ้นเสมอในสังคมไทย  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เกิดจนเป็นเรื่องเคยชิน และเกิดในท่ามกลางของโครงสร้างอำนาจในสังคมที่ไม่เป็นธรรม  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ด่าทอ กระแหนะกระแหน เขียนด่า เย้ยหยัน และพร้อมจะเหน็บแนบ  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ในขณะที่อีกด้าน ก็พยายามบอกถึงสิทธิเสรีภาพของมนุษย์  </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">แต่ก็ด่าทอสิทธิในเรื่องเพศ</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">เมื่อคิดอะไรไม่ออก หรือเมื่อคิดว่า สังคมไทยที่มีผู้ชายเป็นใหญ่ และใช้ความรุนแรงอยู่เสมอนี้ ควรได้รับการตั้งคำถามตัวโตโต กันสักที ผมก็คิดว่า</p>   <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ผมควรแต่งเพลง ให้กับเพื่อนๆ ของผม</p>  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ผมจะแต่งเพลง “รักตุ๊ด”</p><p>  </p><p>อย่างน้อยก็เพื่อยกย่องสรรเสริญ เสรีภาพและประชาธิปไตยแบบดัดจริต </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">ในสังคมไทย</p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p>       <p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt" class="MsoNormal">หมายเหตุ ขอประทานโทษผู้อ่านทุกท่าน ที่ต้องขอออกตัว และแสดงจุดยืนทางการเมือง ในนามของความเป็นเพศสภาวะ ว่ากระผมเป็นผู้ชาย และเป็นผู้ชายที่รักและชื่นชมในอิสตรี แต่เนื่องจากมุมมองบางประการ เพื่อต้องการต่อสู้ ให้กับเพื่อนที่เป็นชายรักชาย ชายเหนือชาย หรือชายล่างชาย หลังจากเห็นสภาพประหลาด และพิกลพิการในสังคมไทย โดยเฉพาะผู้ชายบางประเภทที่ชอบก่อความรุนแรงต่อผู้ชายรักชาย จึงขอใช้โอกาสนี้ เรียกร้องสิทธิให้กับกลุ่ม รักตุ๊ด</p><p>  </p><p>ขอได้โปรดเข้าใจ และรับทราบ จุดยืนทางเพศของผู้เขียน มา ณ โอกาสนี้</p><p></p>

หมายเลขบันทึก: 126350เขียนเมื่อ 8 กันยายน 2007 20:02 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 18:19 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท