การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) ตอนที่ 1 ค้นหาข้อสงสัย
หน่วยงานแรก คือ สำนักงานเกษตรจังหวัดน่าน กับเจ้าหน้าที่ระดับจังหวัดและอำเภอ ประมาณ 30 คน ปี 2548 ถึง ปัจจุบัน
หน่วยงานที่สอง คือ สำนักงานเกษตรจังหวัดกำแพงเพชร กับเจ้าหน้าที่ระดับจังหวัดและอำเภอ ประมาณ 20 คน
หน่วยงานที่สาม คือ สำนักงานเกษตรจังหวัดสุพรรณบุรี กับเจ้าหน้าที่ระดับจังหวัดและอำเภอ ประมาณ 3 คน
ดังนั้น การทำงานวิธีการดังกล่าวมีจึงเกิดขึ้น กับ 3 หน่วยงาน เจ้าหน้าที่ ประมาณ 53 คน เกษตรกรไม่ต่ำกว่า 10 กลุ่มอาชีพ และเริ่มมีการโยงใยระหว่างกันเป็นเครือข่ายทั้งในระดับเจ้าหน้าที่และกลุ่มเกษตรกร
ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่า ดิฉันเริ่มมีคำถามเกิดขึ้นจากการลงพื้นที่ไปร่วมปฏิบัติงาน ในช่วงระยะ 2-3 ปี ก่อนนี้ว่า
"งานส่งเสริมการเกษตร...ทำไป ๆ มีแต่สูญหายไปตามกาลเวลา"
"งานส่งเสริมการเกษตร...ทำไป ๆ มีผลงานที่เกิดขึ้นจำนวนมากมายมหาศาล...แล้วสิ่งเหล่านี้ไปอยู่ที่ไหนหมด?"
"งานส่งเสริมการเกษตร...จริง ๆ แล้ว... เป็นงานที่เนื้อหอม...ใคร ๆ ก็รุมล้อมเกษตรกรที่ได้ผล"
"แต่...ทำไมถึง...ช่างยากต่อการนำเสนอให้คนอื่นเห็น หรือเข้าใจได้"
" ฉะนั้น เราควรจะทำอย่างไร? ถึงจะให้เราและชาวบ้านอยู่คู่กันได้"
ฉะนั้น สิ่งที่เกิดขึ้น จึงได้ไปลองศึกษาเรียนรู้ค้นหาแนวทางเพื่อ "รักษาของดี ๆ ที่มีอยู่ในหน่วยงานให้คงไว้ได้" โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ กับผลงานที่เขามี คือ
1. กลุ่มอาชีพต่าง ๆ ที่ส่งเสริมให้เกิดขึ้น เช่น กลุ่มเกษตรกร กลุ่มอาชีพต่าง ๆ และกลุ่มอื่น ๆ
2. เทคโนโลยีที่เกิดขึ้นในการส่งเสริมอาชีพ เช่น เรื่องการปรับปรุงพันธุ์ข้าว เรื่องการแก้ปัญหาส้มร่วง เรื่องการแปรรูป และเรื่องอื่น ๆ
3. เนื้อหาสาระที่เกิดขึ้นในการพัฒนางานส่งเสริมการเกษตร เช่น วิธีการถ่ายทอดเทคโนโลยีโดยใช้โรงเรียนเกษตรกร การจัดทำแผนชุมชนโดยใช้ PAP เป็นเครื่องมือ เครื่องมือที่เจ้าหน้าที่นำไปใช้ในการชวนชาวบ้านคุยเกี่ยวกับอาชีพของเขาเอง เครื่องมือที่เจ้าหน้าที่นำไปใช้รวบรวบ /ประมวล/วิเคราะห์/สรุปผลการชวนชาวบ้าน และแนวทางในการถ่ายทอดความรู้ให้กับชาวบ้านที่ได้ผล
ซึ่งสิ่งเหล่านี้คือ องค์ความรู้ในเนื้องานส่งเสริมการเกษตร ที่เกิดขึ้นมาจากฝือมือของเจ้าหน้าที่ หรือ "นักส่งเสริมการเกษตร"
แต่ในสถานการณ์ปัจจุบัน เรากำลังเผชิญกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี การบริหารจัดการ กำลังคน ทรัพยากร การสนับสนุน องค์ความรู้ ความเจริญก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ การเปลี่ยนแปลงทางด้านการศึกษา และองค์ความรู้ที่เปลี่ยนไป ดังนั้น เราจึงควรจะทำอย่างไรดี?
"ศูนย์การเรียนรู้" จึงได้ทดลองนำเข้ามาใช้เพื่อรวบรวมและสร้างการเรียนรู้ระหว่างเจ้าหน้าที่กับเกษตรกรตามความต้องการ คือ เจ้าหน้าที่จะมีวิธีการทำอย่างไรก็ได้ให้เกษตรกรสามารถเรียนรู้ตามสิ่งที่เขาต้องการให้ได้? ตัวอย่างเช่น จัดการเรียนการสอนโดยการ "ถาม - ตอบ หรือ การยกตัวอย่างที่สำเร็จมาเล่าให้ฟัง หรือการอภิปรายร่วมกัน หรือการศึกษาดูงาน หรือการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ หรือการทดลองทำ หรือการสาธิต เป็นต้น"
ในขณะที่กำลังดำเนินการสิ่งนี้ได้ประมาณปีครึ่ง ก็ได้มี "PAR หรือ การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม" เข้ามาในวงการทำงานส่งเสริมการเกษตร ฉะนั้น การศึกษาเรียนรู้ PAR จึงเริ่มเกิดขึ้นร่วมกับมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาะราช หลังจากนั้น ปีที่ 2 PAR จึงได้ถูกนำเข้ามาทดลองใช้กับงานที่ทำ โดยนำไปประสม กับ งานศูนย์การเรียนรู้ แล้วในปีเดียวกันก็ได้มี "KM หรือ การจัดการความรู้" เข้ามาสู่องค์กร ดิฉันจึงได้ทำการศึกษาและทำความเข้าใจกับเรื่องดังกล่าวร่วมกับทีมงาน
หลังจากนั้น ดิฉันจึงได้ลองนำ "ศูนย์การเรียนรู้ มาประสมกับ PAR และประสมกับ KM" (ศูนย์การเรียนรู้ + PAR + KM) การประสมดังกล่าวเป็นผลมาจากหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ที่ดิฉันร่วมปฏิบัติและเป็นแหล่งศึกษาค้นคว้าเทคโนโลยี ต่างต้องเข้าไปมีส่วนเกี่ยวข้อง หรือต้องเข้าไปมีส่วนร่วมกับงานเหล่านั้นด้วย
คำตอบที่เกิดขึ้น คือ
1. ศูนย์การเรียนรู้ จะไม่สมบูรณ์ได้ถ้าเจ้าหน้าที่หรือทีมปฏิบัติงานไม่เข้าใจ PAR และ KM
2. ศูนย์การเรียนรู้ จะค้นพบแค่ "แนวทางและวิธีการสร้างและการจัดทำให้เกิดขึ้นได้เท่านั้น" ถ้าเจ้าหน้าที่หรือทีมปฏิบัติงานไม่เข้าใจ PAR และ KM
3. ศูนย์การเรียนรู้ จะเกิดขึ้นได้เป็นรูปธรรมและสามารถจับต้องได้ ถ้าเจ้าหน้าที่เข้าใจ PAR และ KM
ฉะนั้น "วิจัยชุมชน" จึงเป็นองค์ความรู้ที่สามารถทำให้เนื้องานส่งเสริมการเกษตร "ไม่ตาย" และ "การจัดการความรู้" เป็นตัวสนุบสนุนและนำทางให้องค์ความรู้ในเนื้องานส่งเสริมการเกษตรทั้งของเจ้าหน้าที่และเกษตรกรเผยแพร่สู่บุคคลอื่นได้เป็นรูปธรรม เพราะมีทั้งเป้าหมาย การเติมความรู้ที่ขาดหายให้ และมีการจัดเก็บให้ใช้
ได้ตลอดเวลา
ดังนั้น ข้อสงสัยของดิฉันก็คือ แล้วจะนำทั้ง 3 ตัวละคร มาประกอบกันได้อย่างไรละ? ที่เป็นเนื้อผสมที่ลงตัวได้.
ความเห็น (6)
ออกจะช้า ที่เพิ่งได้เข้ามาอ่าน แต่เป็นประโยชน์มากค่ะ ขอบคุณค่ะ
ศูนย์การเรียนรู้ จะไม่สมบูรณ์ได้ถ้าเจ้าหน้าที่หรือทีมปฏิบัติงานไม่เข้าใจ PAR และ KM
เห็นด้วยค่ะ แต่สงสัยอยู่คือ จะทำอย่างไรให้เจ้าหน้าที่เข้าใจ KM , PAR ถ้า CKO บางคนยังพูดว่าเราไม่ต้องพูดเรื่อง KM กันหรอก เพราะมันอยู่ในการปฏิบัติ จนท.ไม่จำเป็นต้องรู้ว่าวันนี้แสดงบทอะไร และต้องทำอะไรในบทบาทนั้น ถ้า CKO ไม่ให้สำคัญในการพัฒนาบุคลากร เพียงแต่จะให้บุคลากรทำตาม และคิดเอาเองว่า อืม มันจะซึมซับเข้าไปในตัวเขา
แต่มองดูแล้วเหมือนพื้นฐานไม่แน่น หรือเป็นการเรียนลัดเกินไป
รักษพล ซิตูมปูน
ชื่อเรื่อง การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เพื่อพัฒนาทักษะการเขียนแบบแปลนการจัดสวนถาดแบบชื้น
ผู้ศึกษา นายรักษพล ชิตูมปูน
ปีการศึกษา 2550
กลุ่มสาระ การงานอาชีพและเทคโนโลยี
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาทักษะการเขียนแบบแปลนการจัดสวนถาดแบบชื้น มีวิธีดำเนินงานคือใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม และนำเทคนิค AIC ซึ่งเป็นเทคนิคในการระดมความคิด การวางแผน และทำงานร่วมกันของนักเรียนมาเป็นกรอบในการดำเนินงานวิจัย โดยเน้นให้นักเรียนมีส่วนร่วมตั้งแต่การค้นหาปัญหา การหาสาเหตุของปัญหา วิธีการแก้ปัญหา ตลอดจนการประเมินผล
วิธีการประเมินผล ให้ผู้ที่เกี่ยวข้องและผู้มีความรู้มาร่วมกันประเมิน ประกอบด้วย 3 ฝ่ายคือ 1) ผู้เชี่ยวชาญในการจัดสวนถาด 2) ผู้ปกครองนักเรียนที่มีความรู้เกี่ยวกับการจัดสวนถาด 3) นักเรียนร่วมกันประเมินผลงานการเขียนแบบแปลนของตนเองและผู้เรียนกลุ่มอื่น ผลการศึกษาพบว่าสามารถพัฒนาทักษะการเขียนแบบแปลนของนักเรียนผ่านเกณฑ์ที่กำหนดได้ทุกกลุ่ม
ติดต่อคุณรักษพล ซิตูมปูน
056-761699
ชื่อเรื่อง การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เพื่อพัฒนาทักษะการเขียนแบบแปลนการจัดสวนถาดแบบชื้น
ผู้ศึกษา นายรักษพล ชิตูมปูน
ปีการศึกษา 2550
กลุ่มสาระ การงานอาชีพและเทคโนโลยี
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาทักษะการเขียนแบบแปลนการจัดสวนถาดแบบชื้น มีวิธีดำเนินงานคือใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม และนำเทคนิค AIC ซึ่งเป็นเทคนิคในการระดมความคิด การวางแผน และทำงานร่วมกันของนักเรียนมาเป็นกรอบในการดำเนินงานวิจัย โดยเน้นให้นักเรียนมีส่วนร่วมตั้งแต่การค้นหาปัญหา การหาสาเหตุของปัญหา วิธีการแก้ปัญหา ตลอดจนการประเมินผล
วิธีการประเมินผล ให้ผู้ที่เกี่ยวข้องและผู้มีความรู้มาร่วมกันประเมิน ประกอบด้วย 3 ฝ่ายคือ 1) ผู้เชี่ยวชาญในการจัดสวนถาด 2) ผู้ปกครองนักเรียนที่มีความรู้เกี่ยวกับการจัดสวนถาด 3) นักเรียนร่วมกันประเมินผลงานการเขียนแบบแปลนของตนเองและผู้เรียนกลุ่มอื่น ผลการศึกษาพบว่าสามารถพัฒนาทักษะการเขียนแบบแปลนของนักเรียนผ่านเกณฑ์ที่กำหนดได้ทุกกลุ่ม
ติดต่อคุณรักษพล ซิตูมปูน
056-761699
ขอบคุณค่ะ
คุณค่ะ
งานวิจัยเชิงปฏิบัติการ และงานวิจันชุมชนแตกต่างหรือไม่
อยากศึกษา
อัจฉรา แสงสิริโรจน์