หนึ่งทักษะในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อการจัดการความรู้ คือ การฟังอย่างตั้งใจโดยไม่ใช้ตนเองเป็นที่ตั้ง (Deep listening)

เวลาเข้ากลุ่มแล้วพูดคุยแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน ทักษะ Deep listening เป็นทักษะที่ยากอยู่แล้ว ต้องฝึกอย่างมากค่ะ ดิฉันเองก็พยายามฝึกอยู่อย่างมากค่ะ

หนึ่งปีที่ได้รับรู้เรื่องราวของการจัดการความรู้จาก สคส. และ เรื่องเล่าใน GotoKnow รวมทั้งได้เข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ ทางด้านการจัดการความรู้ ดิฉันมีข้อสังเกตว่า

คนที่ยังไม่รู้จักกับการจัดการความรู้ หรือ คนที่กำลังศึกษาเรื่องการจัดการความรู้ และเป็นคนที่มีความรู้ความสามารถอยู่เต็มตัวเมื่อต้องมาใช้ Deep listening จะมีอาการขัดใจค่ะ เพราะตั้งตนเป็นหลักยึด ไม่พยายามฟังเหตุผลหรือสถานการณ์รอบๆ เรื่องเล่าที่ผู้เล่ากำลังเล่าอยู่ ยิ่งประสบการณ์มาก ยิ่งรู้มาก ยิ่งตั้งแง่กับสิ่งที่ฟังหากสิ่งนั้นเป็นเรื่องในบริบทที่ตนเป็นผู้รู้

ส่วนคนที่ไม่มีความรู้ และไม่ใฝ่รู้ ก็แย่เข้าไปอีกค่ะ คือ ความตั้งใจฟังจะน้อยมาก เพราะด้วยข้อจำกัดของมนุษย์เราในเรื่องความตั้งใจ (Attention) ที่มีอยู่อย่างจำกัด บวกกับความสนใจ (Interest) ในเรื่องเล่าที่มีอยู่น้อยเช่นกัน คนเหล่านี้ก็คือกลุ่มคนที่นั่งคุยเรื่องสับเพเหระ ในขณะที่ผู้พูดกำลังถ่ายทอดประสบการณ์ต่างๆ

ที่แย่กว่านี้มีอีกค่ะ ซึ่งดิฉันก็เป็นเองด้วยค่ะในบางครั้ง (เวลาเหนื่อยหรืออารมณ์ไม่ดี) และจากประสบการณ์ในการดูแลชุมชน GotoKnow ทำให้เข้าใจว่า ทักษะ Deep listening  ซึ่งเมื่อนำมาใช้กับอ่านบล็อกน่าจะเรียกว่า Deep reading เป็นทักษะที่ยากกว่าฟังค่ะ

การอ่านบล็อกอย่างตั้งใจ (Deep reading) สำคัญมากๆ ค่ะ หลายๆ ท่านเขียนบล็อกดีทีเดียว แต่ผู้อ่านมักจะอ่านไม่ละเอียด เรียกได้ว่า อ่านผ่านๆ หรือ skim และ scan นั่นแหละค่ะ แล้วก็จับเอาประเด็นที่กระทบใจตนเองมาเป็นประเด็นใหญ่ ว่าแล้วก็แสดงความคิดเห็นอย่างถึงพริกถึงขิงโดยเอาความรู้สึกนึกคิดเหตุผลตนเองเป็นที่ตั้ง ซึ่งก็นำไปสู่การเข้าใจผิดค่ะ เพราะผู้อ่านไม่พยายามอ่านเนื้อหาให้หมด ไม่พยายามอ่านอย่างตั้งใจ นั่นเอง

และสุดท้ายนักเขียนดีๆ ก็ลาจากไปเพราะความเซ็ง แล้วก็คงจะนั่งบ่นกับตนเองว่า "ก็เขียนอธิบายไว้ให้แล้วนี่นะ ทำไมถึงไม่อ่านกัน เอาแต่จะว่ากันท่าเดียว" :(