ในช่วงที่มีการอบรมเกษตรกร เป็นโอกาสดีที่จะได้ถามทุกข์สุขของผู้อาวุโสหลายหมู่บ้านที่คุ้นเคยกันมานาน เช่น พ่อทอง พ่อวิจิตร พ่อกว้าง ฯลฯ ท่านเหล่านี้เป็นนักสู้ชีวิตรุ่นเดอะมาแล้วทั้งนั้น สมัยหนุ่มๆพากันไปขุดทองที่ตะวันออกกลางจนโชกโชน เรื่องประสบการณ์ชีวิตไม่ต้องกังขา เงินที่ได้มาคราวนั้น เอามาแต่งเมีย ซื้อที่ทางทำไร่ทำนา สร้างบ้าน ปัจจุบันมีลูกหลานเต็มบ้านเต็มเมือง ได้รับการย่องย่องให้เป็นผู้นำในชุมชนทั่วหน้า 

ไปฝึกฝนวิชาช่างเหล็ก ช่างไม้ ช่างอ๊อก ช่างเชื่อม มาจากต่างแดนแล้ว สิ่งหนึ่งที่ติดตัวมาทุกวันนี้คือวิชาช่างสังเกต การเป็นนักขุดทองรุ่นแรกๆนั้นไม่ได้มีการเตรียมความพร้อมแต่อย่างใด เรื่องภาษาก็ไม่กระดิก ความรู้ที่ติดตัวไปก็น้อยนิด ด้วยคิดแต่ว่าจะไปเป็นเบ๊เขา แล้วแต่นายจ้างจะใช้งานไม่เกี่ยงงอนอะไรทั้งสิ้น พยายามเรียนรู้งาน ปรับตัวปรับใจกันสุดฤทธิ์สุดเดช ทะเลทรายได้เคี่ยวกร่ำชีวิตให้เกร่งกล้า หลังสู้ฟ้าหน้าสู่ดิน กินกลางดอนนอนกลางทะเลทรายอย่างแท้จริง 

การที่เดินทางข้ามน้ำข้ามทะเลไปทำงานต่างแดนนี่เอง ถือเป็นกระบวนการเรียนรู้ครั้งใหญ่แห่งยุคสมัยของกองทัพแรงงาน หลังจากนั้นลูกหลานอีสานก็กระจายว่อนไปทั่วย่านเอเชีย ไปเพ่นพ่านอยู่แถวเกาหลี ไต้หวัน ญี่ปุ่น พวกมีการศึกษาหน่อยก็ไปออสเตรเลีย ยุโรป อเมริกา นับเป็นช่วงของการแสวงหาประสบการณ์ชีวิตอย่างแท้จริง 

มาถึงวันนี้เหตุการณ์เปลี่ยนไปตามกระแสโลก ฝรั่งแก่ๆบินมาหาคู่ตุนาหงันถึงบ้านเรา หลายหมู่บ้านมีพลเมืองอาวุโสชาวต่างชาติมาอยู่กินกับอีสาวรุ่นกระเต๊าะ พากันสร้างบ้านหลังเบ่อเริ่มเทิ่ม รั้วสีขาว ติดจานดาวเทียมอันใหญ่ ใช้ชีวิตสุขสบายไม่ขัดสนอย่างที่ผ่านมา ไปไหนมาไหนใช้รถเก๋งวิ่งเข้าวิ่งออกฝุ่นตลบ ทำเอาหัวใจอีสาวบ้านทุ่งมุ่งมั่นกันเหลือเกิน ว่าทำยังไงชาตินี้จะต้องจับฝรั่งมังฆ๊องให้ได้สักคน ชีวิตนี้จะได้หมดเวรหมดกรรมกับเขาเสียที จะแก่คราวไหนก็ไม่ว่า ฝรั่งเฒ่าดูดีกว่าหนุ่มไทยพะเรอ อีหนูไม่ยอมอดอยากปากแห้งต่อไปอีกแล้ว พากันไปชุบชีวิตอยู่ในวงแขนของแฟนต่างสายพันธุ์ มีลูกมีเต้าหน้าตาน่ารัก บางทีก็แยกไม่ออกว่าใครเป็นลูกเป็นหลานเป็นปู่เป็นย่า 

วันดีคืนดีเขาก็ชวนกันไปต่างประเทศ บางครอบครัวก็ไปๆมาๆ เท่าที่สอบถามแม่ศรีเรือนฝรั่งเหล่านี้ล้วนเคยไปต่างแดนกับแฟนรุ่นป๋ามาแล้วทั้งนั้น แสดงว่าลูกอ้อนของอีสาวอีสานนี้ไม่เบาเหมือนกัน บางทีนิสัยอ่อนโยนที่สั่งสมมากับชาติพันธุ์ก็ทำให้เกิดความเมตตาสงสารได้ไม่ยากนัก เรื่องนี้นับเป็นรายการสงเคราะห์ข้ามชาติครั้งใหญ่ ที่กำลังจะแปรเปลี่ยนสังคมและวัฒนธรรมไทยในอนาคต ผมแอบเห็นแม่ยายคนไทยมาส่งลูกสาวกับลูกเขยขึ้นเครื่องบิน พอเสียงประกาศให้ขึ้นเครื่อง เจ้าลูกเขยตัวเท่าตึกหันมากอดแม่ยายแล้วจุ๊บลา แม่ใหญ่ของเราไม่ทันระวังตัว ต๊กกะใจ๋..ไม่นึกว่าเจ้าลูกเขยจะทำอะไรพิเรนๆที่คาดไม่ถึง แกร้องว๊าย!ลั่นห้องโถง นี่ก็ถือว่าเป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์ตรงเช่นกันใช่ไหมจ๊ะ 

เรื่องพวกนี้น่าคิดทั้งนั้น วิทยาลัยการอาชีพ วิทยาลัยชุมชน วิทยาลัยสารพัดช่าง วิทยาลัยเทคนิค วิทยาลัยเกษตรกรรม และศูนย์พัฒนาฝีมือแรงงาน ถ้ายกระดับการเรียนรู้ไปสู่ความเป็นมืออาชีพได้ จะช่วยให้ลูกหลานไทยมีความรู้ติดตัวพอที่จะไปท่องโลกแรงงานได้ ในอัตราค่าจ้างที่ดีกว่าที่จะไปสมัครงานในตำแหน่งเบ๊ ลองคิดและสอนกันอย่างรับผิดชอบเต็มฝีมือสักตั้งดีไหมครับ ขาดเหลืออะไรก็บอกกล่าวไปที่รัฐบาล บางทีลูกหลานไทยอาจจะลืมตาอ้าปากได้ ดีกว่าที่จะปล่อยให้ไปเผชิญเคราะห์กรรมในต่างแดนเหมือนพวกนี้เป็นลูกเมียน้อย..อะ อ้าว! ถ้าเปรียบเทียบไม่เหมาะสมก็ขออภัยที่ล่วงเกิน.