สมอง กับ จิตใจ

สมองอวัยวะอันเป็นที่ตั้งของจิตใจ

สวัสดีครับ วันนี้ผมเลือกเอาเรื่องสมองมาคุย เพราะตั้งใจอยากจะพูดเรื่อง โรคติดยา หรือ พูดอีกอย่างว่าโรคสมองติดยา เพราะโรคนี้ความผิดปกติอยู่ที่สมอง แต่ก่อนที่จะเล่าเรื่องโรคสมองติดยา อยากจะเล่าเรื่องของสมองกับจิตใจก่อน เพื่อที่ท่านผู้อ่านจะได้นึกเห็นภาพว่า สมองมาเกี่ยวกับติดยาอย่างไร

เอาละครับเริ่่มเลยดีกว่า ถ้าจะถามทุกท่านว่ารู้จักสมองไหม ทุกท่านคงตอบว่า รู้ เป็นอวัยวะอันหนึ่งมีรอยหยักบนผิว เนื้อนิ่มๆเละๆ คอยควบคุมการเคลื่อนไหว รับรู้ความรู้สึก ถ้าเสียก็ทำให้เป็นอัมพาต หรือ ความจำเสื่อม แต่จริงๆแล้วสมองทำหน้าที่มากมายมากกว่านั้นมาก มันทำอะไรบ้างหรือครับ

1.ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย

2.รับรู้ความรู้สึกสัมผัส

3.ควบคุมการทำงานของร่างกาย (ไล่ตั้งแต่ การหายใจ การเต้นของหัวใจ การควบคุมอุณหภูมิ ฯลฯ)

4.ควบคุมพฤิกรรม

5.จำ หรือ เรียนรู้

6.รับรู้อารมณ์

7.คิด / คำนวน

8.ตัดสินใจ

 ฯลฯ

ถ้าเข้าใจตามนี้้ก็จะเห็นว่า สมองนั้น อาจจะแยกได้ยากจากคำว่าจิตใจ มีข้อถกเถียงในหมู่นักคิดว่า สมองกับจิตใจ เป็นสิ่งเดียวกัน หรือ เป็นคนละสิ่ง ซึ่งผมคงไม่สามารถที่จะหาข้อสรุปได้ แต่ที่รู้แน่ๆคือ สองสิ่งนี้ มีความเกี่ยวพันกันอย่างมาก การที่สมองทำงานผิดปกติ ก็อาจจะมีผลต่อจิตใจ พฤติกรรม ความคิด การกระทำ ได้ เอาละครับ ทีนี้ คงพอจะเห็นว่าสมองเกี่ยวกับพฤติกรรมและจิตใจ ของเราแล้วนะครับ มีอีกอย่างหนึ่งที่ผมอยากจะทำให้กระจ่าง คือ สมองของเราแบ่งเป็น หลายส่วน ที่ต้องบอกอย่างนี้เพราะว่า มีหลายคนที่จะบอกว่า คนคนนี้สมองไม่น่าจะเป็นอะไรเพราะความจำยังดีอยู่เลย ผมอยากจะเทียบกับมือ ถ้านิ้วก้อยเราขาด เราจะบอกว่ามือเราปกติไหมครับ คำตอบเห็นชัดว่า ไม่ ทีนี้ถ้าถามต่อว่า นิ้วก้อยขาดก็จริงแต่เขายังขยับนิ้วโป้งได้ จะเรียกว่ามือปกติไหม คำตอบก็คงเหมือนเดิม คือ ไม่ปกติ เพราะนิ้วก้อยขาดไปแล้ว แต่การที่นิ้วก้อยขาดก็ไม่ได้แปลว่าส่วนอื่นๆของมือจะต้องผิดปกติไปด้วย หรือในทำนองกลับกัน ถ้านิ้วโป้งขยับได้ก็ไม่ได้แปลว่า ส่วนอื่นๆของมือจะปกติเสมอไป ฉันใดก็ฉันนั้น สมองแบ่งเป็นหลายๆส่วน การที่สมองส่วนใดส่วนหนึ่งเสียไปไม่ได้แปลว่าสมองส่วนอื่นต้องเสียไปด้วย ในทำนองกลับกัน การที่สมองส่วนหนึ่งส่วนใดดีอยู่ไม่ได้แปลว่าสมองจะดีหมดทุกส่วน เพียงแต่เราคุ้นเคยว่า ถ้าสมองไม่ดี ความจำจะเสื่อม หรือจะเป็นอัพาต พอเจอคนที่ความจำดี หรือไม่เป็นอัมพาต เราเลยเหมาว่าสมองเขาปกติ ทั้งๆที่สมองส่วนอื่นของเขา อาจจะผิดปกติ ก็ได้ 

ตรงนี้แหละครับที่สำคัญ ยาเสพติด ไปทำลายสมองส่วน ที่เราไม่ค่อยคิดว่าเป็นการทำงานของสมอง คือ สมองส่วนที่รับรู้อารมณ์ สมองส่วนที่ทำหน้าที่ตัดสินใจ และสมองส่วนที่คอยยับยั้งชั่งใจ มันจะทำอะไรอย่างไงบ้าง คอยติดตามต่อนะครับ

ก่อนจะจบ ผมอยากจะเสริม อีกนิดว่า ถ้าเราดูโครงสร้างของสมอง จะพบว่าสมองนั้นประกอบไปด้วยเซลประสาท มากมาย เป็นพันล้านเซล เซลเหล่านี้ไม่ได้อยู่แบบต่างคนต่างอยู่ แต่มีการเชื่อมต่อกันเป็นวงจรที่ซับซ้อนมาก การเชื่อมต่อนี้ทำให้เซลประสาทของเรา สื่อสาร หรือ ว่า "คุย" กันได้ การสื่อสารระหว่างเซลนี้ นอกจากจะใช้สัญญานไฟฟ้าแล้ว เซลประสาทยังสื่อสารกัน ผ่าน สารเคมี ที่เรียกว่า สารสื่อประสาท ซึ่งมีอยู่มากมายหลายชนิด ไอ้เจ้าสารสื่อประสาท นี่แหล่ครับที่ยาเสพติดเข้าไป รบกวน ไปหลอกให้เกิดการสื่อสารผิดในสมองเราจนเกิดเรื่องยุ่งขึ้น สุดท้าย อยากจะบอกว่า สมองเรามีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ความเชื่อเดิมๆที่คิดว่าสมองเราพัฒนาเต็มที่ที่อายุสี่ขวบแล้วไม่มีการสร้างเซลใหม่อีกนั้นไม่จริงอีกต่อไป ปัจจุบันเราพบว่าสมองมีการแบ่งเซลใหม่ๆอยู่ตลอดเวลา วงจรสมองนั้นก็สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดชีวิต 

เอาละครับขอจบเรื่องสมองไว้แค่นี้้ก่อน แล้วยังไงมาคุยให้ฟังต่อว่า เจ้ายาเสพติดนั้น มันมาทำอันตราย กับอวัยวะที่สำคัญอันนี้ ของเราได้อย่างไร มันเปลี่ยนนิสัยคนได้อย่างไร ติดตามอ่านนะครับ

[โรจน์]

แวะมาอ่านครับ

[อ้อ]

น่าสนใจจังค่ะ   สงสัยว่าพอมีวิธีที่ไปกระตุ้นสมองแล้วทำให้ไม่อยากยาเสพติดได้ไหมคะ     ตอนหน้าคุณหมอคงเขียนใช่ไหมคะ

[tip]

น่าสนใจค่ะ

[Mr. Kraton Pai]

หวัดดีครับคุณหมอ

ผมทำงานด้านยาเสพติดมาหลายปีครัยตั้งแต่สมัยฝิ่นและเฮโรอีนครองตลาดอยู่เลย

ตอนนี้ต้องหันมาสู้กับยาบ้า กาว กัญชา แต่ปัญหาฝิ่นก็ยังอยู่นะครับ แต่ก็ลดลงไปเยอะครับ จากเริ่มต้นที่ 620 คน เหลือ 60 คนในบัญชีครับ แต่ 60 นี้คงสภาพมา 5 ปีไม่ยอมลดเลยครับ ช่วยแนะนำหน่อยครับ

[จี๊ด]

แล้วยาเสพติดไปทำลายสมองอย่างไรคะอยากทราบมากๆเลย