ต้นไม้ต้นแรก

พื้นที่ว่างริมรั้ว รอบบ้านแม้ไม่กว้างขวางนักแต่ก็สามารถจัดแบ่งปลูกต้นไม้ได้หลากหลายชนิด มีทั้งพืชกินได้และไม้ประดับสวยงาม หลังบ้านด้านในสุดปลูกกล้วยน้ำว้าที่ขอมาจากเมืองกาญจน์ฯสามหน่อเล็กๆตั้งแต่เกือบสองปีก่อน 

ตอนนี้หน่อกล้วยเล็กๆสามหน่อนั้นขยายหน่อต่อพันธุ์ลำต้นสูงใหญ่ออกเครือให้ลูกอวบอ้วนได้แบ่งปันเพื่อนบ้านไปหลายหวี เพื่อนบ้านนำไปปรุงเป็นกล้วยบวดชีส่งกลับมาให้กินก็หลายหนแล้วเหมือนกันคลับคล้ายคลับคลาว่าใครสักคนหนึ่งบอกว่า "ปลูกกล้วยนี้ดีนะเพราะเป็นพืชที่มีตัวตายตัวแทน กล่าวคือเมื่อต้องตัดกล้วยต้นหนึ่งหลังจากที่ผลกล้วยแก่จัดก็มีหน่อใหม่ชึ้นมาแทนที่สืบเหล่ากอไปอีก เมื่อนำมาปลูกในบ้านก็เป็นเคล็ดที่ดีเข้าทำนองนั้นเช่นกัน "

ถัดจากกลุ่มกอกล้วยก็ปลูก ข่า ตระไคร้ ใบมะกรูด ไว้เคียงกันเวลาผ่านตรงนี้ชวนให้นึกถึงต้มยำชามโต หอมกรุ่นทุกที ชะพูล กระถิน ตำลึงพอมีให้เก็บต้ม แกงหรือจิ้มน้ำพริกได้ตลอดปี ชมพู่มะเหมี่ยว น้อยหน่า มะละกอ เรียงแถวต่อกันมา ใครหนอบอกอีกว่า " ปลูกมะละกอในบ้าน ไม่ดี ไม่ว่าจะเป็นเพราะรากที่ชอนไชไปทั่วแล้วยังพูดเป็นคำเปรียบเทียบว่าโบราณถือว่า มะละกอนี้เป็นพืชลำต้นกลวง ให้ผลก็มีลักษณะกลวง จะทำให้คนปลูกกลวงไปด้วย " เราฟังหูไว้หูแล้วก็ปลูกไปห้าต้น 

ตอนนี้เก็บผลขายได้กิโลกรัมละห้าบาท แม่ค้าส้มตำมาซื้อถึงบ้าน
ต่อแถวจากพืชสวนครัวถัดมาทางหน้าบ้านเป็นกอมหาหงษ์หรือสะเลเตซึ่งเป็นไม้ล้มลุกเนื้ออ่อนมีหัวหรือเหง้าอยู่ใต้ดิน ออกดอกกลิ่นหอมเย็นเป็นช่อยาวสีขาว สีเหลือง หรือสีแดงแล้วแต่พันธุ์ 

แม่ชอบเด็ดดอกมาแซมผมบอกว่าหอมดี ผู้เฒ่า ผู้แก่ทางอิสานชอบนำมาทัดหูหรือใช้ก้านดอกเสียบเข้าไปในรูต่างหูสวยไปอีกแบบหนึ่ง ไม้ชนิดนี้ต้องได้น้ำมากมาก จึงจะแตกหน่องอกงาม แต่ก็ไม่ได้ทำให้เปลืองค่าน้ำเพิ่มเพราะจะใช้น้ำที่ใช้แล้วประเภทน้ำซักผ้า น้ำล้างชามมารดเป็นส่วนใหญ่ กอสร้อยกัทลี ไม้ตระกูลกล้วย ก็ปลูกไว้ใกล้ๆกันเพราะต่างก็เป็นไม้ชอบน้ำ ถัดจากนั้นก็เป็น ต้นปีบหรือกาสะลอง กาหลง โยทะกา จำปี โมกข์ โกสน เข็มขาว ทับทิม พุด มะลิ เศรษฐีเรือนใน ราชินีหินอ่อน พุดตาน โป๊ยเซียน เข็มขาว กุหลาบเมาะลำเลิง พุทธรักษา มะยมและขนุนที่ใครๆบอกว่าต้องปลูกหลังบ้านเป็นเคล็ดว่าทำอะไรจะได้มีคนเกื้อกูล หนุนหลัง แต่เรามาปลูกหน้าบ้าน ไม่เป็นไรหรอกนะ เพราะไม่ได้ถือโชคลางเสียทีเดียว 

ส่วนใหญ่จะปลูกต้นอะไรและปลูกตรงไหนนั้นจะปลูกตามความชอบและความสะดวกมากกว่าๆ 
มวลหมู่ไม้รอบบ้านช่วยพาความร่มเย็นมาสู่เรือนชาน วันไหนร้อนนัก ชวนกันไปปูเสื่อนั่งเล่นใต้เงาไม้ ข้างบ้าน คนหนึ่งหอบหนังสือมากองโต อีกคนหนึ่งถือขนมติดมือมานั่งด้วยเอ่ยปากชวนกินพร้อมชวนคุย เก็บหนังสือไว้ก่อน หันหน้าเข้าคุยกัน ขบเคี้ยวขนมไปพลางคุยกันไปพลาง ขนมหมดกระจาด ลมเย็นพัดมาเบาๆ ผีเสื้อบินว่อน นกร้องจิ้บๆ นั่งเพลินๆเผลอง่วง ม่อยหลับไม่รู้ตัว ความสุขง่ายๆหาได้ใกล้ตัวนี่เอง หากความร่มเย็นแบบนี้มีทั่วไปในสังคมคงจะดีไม่น้อย

นึกถึงเมื่อครั้งเป็นเด็กตั้งแต่จำความได้ สิ่งที่เห็นเจนตาเป็นภาพเจนใจคือภาพที่รอบบ้านไม่มีที่ว่างเลยเพราะแม่กับพ่อต่างปลูกต้นไม้ตามความชอบของตนเอง แม่ชอบปลูกของกิน เช่น ผักบุ้งจีนเมื่อไปซื้อมาจากตลาดแม่จะตัดส่วนปลายที่ติดรากไปปลูกชำไว้ตรงที่มีน้ำขังเพื่อให้แตกยอดใหม่เก็บไปกินได้ แม่ทำแบบเดียวกันนี้กับสะระแหน่ คื่นช่ายและผักชีฝรั่ง แม่ปลูกเล่นๆแต่ก็ก่อให้เกิดรายได้ เพราะพอสะระแหน่ของแม่แตกยอดงอกงามแม่ก็มัดไปส่งให้แม่ค้าขายผักในตลาด ห้ากำสองบาท เขาไปขายกำละห้าสิบสตางค์ ได้กำไรห้าสิบสตางค์ ก็ถือว่าช่วยๆกัน 

ส่วนพ่อชอบปลูกไม้ดอกประเภทกุหลาบ เยอบีร่า กล้วยไม้ ในเวลากลางคืนจะมีแมลงปีกแข็งชนิดหนึ่งชอบมากัดกินใบและดอกกุหลาบเป็นรูพรุนไปหมด พ่อวางแผนกำจัดศัตรูพืชโดยไม่มีการเสียเลือดเนื้อ พวกเรานึกสนุกขอร่วมขบวนการปราบแมลงกับพ่อด้วย พอค่ำลงปิดไฟมืดหมด พ่อกับพวกเราถือกระป๋องนมคนละใบ เที่ยวเดินด้อมๆมองส่องไฟฉายจับแมลงจากต้นกุหลาบลงมาใส่กระป่อง

จำไม่ได้แล้วว่าหลังจากนั้นพ่อทำอย่างไรแต่เชื่อว่าพ่อไม่ได้ฆ่ามันหรอก พ่อไว้หนวดดูว่าเป็นคนดุ แต่จริงๆแล้วพ่อเป็นคนขี้สงสาร
พอดอกไม้ของพ่อ ออกดอกสวยงาม พ่อมีกฎเหล็กว่าห้ามเด็ดดอกไม้มาปักแจกัน พ่อบอกว่าเอาไว้ให้สวยที่ต้นจะสวยทนนานและเป็นธรรมชาติกว่า แต่กฎเกณฑ์ทุกอย่างย่อมมีหมายเหตุและข้อยกเว้นดังเช่นกรณีเรื่องการเด็ดดอกไม้ของพ่อ แม่อีกนั่นแหละที่มักมีเหตุผลดีๆมาขอละเมิดกฎเกณฑ์ไม่เรื่องโน้นก็เรื่องนี้ของพ่อ 

แม่บอกว่าดอกไม้สวยๆเดี๋ยวก็เหี่ยวเฉา น่าจะทำให้เกิดรายได้บ้าง คุยกันพักหนึ่งพ่อก็อนุญาตให้แม่แบ่งตัดไปขายบ้าง เหลือไว้ที่ต้นบ้าง พ่อกับแม่ตกลงประนีประนอมแบบเจอกันคนละครึ่งทาง พวกเราเด็กๆก็ได้สนุกอีก คือได้ช่วยแม่ตัดดอกไม้และมัดช่อไปฝากขาย ก็แม่ค้าเจ้าเก่าคู่ค้าคนดีของแม่อีกนั่นแหละที่ช่วยขายให้

เวลาผ่านไปนานมากแล้วจากวันที่เป็นเด็กกระทั่งถึงวันที่เติบใหญ่ เวลายิ่งผ่านไปนานวันเรื่องราวในวันที่เยาว์วัยยิ่งแจ่มชัดในความทรงจำ ภาพพ่อแม่ลูกช่วยกันทำกิจกรรมปลูกต้นไม้รอบบ้านฝังใจยิ่งนัก อบอุ่นใจเหลือเกินทุกครั้งที่ระลึกถึง 

วันนี้แยกบ้านมาอยู่ตามลำพัง หมั่นรดน้ำปลูกพรวนดินต้นไม้นานาพันธุ์ที่สรรหามาปลูก ความสุขในวันเก่ายิ่งเข้ามาอยู่ใกล้ตัว ขอบคุณ พ่อแม่ ที่ปลูกต้นไม้ต้นแรกในหัวใจตั้งแต่วัยเยาว์