บิณฑบาต
คำนี้อาจารย์ เม้ง สมพร ช่วยอารีย์ ได้ถามไว้นานแล้วใน คิดถึงตัวเอง.. พระยุคใหม่ ? ...ขอความเห็น... แต่ผู้เขียนยังไม่ได้ขยายความ วันนี้ โอกาสดี จึงนำมาเล่าพอ หลุดเหมย อีกคำ...
ประการแรก บิณฑบาต คำนี้ มักจะเขียนผิดเป็น บิณฑบาตร... เพราะพยางค์หลังของคำว่า บิณฑบาต ไปพ้องกับคำว่า บาตร นั่นเอง....
บิณฑบาต เขียนเป็นบาลีว่า ปิณฑปาโต
บาตร เขียนเป็นบาลีว่า ปตฺโต
นั่นคือ บิณฑบาต มาจาก ปิณฑปาโต ...ขณะที่ บาตร มาจาก ปตฺโต ....
ปิณฑะ + ปาโต = ปิณฑปาโต
ปิณฑะ แปลว่า ก้อนข้าว ข้าวสุก
ปาโต มาจากรากศัพท์ว่า ปตะ แปลว่า ตก หล่น ล่วงลงไป ...ทำนองนี้... ซึ่งรากศัพท์นี้มีใช้อยู่ในคำไทยหลายคำ เช่น อุกกาบาต หรือ อัตตวินิบาต...
อุกกา แปลว่า คบเพลิง หรือ ดวงไฟ ... อุกกาบาต จึงแปลว่า คบเพลิงที่ล่วงหล่นลงมา (จากท้องฟ้า) ....
อัตตวินิบาต แปลว่า การยังตัวเองให้ตกล่วงลงไป ซึ่งพวกเรารู้กันง่ายๆ ว่าคำนี้ หมายถึง การฆ่าตัวตาย.... ประมาณนี้
.....
ดังนั้น บิณฑบาต จึงอาจแปลได้ว่า การทำให้ก้อนข้าวตกลงมา (ในบาตร)... ซึ่งพวกเรารู้กันว่า บิณฑบาต ก็คือ การยืนบาตร นั่นเอง...
โดยแรกเริ่มเดิมทีนั้น ผู้เขียนคิดว่า การบิณฑบาต ก็คือ การขออาหารเพียงเพื่อประทังชีวิตไว้ในการบำเพ็ญสมณธรรม หรือเพียงเพื่อประทังชีวิตไว้และจะได้ค้นหาสัจธรรมความจริงต่อไป ประมาณนี้... ซึ่งผู้ที่ขออาหารเพื่อเป็นอยู่ทำนองนี้เรียกกันว่า นักบวช...
ดังนั้น นักบวชตามนัยเบื้องต้น จึงออกบิณฑบาตขออาหารเลี้ยงชีพทำนองนี้ ซึ่งอาหารที่ได้มานั้น อาจเป็นของเหลือ ของค้างคืน ของใหม่ ของดี ของเลว หรือปราณีต ฯลฯ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ มิใช่ประเด็นสำคัญในโบราณสมัย... ประเด็นสำคัญก็เพียงพอยังชีพอยู่ได้ เพื่อบำเพ็ญสมณธรรมต่อไป เท่านั้น...
แต่ นักบวช เหล่านี้หรือเหล่าไหนก็ตาม มักจะเป็นที่เคารพนับถือของชนในกลุ่มนั้นๆ.. ซึ่งการให้ต่อผู้ที่เคารพนับถือ ก็ต้องให้ของดีๆ ให้ด้วยความเคารพ ให้ด้วยตนเอง ประมาณนี้....
ดังเช่น ในสังคมปักษ์ใต้บ้านเรายุคสมัยผู้เขียนเด็กๆ เมื่อหุงข้าวเสร็จ ก็ต้องคดข้าวใส่ขันเล็กๆ ไว้ (ก่อนที่จะคดข้าวรับประทานทั่วๆ ไป) เพื่อจะเก็บไว้ ใส่บาตร... ซึ่งข้าวนี้เรียกกันว่า ข้าวธนะ และขันที่ใส่ข้าวนี้จะเรียกกันว่า ขันข้าวธนะ ... แต่เดียวนี้ สังคมเปลี่ยนไป ธรรมเนียมทำนองนี้ก็ค่อยๆ เลือนหายไป...
เฉพาะความเลือนหายไปของ ขันข้าวธนะ ทำนองนี้... อาจสะท้อนถึงความเปลี่ยนแปลงของสังคม ค่านิยม ความเชื่อ หรือวิถีชีวิตอื่นๆ ได้อีกหลายๆ อย่าง...
............
ส่วนในประเด็นที่ อาจารย์ เม้ง สมพร ช่วยอารีย์ อ้างว่า การบิณฑบาต คือการไปขออาหารที่เหลือมาจากญาติโยม นั้น ก็ต้องกลับไปถามผู้ที่เค้าอ้างมาว่าเป็นอย่างไร ?
อนึ่ง เรื่องบิณฑบาตนี้ ในอินเตอร์เน็ต มีผู้อธิบายไว้หลากหลายและหลายนัย ผู้สนใจสามารถค้นหาและเลือกสรรค์เฉพาะประเด็นที่ตนเองสนใจได้ไม่ยาก...
ความเห็น (3)
- พื้นหลังสวยจังเลยครับ
- เห็นแล้วอึ้ง ทึ่ง ครับผม
- นมัสการหลวงพี่ ทำงานสายการบิน
- บิณฑบาต ไปสายไหนครับ
- จะได้ไปดักรอถูก
- ขอบคุณครับ
