พุทธมณฑล
คุณโยม แสงตะวัน ถามมาหลายเพลาแล้ว ใน การสร้างพุทธมณฑล ซึ่งผู้เขียนก็ตั้งใจจะอธิบายเฉพาะคำว่า พุทธมณฑล แต่บังเอิญช่วงนั้นสุขภาพไม่ค่อยควรแก่งาน(อาพาธ) พอเริ่มทุเลาก็มีงานยุ่งๆ เข้ามา ก็เลยทิ้งร้างไปหลายวัน... วันนี้เห็นว่าเหมาะสมก็เลยไปปัดฝุ่นคัมภีร์มาเล่าสักเล็กน้อย ตามสำนวนปักษ์ใต้ว่า ทำพอหลุดเหมย ...ประมาณนี้
พุทธะ + มณฑล = พุทธมณฑล
พุทธะ คือ พระพุทธเจ้า หรือ พระพุทธศาสนา ...คำนี้น่าจะประสงค์เอาเพียงแค่นี้ในคำว่ พุทธมณฑล ...
มณฑล คำนี้มาจากรากศัพท์ว่า มฑิ หรือ มณฺฑ ..ซึ่งแปลว่า ประดับ ตกแต่ง ... ส่วน ล.ลิง เป็นปัจจัยเพื่อทำรากศัพท์ให้เป็นคำนามตามหลักไวยากรณ์... (มฑิ - มณฺฑ +ล = มณฑล)
มณฑล แม้จะแปลว่า ประดับ หรือ ตกแต่ง ก็จริง... แต่ในการนำมาใช้มีความหมายหลากหลาย ซึ่ง ในคัมภีร์อภิธานวรรณา โดยพระมหาสมปอง มุทิโต เป็นผู้แปลและเรียบเรียง ได้อธิบายคำนี้ไว้ในหน้า ๑๐๒๙ ว่า
มณฑล ศัพท์มีอรรถ ๔ อย่าง คือ (๑) คามสันโทหะ หมู่บ้าน (๒) พิมพะ รูปเหมือน (๓) ปริธิ ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ทรงกลด (๔) ราสิ กองวัสดุ
เมื่อถือเอาอรรถของคำว่า มณฑล ตามนัยนี้แล้ว... พุทธมณฑล ก็อาจมีความหมาย ดังต่อไปนี้
พุทธมณฑล คือ หมู่บ้านของพระพุทธศาสนา นั่นคือ เป็นชุมชนที่ตั้งของพระพุทธศาสนา...
พุทธมณฑล คือ รูปเหมือนของพระพุทธเจ้า นั่นคือ เป็นสถานที่ประดิษฐานพระพุทธรูปหรือพุทธปฏิมา...
พุทธมณฑล คือ ลานเป็นที่ประดับตกแต่งเพื่อบูชาพระพุทธเจ้า ... นัยนี้ เปรียบเทียบกับรัสมีของดวงจันทร์หรือดวงอาทิตย์ที่แผ่ออกไปรอบๆ เป็นวงกลม เพื่อประดับตกแต่งดวงจันทร์หรือดวงอาทิตย์ให้ดูสวยงามมีสง่าน่าเคารพยกย่อง ประมาณนั้นฉันใด... พุทธมณฑลก็คือลานที่แผ่ออกไปจากพระพุทธปฏิมา ซึ่งถูกประดับตกแต่งไว้ด้วยต้นไม้นานาพันธ์และสิ่งอื่นๆ เพื่อบูชาพระพุทธเจ้า ประมาณนั้น ฉันนั้น....
พุทธมณฑล คือ ศูนย์รวมวัสดุแห่งพระพุทธศาสนา นั่นคือ พระพุทธศาสนาประกอบด้วยองค์ประกอบต่างๆ ซึ่งผสมผสานขึ้นมา... พุทธมณฑลจึงเป็นศูนย์รวมขององค์ประกอบเหล่านั้นไว้ เช่น มีพระพุทธปฏิมา มีสังเวชนียสถาน มีการรวบรวมต้นไม้ที่สำคัญในทางพระพุทธศาสนามาปลูกไว้ มีหอพระไตรปิฏก เป็นต้น....
ส่วนความมุ่งหมายและความสำคัญในการสร้างพุทธมณฑล... ผู้เขียนลองเข้าไปค้นดูในเน็ต ก็พบว่ามีหน่วยงานและองค์กรที่เกี่ยวข้องอธิบายไว้หลากหลาย ซึ่งผู้สนใจสามารถค้นหาและอ่านได้ตามอัธยาศัย...
ความเห็น (2)
กราบนมัสการพระคุณเจ้าค่ะ
ตอนนี้อาการอาพาธเป็นอย่างไรบ้างคะ
กราบขอบพระคุณสำหรับความหมายของพุทธมณฑลค่ะ
กราบสามครั้งค่ะ
